ވ. އާރަށުގެ ޚިޔާނާތުގެ މައްސަލައިގައި ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީނާއި ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފު ކުރައްވާފައިވާ މައްސަލައިގެ ޙުކުމް ކުރުމުގެ އަޑުއެހުން ބާއްވައިފިއެވެ.

މި އަޑުއެހުން ބާއްވާފައިވަނީ ބުރާސްފަތި ދުވަހުއެވެ. ހައިކޯޓުގައި މި މައްސަލަ ބައްލަވަނީ ފަނޑިޔާރު އަލްއުސްތާޒު ހަސަން ޝަފީއު, ފަނޑިޔާރު އަލްއުސްތާޒާ ޚުޒައިފާ މުހައްމަދު އަދި އަލްއުސްތާޒު މުހައްމަދު ސަލީމެވެ.

ޔާމީނުގެ ފަރާތުން 14 އިސްތިއުނާފީ ނުކުތާއެއް ހައިކޯޓަށް ހުށަހަޅާފައިވެއެވެ. ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ވަނީ 4 އިސްތިއުނާފީ ނުކުތާއެއް ހުށަހަޅާފައެވެ.

މި އަޑުއެހުމުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ޝަރީއަތުން ވަނީ ޔޫސުފް ނައީމަށް ކޮށްފައިވާ ރިޝްވަތު ދިނުމުގެ ކުށުގެ ދައުވާގެ ޙުކުމް އިއްވާފައެވެ. އެ ދައުވާ ސާބިތުވެ، އޭނާ 3 އަހަރާއި، 2 މަހާއި 12 ދުވަހަށް ޖަލަށް ލުމަށް ކްރިމިނަލް ކޯޓުން ވަނީ ޙުކުމްކޮށްފައެވެ.

ފުރަތަމަ ނުކުތާ:

ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ހުށަހަޅާފައިވާ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި 2022 އޮކްޓޯބަރު 4 ވަނަ ދުވަހު ދައުލަތުން ހާމަކުރި އައު ހެކިތަކުގެ ތެރެއިން ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 135 ވަނަ މާއްދާއާ ޚިލާފަށް ބައެއް ހެކި ބަލައިގެންފައިވާކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާ ހިމެނެއެވެ.

ޔޫސުފް ނައީމްގެ ދިފާއީ ވަކީލު ވަނީ ޝަރީއަތުގެ ތެރެއިން ދައުލަތުން އައު ހެކިތަކެއް ހުށައެޅުމުގެ މަރުޙަލާތައް ކުރިއަށް ދިޔަ ގޮތުގެ ސަބަބުން ދިފާއުގެ ހައްްގުތަކެއް ގެއްލިފައިވާކަމަށް ވިދާޅުވެފައެވެ.

ޔާމީނުގެ ފަރާތުންވެސް ވަނީ އެ ނުކުތާ ހުށަހަޅާފައެވެ. އެގޮތުން ދިފާއުން ހުށަހެޅި ހެކިތައް ބަލައިނުގަތުމަށް އެދި ދައުލަތުން ހުށަހެޅުމެއް ހުށަހެޅުމަކާ ނުލައި، އެ ހެކިންގެ ހެކިބަސްވެސް ނެގި ފަހުން، އައު ހެކި ހުށަހެޅުމަށް ދައުލަތަށް ފުރުސަތުދީ، ދިފާއުގެ ހެކިންނާ ގުޅޭގޮތުން ސުވާލު އުފެއްދުމަށް ފުރުސަތު ދީފައިވާކަމަށް ބުނެ އިސްތިއުނާފީ ނުކުތާއެއް ޔާމީނުވެސް ހުށައަޅާފައިވެއެވެ.

އެ ނުކުތާގައި ދައުލަތުން ބުނެފައިވަނީ ޝަރީއަތް ފަށާ ފަހުންވެސް އައު ހެކިތަކެއް ހުށައެޅޭނެކަން ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުން އެނގޭކަމަށާއި، ދެފަރާތަށްވެސް ބަހުސް ކުރަން ފުރުސަތު ދިނުމަށްފަހު، ކްރެޑިބިލިޓީއާގުޅޭ ހެކި ޝަރީއަތުން ބަލައިގަތުމަށްވެސް ހުރަހެއް ނެތްކަމަށެވެ.

ދަށު ކޯޓުން ހެކި ބަލައިގަތުމަށްޓަކައި ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 135 ވަނަ މާއްދާ ފަނޑިޔާރު ތަތުބީޤު ކޮށްފައިވާއިރު، އެ މާއްދާގައި ހެކި ބަލައިގަތުމާގުޅޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ބަޔާންކޮށްފައި ނުވާ ކަަމަށާއި، އެ މާއްދާގެ މައުޟޫއަކީ ހެކި ހާމަ ކުރުންކަމަށް ޙުކުމް އިއްވަވަމުން ފަނޑިޔާރު ޙަސަން ޝަފީއު ވިދާޅުވިއެވެ.

ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އެ މާއްދާގެ ދަށުން ކުރެވޭނެހާވެސް ކަމަކީ ހެކި ހާމަ ކުރުމެވެ. ހެކި ބަލައިގަތުމުގެ ވާހަކަ އޭގެން ތަތުބީޤެއް ނުކުރެވެއެވެ.

އެހެންކަމުން ޔޫސުފް ނައީމްގެ މައިގަނޑު ބަހުސްކަމަށްވާ 2022 އޮކްޓޯބަރު 4 ވަނަ ދުވަހު ދައުލަތުން ހާމަކުރި އައު ހެކިތަކުގެ ތެރެއިން ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 135 ވަނަ މާއްދާއާ ޚިލާފަށް ހެކި ބަލައިގަތްކަމަށް ބުނާ ނުކުތާއަށް ފަނޑިޔާރު ޙަސަން ޝަފީއު ތާއީދު ކުރެއްވިއެވެ.

ދައުލަތުން ބުނާ ގޮތުގައި އެއީ ދިފާއީ ހެކިންގެ ތެދު ދޮގު ސާބިތު ކުރުމާއި، ބައެއް ދިފާއީ ހެކިންގެ ހެކިބަސް ނަފީވެސް ކުރެވޭނެ ހެކިތަކެއް ހިމެނޭގޮތުން ދައުލަތުން ހުށައަޅާފައިވާ ލިއުންތަކެކެވެ. މިސާލެއްގެ ގޮތުން އީވައިސީގެ އެއްވެސް ޔައުމިއްޔާއެއްގައި ސޮއިނުކޮށް ނޯންނާކެމަަށް ދިފާއީ ހެކިން ބުނެފައިވާތީ އެކަން ނަފީ ކުރުމަށް ދައުލަތުން ވަނީ ޔައުމިއްޔާތަކެއް ހުށައަޅާފައެވެ.

ދައުލަތުގެ ހެކިތަކުގެ ތެރޭގައި އަހުމަދު ނަރީޝްގެ ހާޒިރީ ރިޕޯޓެއްވެސް ހިމެނެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް ހަމައެކަނި އެ ބުނުމުގެ މައްޗަށް ބަރޯސާވެ އެ ބުނުމަށް ބާރު ލިބިދޭ އެއްވެސް ކަމެއްގެ ވާހަކަ ޝަރީއަތް ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓުގައިވެސް ހިމެނުމެއްނެތި ދަށު ކޯޓުން ގޮތް ނިންމާފައިވަނީ ރަނގަޅަށްކަމަށް ނުބެލެވޭކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް އަބްދުﷲ ޔާމީނާއި، ޔޫސުފް ނައީމަށް ކޮށްފައިވާ ދައުވާއިން ދިފާއުވުމަށް އެ ފަރާތްތަކުން ދައްކާފައިވާ ވާހަކަތަކަކީ ގިނަ"އިއްތިފާޤުތަކެއް"ފެންނަން އޮތް ވާހަކަތަކެއްކަމަށް ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ ޙުކުމުގައި ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.

ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވީ، ދައުލަތުން ހުށަހެޅި "ސަޕްރައިޒް ހެކިތައް" ދަށު ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު ބަލައިގަތީ ޤާނޫނުގައި ނެތް އިޖުރާއަތުތަކެއްގެ މައްޗަށް، އަދި އެ ނިންމުން ނިންމި ގޮތެއްވެސް ތަފްސީލު ކޮށްދިނުމެއް ނެތި ކަމަށެވެ. އެއީ "ވިޔާދާކަމެއް" ނޫންކަމަށްވެސް ފަނޑިޔާރު ޝަފީއު ވިދާޅުވިއެވެ.

ފަނޑިޔާރު ޝަފީއު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އެ ހެކިތަކަށް ތައުނު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ދިފާއަށް ދިނުމެއް ނެތި، ހެކި ބަލައިގަތުމުގެ އާންމު އުސޫލުތަކާ ޚިލާފަށް ހެކިތައް ބަލައިގަތުމަކީ ދަށު ކޯޓުން މި މައްސަލަ ބެއްލެވި ފަނޑިޔާރު ހައްދަވާފައިވާ ގޯހެކެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން އިންސާފުވެރި ޝަރީއަތެއް ހިންގުމުގެ ފުރުސަތު ދިފާއަށް ގެއްލިގެން ދިޔަކަންވެސް ފަނޑިޔާރު ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

ދެވަނަ ނުކުތާ:

ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅި ދެވަނަ ނުކުތާއަކީ ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ޔާމީނަށް ފައިސާ ދިނީ ރަށް ދިނުމުގެ މުޤާބިލުގައިކަމަށް ދައުލަތުން ބުނާއިރު، ރިސޯޓެއް ތަރައްގީ ކުރުމަށްޓަކައި ރަށެއް ތިންވަނަ ފަރާތަކަށް ދިނުމަކީ ރައީސްގެ ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތުގައި ހިމެނޭ ކަމެއްކަން ޔޫސުފް ނައީމަށް ގަބޫލު ކުރެވެންޖެހޭ ސަބަބެއް، ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތާއި ގާނޫނުގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގެ މަތިން ދައުލަތަށް ބުނެނުދެވޭކަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާއެކެވެ.

އެ ނުކުތާގައި ފަނޑިޔާރު ޝަފީއު ވިދާޅުވީ، އެކަމާ ގުޅިގެން ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ކުށުގެ އުންސުރާ ގުޅޭގޮތުން ހުށަހެޅި ކަންކަމަށް ދަށު ކޯޓުގެ ޝަރީއަތް ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓުގައި އަލިއަޅުވާލާފައިނުވާކަމަށެވެ.

ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ބުނެފައިވަނީ ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފެއްގެ ރަސްމީ ވާޖިބު ތެރޭގައި ނުހިމެނޭ ކަމެއް ކުރުމުގެ މުޤާބިލުގައި ދެވޭ މަންފާއަކީ އެކަމާ ގުޅޭ ޤާނޫނުގައި ރިޝްވަތު މާނަކޮށްފައިވާ ތަރަހައިގެ ތެރެއިން ހިމެނޭނެ ކަމެއް ނޫން ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އެއިން އެއްވެސް ކަމަކާމެދުވެސް ދަށު ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު ގޮތެއް ކަނޑައަޅުއްވާފައި ނުވާކަންވެސް ފަނޑިޔާރު ޝަފީއު ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

އެންމެ ކުޑަމިނުން އެ ސުވާލުތަކަށް ޖަވާބު ނުދިން ސަބަބެއްވެސް ޙުކުމުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ނެތް ކަމަށާއި، އެކަމުގެ ސަބަބުން އިންސާފުވެރި ޝަރީއަތެއް ހިންގުމުގެ ފުރުސަތު އަދި ކުށުން ބަރީއަވުމުގެ ފުރުސަތު ޔޫސުފް ނައީމަށް ގެއްލިފައިވާ ކަމަށާއި، ޝަރީއަތުގެ ނިޒާމަށް އާންމުންގެ އޮތް އިތުބާރު ގެއްލުމަށް މެދުވެރިވާކަމަށް ފަނޑިޔާރު ޝަފީއު ވިދާޅުވިއެވެ.

އެހެންކަމުްން ޔާމީނު ރަސްމީ ވާޖިބު ތެރެއިން ކޮށްފައިވާ އަމަލެއް ދައުލަތަށް ބުނެދެވިފައި ނުވާކަން ފާހަގަ ކުރައްވައި، ޔޫސުފް ނައީމްގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅި މި ނުކުތާއަށް ފަނޑިޔާރު ޝަފީއު ވަނީ ތާއީދު ކުރައްވާފައެވެ.

ތިންވަނަ ނުކުތާ:

ތިންވަނަ ނުކުތާއަކީ ދަށު ކޯޓުން ދައުވާ ސާބިތުވާކަމަށް ކަނޑައެޅުމަށްފަހު އަދަބާ ގުޅޭގޮތުން ވާހަކަދެއްކުމަށް ދޮޅު ގަޑިއިރު ދީފައިވާތީ ހުށަހެޅި ނުކުތާއެކެވެ. އެއީ އެކަށީގެންވާ ވަގުތު ނޫންކަމަށް އޭނާގެ ވަކީލު ވިދާޅުވިއެވެ.

އެ ނުކުތާގައި ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވީ، އެކަށީގެންވާ ވަގުތާއި ވަސީލަތްތައް ދަށު ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު ދެއްވާފައިވާކަން އެނގެން އޮތްކަމަށް ފެނިވަޑައިނުގަންނަވާކަމަށެވެ. އެކަށީގެންވާ ވަގުތާއި ވަސީލަތްތައް ދަށު ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު ދެއްވާފައި ނުވާތީ އަދަބާ ގުޅޭގޮތުން ހަރުދަނާ ހުށަހެޅުމެއް ހުށަހެޅުމަށް ފުރުސަތު ނުލިބި، އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އިންސާފުވެރި ނިންމުމެއް ނިންމުމަށް އޮތް ފުރުސަތު ގެއްލިގެންދާކަން ފަނޑިޔާރު ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

ފަހު ނުކުތާ:

ފަހު ނުކުތާއަކީ އޭނާގެ މައްޗަށް ޖަލު އަދަބު ފިޔަވައި އެހެން އަދަބެއް ކަނޑައަޅާފައި ނުވަނީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަަމަށް ބުނެ ހުށަހެޅި ނުކުތާއެކެވެ.

އެކަށީގެންވާ ވަގުތާއި ވަސީލަތްތައް ދަށު ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު ދެއްވާފައި ނުވާތީ އަދަބާ ގުޅޭގޮތުން ހަރުދަނާ ހުށަހެޅުމެއް ހުށަހެޅުމަށް ފުރުސަތު ޔޫސުފް ނައީމަށް ލިބިފައިނުވާކަން ހައިކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުވެސް ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

އަދި ޖަލު އަދަބު ފިޔަވައި އެހެން އަދަބެއް ކަނޑައަޅާފައި ނުވުމުގެ ފަހަތުގައިވާ ޤާނޫނީ އަސާސެއްވެސް ބަޔާންކޮށްދީފައިނުވާކަމަށް ފަނޑިޔާރު ޝަފީއު ވިދާޅުވިއެވެ.

ނިންމުން:

ފަނޑިޔާރުން ނިންމަވާފައިވަނީ ހުށަހެޅިފައިވާ އައު ހެކިތަކާއެކު މި މައްސަލައާމެދު ކްރިމިނަލް ކޯޓުން އަލުން ގޮތެއް ކަނޑައެޅުމަށެވެ. ވުމާއެކު މި މައްސަލަ ކްރިމިނަލް ކޯޓަށް ތަހުވީލު ކުރުމަށް ފަނޑިޔާރުން ވަނީ ނިންމަވާފައެވެ.