ދިވެހި ޤައުމު އުފެދުނީއްސުރެ ދިފާއީ ނިޒާމު ގާއިމުވެފައިވުމުން ހާސްއަހަރުގެ ދިފާއީ ތާރީޚެއް އެބައޮތް މިއަދު 21 އޭޕުރީލު 2022 މިއީ ދިވެހި ސިފައިންގެ ދުވަހެވެ.

ސިފައިންނަކީ ޤައުމީ މިނިވަންކަމާއި ސިޔާދަތާއި އިސްތިގުލާލު ހިމާޔަތަކޮށް ދިފާއުކުރުމަށް ހަށިގަނޑާއި ފުރާނައިން ޤައުމަށްޓަކައި ގުރުބާންވާ ގައުމީ މުވާތިނުންނެވެ.

ވީމާ، ސިފައިންގެ މުއައްސަސާއަކީ ޤައުމީ އެންމެ މުހިންމު މުއައްސަސާއެވެ.

ދިވެހި ސިފައިންގެ ދުވަސް ފާހަގަކުރެވެނީ، މީގެ 130 އަހަރުކުރިން، އައްސުލްޠާން އިބްރާހީމް ނޫރައްދީން ސިރީ ކުލަ ސުންދުރަ ކައްތިރި ބަވަނަ މަހާރަދުން (ނޫރައްދީން ބަންޑާރައިން)ގެ ރަސްކަމުގައި، 21 އޭޕުރީލު 1892ގައި ދިވެހި ސިފައިން އުފެއްދެވި (ސިފައިންގެ 8 ބޭކަލުން ކަނޑައެޅުއްވި) ދުވަހަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.

ސިފައިންގެ ފުރަތަމަ ވެރިޔަކީ މީރުބަހުރު އިސްމާޢީލް ދީދީއެވެ.

ދިވެހި އަސްކަރީ ތާރީޚުގެ ވޭލާ އެވޭލާ (ކުރީ ޒަމާން އެންމެ ކުރީ ޒަމާނުގެ ބައެއް އުސްއަލިތަކަށް ބަލާއިރު، އުތީމު މަހާރަދުން (އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ މުޙައްމަދު ސިރީ ސަވާދީއްތަ މަހާރަދުން)ގެ ރަސްކަމުގައި ހިޖުރީގޮތުން 981، މީލާދީގޮތުން 1573ގައި ދިވެހި ލަޝްކަރު (ދިވެހި ސިފައިން) އުފެއްދެވިއެވެ.

އޭގެފަހުން އުތީމު ދަރިކޮޅުން އުފެދުނު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޝުޖާޢީ (އާރާއިބާރުގަދަ / އަސްކަރީ) މަހާރަދުން ކަމުގައިވި އައްސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީން (އައްވަލު) ސިރީ ކުލަ ސުންދުރަ ކައްތިރި ބަވަނަ މަހާރަދުން (1621-1648) (ބޮޑު ރަސްގެފާނު) އެއީ، އަސްކަރީ ނުވަތަ ދިފާއީގޮތުން ދިވެހި ގަައުމަށް އެންމެ ވަރުގަދަ އެންމެ ގިނަގުނަ ޚިދުމަތްތަކެއް ކުރެއްވި އަދި ކަމުގެ އިލްމާއި ހުނަރާއި ތަޖުރިބާ ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ މަހާރަދުންނެވެ.

ރާއްޖެއިން ބޭރުން، ރާއްޖޭގެ ދިފާއަށްޓަކައި އެޒަމާނަށް އެންމެ އެކަށޭނަ ބޮޑުބަޑިއާއި ހަތިޔާރު ހޯއްދެވުމާއި، ވެރިރަށް ފުރަމާލޭގަައި ދިފާއީ ބުރުޒުތައް ބިނާކުރެއްވުމާއި މާލޭ ބޮޑުފާރަކީ އެރަދުންގެ ކޮމާންޑަރ އިން ޗީފް ކަމުގައި މުޅިން އަލަށް ކުރެވުނު ވަރަށް ބޮޑެތި މަސައްކަތްތަކެއް އެންމެ ވަރުގަދަ އަސްކަރީ އަދި ދިފާއީ ގައުމީ ޚިދުމަތްތަކެކެވެ.

ބޮޑުރަސްގެފާނުގެ ލޭފަވެތި (ލޮބުވެތި) އަގުހުރި ދަރިކަލުން އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ އިބްރާހީމް އިސްކަންދަރު (އައްވަލު) ސިރީ ކުލަ ރަންމީބަ ކައްތިރި ބަވަނަ މަހާރަދުންނަކީ (1648-1687) ބައްޕާފުޅަށްވުރެވެސް މާއަގުހުރި ގިނަގުނަ ޚިދުމަތްތަކެއް ދިވެހި ގައުމަށް ކޮށްދެއްވި ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެންމެ އައުދާނަ މަހާރަދުންނެވެ.

އިސްކަންދަރު ރަސްގެފާނުގެ ރަސްކަމުގައި ޕޯޒުގީޒުންނާއި މަލާބާރީން ރާއްޖެއަށް ދިން އުދުވާނީ ހަމަލާތަކަކީ، އެދެބައިމީހުން ރާއްޖެ އަޅުވެތި ކުރި ފަހަރުތަކަށްވުރެ ބޮޑެތި ޢުދުވާނީ ހަމަލާތަކެކެވެ.

އިސްކަންދަރު ރަސްގެފާނަކީ މިބޮޑެތި އުދުވާނީ ހަމަލާތަކުން ދިވެހި ގައުމު ދިފާއު ކުރައްވައި، ދިވެހި ގައުމަށް ނަސްރާއި ނަސީބާއި ކާމިޔާބު ހޯއްދަވައިދެއްވި، ދިވެހި އަސްކަރުގެ ލަޝްކަރުގެ ކޮމާންޑަރ އިން ޗީފް އަދި ޣާޒީ ރަަސްކަލެއްގެ ޝަރަފު ލިބިވަޑަައިގެންނެވި މަތިވެރި މަހާރަދުންނެވެ.

ރާއްޖެ އިސްލާމްވުމަށްފަހު 1153 އިން ފެށިގެން މަލިކައްޑޫ (މަލިކުން އައްޑޫއަށް) މުޅި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ކުރެއްވި ހަމައެކަނި މަހާރަދުންވެސްމެއެވެ.

ޕޯޗުގީޒުންނާއި މަލާބާރީންނަށް އެހާތަނަށް ދިވެހިރާއްޖެއިން ދެމުންއައި ޖިޒީ ނުދެއްވައި، ދިފާއީ ސިޔާދަތީ ބާރާއެކު އަމިއްލަވަންތަ ދިވެހިގައުމުގެ ރަސްކަން ކުރެއްވި ގައުމީ ބަޠަލެވެ.

ރާއްޖޭގެ ދިފާއީ އަދި އަސްކަރީ ތާރީޚަށް ބަލާއިރު، އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ ޙަސަން ޢިއްޒުއްދީން ސިރީ ކުލަ ރަންމީބަ ކައްތިރި ބަވަނަ މަހާރަދުން (1759-1767) ދޮންބަންޑާރައިންނާއި، އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ މުޙައްމަދު ޣިޔާޘުއްދީން ސިރީ ކުލަ ރަންމަނި މަހާރަދުން (1767- 1773) ޙާޖީ ބަންޑާރައިން / ޝަހީދުކުޅަ ބަންޑާރައންގެ އަގުހުރި ގައުމީ އަސްކަރީ ޚިދުމަތްތައް ތާރީޚުގައި ވަނީ ރަން އަކުރުންނެވެ.

މި 2 ރަސްކަލުންނަކީވެސް، ބޭރުގެ އުދުވާނީ ހަމަލާތަކުން ދިވެހި ޤައުމު ދިފާއު ކުރައްވައި، ދިވެހި ގައުމަށް ނަސްރާއި ނަސީބާއި ކާމިޔާބު ހޯއްދަވައިދެއްވި މަތިވެރިވި ދިވެހި އަޖުދާދުން ގައުމީ އަބްޠާލުންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ދިފާއީ ތާރީޚަށް ބަލާއިރު، ރާއްޖޭގައި މީސްތަކުން އާބާދުވެ، ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދު ކަނޑައެޅި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމެއް ގާއިމުވެ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދިވެހިރާއްޖެ އުފެދުނީއްސުރެ ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާ ނުވަަތަ ދިފާއީ ނިޒާމު ގާއިމުވެފައިވެއެވެ.

މީގެ ސާސްކަފެއް ނުވަތަ ހާސްއަހަރު ކުރިން، ރާއްޖެ އިސްލާމްވުމުގެ ކުރީގަައި ރާއްޖޭގެ ރަސްކަން ކުރެއްވި މަހާ ބަރަަަނަ ރަދުންނަކީ މަލިކައްޑޫ (މަލިކުން އައްޑޫއަށް) މުޅި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ކުރެއްވި އެންމެ ފުރަތަމަ މަހާރަދުން ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.