ދައްކަން މި އުޅެނީ ހިޖުރަވެރި ދިރުންތަކުގެ ވާހަކައޭ ބުނެފިނަމަ ލިބޭ ސަމާލުކަމަށް ވުރެ އިތުރު ވާނީ "އަޑު ނުއިވޭ" ކަންފަތްތަކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، ދިވެހި ފަސްގަނޑުގައި ގުޑުގުޑާ ދޫނި ބައިގަނޑެއް ތިރިކޮށްލައިގެން ތިބޭ މަންޒަރު ފެނި، އެ ދިމާއަށް ދުއްވައި ނުގަންނަ މީހަކު މަދުވާނެއެވެ. ކަން ވާނީވެސް އެހެންނެވެ. އެއީ އިންސާނީ ޠަބިއްޔަތެވެ. ޒާތީ ފައިދާއެއް ނުވަތަ އުފަލެއް ނެތް ކަމަށް ހީވާ ކަމަކަށް ސަމާލުކަން އޮންނަނީ ނުދެވިފައެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އަދި ރަނގަޅު ގޮތެއް ނޫން ކަން ޤަބޫލު ކުރަން ޖެހެއެވެ. ކުރިން މި ފާހަގަ ކުރި، ހިޖުރަވެރި ގުޑުގުޑާ ދޫނީގެ ވާހަކަ ދައްކަން ޖެހެނީވެސް އެ ފަދަ ކަމަކާ ދިމާވެގެންނެވެ. ސެހެރިގަނޑު ދިގުނުކޮށް، ސީދާ މަޢުލޫއަށް ދަމާ ހިނގާށެވެ.

ދުވަހަކީ މި ހިނގާ ފެބުރުއަރީ މަހުން 12 ވަނަ ދުވަހެވެ. ޤުދުރަތީ ދިރުންތަކާއި ތިމާވެއްޓަށް ލޯބިކުރާ އެތައް ބަޔަކަށް ސިހުން ގެނުވި ރިޕޯޓެއް އދއިން ޝާޢިއު ކުރިއެވެ. އެ ރިޕޯޓަކީ ހިޖުރަވެރި ދިރުންތަކާ ބެހޭ ގޮތުން އދއިން ތައްޔާރުކޮށް، ޢާންމުކުރި ފުރަތަމަ ރިޕޯޓެވެ. އދގެ ރިޕޯޓް ބުނާ ގޮތުގައި، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ހިޖުރަވެރި ދިރުންތަކުގެ 5 ބައިކުޅަ 1 ބަޔަށް ވުރެ ގިނަ ދިރޭތަކެތި މިހާރު އޮތީ ނެތި ދިއުމުގެ ތުންފަތްމަތީގައެވެ. ހުރިހާ މައްސަލައަކީ މޫސުމީ ނޭދެވޭ ބަދަލުތަކާއި، އެ ދިރުންތަކުގެ ވެއްޓަށް ނަހަމަ ގޮތުގައި އިންސާނުން އަތްގަދަ ކުރުމެވެ.

ދުނިޔޭގެ ހުރަހަށާއި ދިގަށް ފެތުރިފައި ވާ ބިންތަކާއި، ސަހަރާތަކާއި ކަނޑުތަކުގައި ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް އެތައް ބިލިއަން ދިރޭތަކެއްޗެއް، އެއް ތަނުން އަނެއް ތަނަށް ހިޖުރަކުރެއެވެ. ދަރިފަސްކޮޅު ޢާލާ ކުރުމަށާއި ކެއިންބުއިމުގެ ކަންކަން ހަމަޖެއްސުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، ހިޖުރަވެރި ދިރުންތަކަށް ކުރިމަތިލާންޖެހޭ ނެދެވޭ ޕްރެޝަރު ބޮޑުވަމުން ގޮސް، ހީނަރުވަމުން ދަނީ އެ ދިރުންތަކުގެ ޢާބާދީ އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އެ ދިރުންތަކުގެ ކާބޯތަކެތީގެ ސަޕްލައަށް ބުރޫ އަރައެވެ. ނުވިތާކަށް، ޢާންމު ދިރިއުޅުމަށްވެސް ބުރޫ އަރާ ކަން، އދގެ ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަ ކޮށްފައިވެއެވެ.

ހިޖުރަވެރި ދިރުންތަކަށް އެންމެ ބޮޑު ނުރައްކަލެއް ކުރިމަތި ވަނީ އަހަރެމެން އިންސާނުންގެ ފަރާތުންނެވެ. ޝިކާރަ ކުރުމާއި، މަސްބޭނުމާއި، ޤުދުރަތީ ވެށީގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނެގުން ފަދަ ޢަމަލުތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވީ، އދއިން އެކުލަވާލާފައިވާ ހިޖުރަވެރި ދިރުންތަކުގެ ލިސްޓުގެ 70 ޕަސެންޓް ދިރޭތަކެއްޗަށް، މި ކަންކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރުތައް ފޯރުމެވެ.

ދިރުންތަކުގެ ހިޔާވަހިކަން ނުވަތަ ވަޒަން ގެއްލުމުގެ މައްސަލަ، 75 ޕަސެންޓް ދިރޭތަކެއްޗަށް ވަނީ ކުރިމަތިވެފައެވެ. އެކަހެރިކޮށް އޮތް ޤުދުރަތީ ވެށީގެ ނިޒާމުތައް ގުޅާލަން ޖެހުމުގެ ބޭނުން ވަނީ އިހުނަށް ވުރެ ބޮޑުވެފައެވެ.

ހިޖުރަވެރި ދިރުންތައް ޙިމާޔަތް ކުރުމަށް، 1979 ވަނަ އަހަރު އދއިން އެކުލަވާލި މުޢާހަދާގައި، ތަފާތު 1189 ބާވަތެއްގެ ދިރުންތައް ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 44 ޕަސެންޓް ދިރޭ ތަކެއްޗަކީ، ޢާބާދީ ހީނަރުވުމުގެ މައްސަލަ ކުރިމަތިވެފައި ވާ ދިރުންތަކެކެވެ. އަދި 22 ޕަސެންޓް ދިރޭ ތަކެއްޗަކީ މި ދުނިޔެއިން މުޅިން ނެތި ގޮސް، ހުސްވެދާނެ ދިރުންތަކެއް ކަން އދގެ ރިޕޯޓްގައި ވަނީ ފާހަގަ ކޮށްފައެވެ.

އަހަރެމެންގެ ޢަމަލުތައް އިސްލާހު ނުކޮށް، ބޮޑު ވަރިހަމައިގައި ކަންކަން ދޫކުރަން ވެއްޖެނަމަ، އެ ހިތްގައިމު ގުޑުގުޑާ ދޫނިތައް ދެން ދުވަހަކުވެސް އަހަރެމެންގެ މި ޗާލު ދޮންވެލި ގޮންޑުދޮށްތަކާއި، ކުޅިތަކުން ނުފެނުމަކީ ހަމަ އެކަށީގެން ވާ ކަމެކެވެ. އަދިވެސް އެއް ފަހަރު ވިސްނާލާށެވެ!