ދިވެހިރާއްޖެ ފަދަ ބިންތިރި ޖަޒީރާ ޤައުމުތަކަށް، ދުޅަހެޔޮ ފަރުތަކަކީ ކިހާ މުހިންމު ނިޒާމެއްކަން ގިނަ ފަހަރަށް އޮންނަނީ ވިސްނާނުލެވިފައެވެ. ތާ އަބަދު ލޯ ކުރިމަތީގައި ފެންނަން ނޯންނާތީ ކަމަށްވެސް ވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ދުޅަހެޔޮ ފަރުތަކަކީ މާ ސިންގާ ބިޔަ ރާޅުތަކާއި، ތޫފާނީ އޮޔެގަނޑާއި އޮއެވަރުތަކުން ގޮނޑުދޮށްތައް ޙިމާޔަތް ކޮށްދޭ އެންމެ ވަރުގަދަ ދިފާޢީ ނިޒާމެވެ. ހަމަ އެހެންމެ، ކަނޑު އަޑީގެ އެކިއެކި ކުޅިވަރުތަކާއި ހިތްގައިމު މަންޒަރުތައް ދެކި، ތަޖުރިބާކޮށްލުމުގެ ބޭނުމުގައި އެތައް ފައިސާއެއް ޚަރަދުކުރާ ފަތުރުވެރިންގެ ސަބަބުން، ޤައުމުގެ ޚަޒާނާ މުއްސަނދިކޮށްދެނިވި މަސްދަރެއްވެސްމެއެވެ.
އިންސާނީ ޢަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން މޫސުމަށް އަންނަމުންދާ ނޭދެވޭ ބޮޑެތި ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެންމެ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބިގެންދާ އެއް ނިޒާމަކީވެސް މި ދެންނެވި ފަރުތަކެވެ. މުރަކަތައް މަރުވެ، ގައު ހުދުވުމުގެ މައްސަލަތަކަށް މި ފަހަކަށް އައިސް އިތުރު ވެފައި ވަނީ އޭގެ އިންތިހާއަށެވެ. ކަން އެހެން އޮތް އިރު، ތިމާވެށީގެ ދިފާޢުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އެކްޓިވިސްޓުންނާއި ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރުން ދަނީ، މި މައްސަލައަށް ޙައްލު ހޯދުމަށް ޒަމާނީ އީޖާދުތަކާއި އުކުޅުތައް ބޭނުންކޮށްގެން އެކި މަޝްރޫޢުތައް ހިންގަމުންނެވެ. އެފަދަ އެއް ޖަމިއްޔާއަކީ ވުޑްސް ހޯލް އޯޝެނޮގްރެފިކް އިންސްޓިޓިއުޝަން (ހޫއީ) އެވެ.
މުރަކައަކީވެސް ޤުދުރަތީ ނިޒާމުގައި ހިމެނޭ ދިރޭ މަޚްލޫޤެކެވެ. މުރަކަ ބިހާއި ދަރިފަނި އެކުވެގެން އެމްބިރިޔޯއެއް އުފެއްދެއެވެ. އެ ބަދަލުވަނީ ޕްލަނޫލާއޭ ކިއާ މުރަކަ ފަންޏަކަށެވެ. ޕްލަނޫލާއަކީ ދުވަސްކޮޅެއް ނުވަތަ ހަފުތާތަކެއް ވަންދެން ކަނޑު ތެރޭގައި އޮޔާ ދަތުރުކުރާ އެއްޗެކެވެ. އެއަށްފަހު، ކަނޑުއަޑީގެ ސަތަހައަށް ވެއްޓި، ފަރުތަކުގައި އާލާވެ، ބޮޑުވާން ފަށައެވެ. ވުޑްސް ހޯލް އޯޝެނޮގްރެފިކް އިންސްޓިޓިއުޝަންއަކީ އަޑުގެ އެހީގައި، މި ދެންނެވި ޕްލަނޫލާ އާލާކޮށް، ފަރުތަކަށް އައު ދިރުމެއް ގެނެސްދިނުމުގެ ތަޖުރިބާތައް ކުރަމުންދާ ޖަމިއްޔާއެކެވެ. އެ ޖަމިއްޔާގެ ތަޖުރިބާތަކުގެ އަލީގައި އެކުލަވާލި ދިރާސާއެއްވެސް ދާދި ފަހުން ވަނީ ޢާންމު ކޮށްފައެވެ.
ވުޑްސް ހޯލް އޯޝެނޮގްރެފިކް އިންސްޓިޓިއުޝަންގެ ހޯދުންތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، ދުޅަހެޔޮ މުރަކަތަކުން ބޭރުވާ އަޑުތައް ފޯރާ ހިސާބުގައި، ޕްލަނޫލާތައް ވަޒަންވެރިވެ، ޢާބާދުވުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑެވެ.
ވުޑްސް ހޯލް އޯޝެނޮގްރެފިކް އިންސްޓިޓިއުޝަންގެ ސައިންސްވެރިން އާންމުކުރި ދިރާސާ ބިނާ ކޮށްފައި ވަނީ، ދުޅަހެޔޮ ފަރުތަކުން އިވޭ އަޑުތައް ޖަހާފައި ހުންނަ، ކަނޑުއަޑީގެ ސްޕީކަރ ސިސްޓަމްތަކެއް، ހަލާކުވެފައިވާ މުރަކަތަކުގެ ކައިރީގައި ބަހައްޓައިގެންނެވެ. ސައެންސްވެރިންގެ ދިރާސާގެ ނަތީޖާއިން ދައްކާ ގޮތުގައި، ޕްލަނޫލާތައް ވަޒަންވެރިވުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑުވަނީ ދުޅަހެޔޮ ފަރުގެ އަޑުތަކާ ކައިރި ސަރަޙައްދުތަކުގައެވެ.
މީ ފަރުތަކުގެ އިއްވަން އަހަރެމެން ބޭނުން ކުރާ ޕްލޭބެކް ސިސްޓަމް ނުވަތަ ރާފްޓް. މި އުފެއްދީ ހޫއީގެ އިންޖިނޭރުންނާ ގުޅިގެން. ނޫކުލައިގަ މި ފެންނަނީ ސްޕީކަރު. ބެޓެރިވެސް ހުންނާނެ، ސޯލަރ ޕެނަލެއްވެސް ހުންނާނެ. މީ ކުޑަކުޑަ، މައިކްރޯކޮންޓްރޯލަރ ބޮޑެއް. މީ ސްޕީކަރުގެ އެމްޕްލިފަޔަރު. މީ، ދުޅަހެޔޮ ފަރަކުން އިވޭ އަޑުތަކުގެ ރެކޯޑިންގް. ފަހަތުން އެ އިވޭ މުރަނަ ޒާތެއްގެ އަޑަކީ، ޑިނގާ އުޅޭ އަޑު. މިހެން އުޅޭލާފަ އިވޭ ޕޮއް ކިއާ އަޑާއި، މީހަކު ކަރުތެރެ ދޮންނައިރު އެ އިވޭކަހަލަ އަޑުތަކެއްވެސް. އެއީ މަސްތައް ގޮވާ އަޑު.ނަދޭޖި އޮއޭއްކި؛ ވުޑްސް ހޯލް އޯޝެނޮގްރެފިކް އިންސްޓިޓިއުޝަންގެ ބަޔޮލޮޖިސްޓް
ދިރާސާ ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައި ވަނީ އެމެރިކާގެ ވަރޖިން އައިލަންޑްސްގެ ސެއިންޓް ޖޯންގެ ދެކުނު އައްސޭރިފަށުގެ ސަރަޙައްދުގައެވެ.
މުރަކަ ފަރުތައް ހަލާކުވެދާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ތަޣައްޔަރުވުމާއި، މަސްވެރިކަމާއި، އެކިއެކި ސިނާޢަތްތަކުން ލިބޭ ގެއްލުންތަކާއި، ފޮސިލް ފިއުލްގެ ތަކުލީފާއި، މޫސުމަށް އަންނަ ނޭދެވޭ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން މުރަކަ ބްލީޗްވެ، މަރުވުން ހިމެނެއެވެ.
ފަރުތަކަކީ ކަނޑުގެ ދިރުންތަކުގެ ގާތްގަނޑަކަށް 4 ބައިކުޅަ 1 ބައި ވަޒަންވެރިވެގެން އުޅޭ ތަނެއް. އަދި ކޮބާ، އެތައް ބިލިއަން ޑޮލަރެއްގެ އަގުހުރި ފަތުރުވެރި ކަމާއި މަސްވެރި ކަމުގެ ސިނާޢަތްތައްވެސް އިންތިހާއަށް ބަރޯސާވެގެން އޮތް ނިޒާމެއް. އޭގެ އިތުއަށް، އައްސޭރިފަށަށް ބޭނުންވާ ޤުދުރަތީ ހިމާޔަތާއި ރައްކާތެރިކަންވެސް މުރަކައިގެ ފަރުތަކުން ހޯދައިދޭ.ނަދޭޖި އޮއޭއްކި؛ ވުޑްސް ހޯލް އޯޝެނޮގްރެފިކް އިންސްޓިޓިއުޝަންގެ ބަޔޮލޮޖިސްޓް
މޫސުމަށް އަންނަ ނޭދެވޭ ބަދަލުތަކާއި އެލް ނީނޯގެ ސަބަބުން ރެކޯޑް މިންވަރަކަށް ކަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން އުފުލި، އެތައް މަހަކަށް އެކަން ދިގުލައި ދިއުމުގެ ސަބަބުން މި އަހަރަކީ 4 ވަނަ ފަހަރަށް މާސް ކޮރަލް ބްލީޗިންގް ނުވަތަ ގައު ހުދުވުމުގެ މައްސަލަ އޭގެ އެންމެ އިންތިހާއަށް ކުރިމަތިލާ އަހަރެވެ.
ދުނިޔޭގެ ފިނިހޫނުމިން މައްޗަށް ދާއިރު، މަރުވަމުންދާ ފަރުތައް ދިރުވާ އާލާ ކުރުމުގެ މަސައްކަތްތަކުންވެސް މާ ބޮޑު އެދެވޭ ނަތީޖާއެއް ނުލިބޭކަން ފާހަގަ ކުރަން ޖެހެއެވެ. ހޫނުވަމުން ދާ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުގެ ތެރޭގައި މުރަކަތައް މަރުވުން ހުއްޓުވުމަށް ކުރެވޭނެ އެއްވެސް ކަމެއް ނެތެވެ. ސައިންސްވެރިން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި 2050 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ދުނިޔޭގެ މުރަކަތަކުގެ 90 ޕަސެންޓް، ނެތިހިނގައިދާނެއެވެ.
