މިނިވަންކަމަކީ އަސާސީ ހައްގެކެވެ. ދިވެހި ތާރީޚާއި ސަގާފަތް ދިރާސާކުރައްވާ ބޭފުޅެއް ކަމަށްވާ އަބްދު ﷲ ސައީދު ވިދާޅުވަނީ ގާނޫނީ އަދި ސިޔާސީ ހައްގުތައް ލިބިގެންވުމާއި މުއާމަލާތު ކުރުމުގައި އެއްވެސް ހުރަހެއްނެތުމަކީ މިނިވަންކަން ކަމަށެވެ. އަދި މިނިވަންކަމަކީ އިންސާނުންނާއި ހުރިހާ ދިރޭ އެއްޗެއްގެ ކިބައިގައި ވެސް ލައްވާފައިވާ ޠަބީޢީ ސިފައެއް ކަމަށާއި، ހުރިހާ އިންސާނުން ވެސް ދުނިޔެއަށް އުފަންވަނީ މިނިވަންކަމުގައި ހަމަހަމަ ހައްގުތަކާއެކު ހަމަހަމަ ދަރަޖައެއްގައި ކަމޭހިތިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ކަމަށެވެ.

އެހެންވީއިރު އިންސާނުން އެކަކު އަނެކަކަށް އަޅުވެތިކޮށް، އަނިޔާވެރިވުމެއް ނުވެއެވެ. ދީނީ ނަޒަރަކުން މިނިވަންކަމަށް ބަލާއިރު އެއްވެސް މިނިވަންކަމަކީ، ހުދޫދެއް ނެތް މިނިވަންކަމެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ފަރުދެއްގެ މިނިވަންކަން ވެސް ބޭނުން ކުރަން ޖެހޭނީ، އެކަމަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އިމުގެ ތެރެއިންނެވެ. މިނިވަންކަމަކީ އެކަމެއްގައި ޒިންމާތަކެއް އެކުލެވިގެންވާ ހައްގެކެވެ. އެ ޒިންމާއަކީ މުޅި މުޖްތަމައުގެ ކުރިއެރުވުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ. މިނިވަންކަން މާނަކޮށް ބަޔާންކޮށްދޭ އެކައްޗަކީ މިނިވަން ކަމުގެ ރަމްޒު ކަމުގައިވާ ގައުމީ ދިދައެވެ.

ސައީދު ވިދާޅުވަނީ އެ ދިދަ މިނިވަންކަމާއެކު ވިހުރެނީ ދިދައިގެ ހަތަރު ފަރާތުންކުރެ އެއްފަރާތް ދިދަ ދަނޑީގައި ހިފެހެއްޓުމާއެކުގައި ކަމަށާއި، މިނިވަންކަމުގެ ހައްދު ކަނޑައެޅެނީ އަނެކާގެ މިނިވަންކަމާ ހަމައިން ކަމަށެވެ. އަނެކާގެ މިނިވަންކަން ފެށޭ ހިސާބުން އެމީހެއްގެ މިނިވަންކަން ނިމެން ޖެހެއެވެ.

މިނިވަންކަމުގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު ދިވެހިންނަށް މިނިވަންކަން ލިބުނު ގޮތާއި ރާއްޖެއަށް މިނިވަންކަން ހޯއްދަވައި ދެއްވުމަށް ބަޔަކު މިންނެތް ބުރަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެއްވިކަން ހަނދާން ކުރަން ޖެހެއެވެ. ރާއްޖެއަށް ފުރިހަމަ މިނިވަންކަން ހޯދުމަށް ދިވެހި ސަރުކާރާއި ދިވެހިން އެތައް މަސައްކަތެއް ކުރިއެވެ. އެގޮތުން ރާއްޖެއަށް މިނިވަންކަން ލިބުނީ ބޮޑުވަޒީރު އިބްރާހިމް ނާސިރާއި އެމަނިކުފާނުގެ ޓީމުގެ ޙިކުމަތްތެރި ސިޔާސަތުތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ.

އެމަނިކުފާނުގެ ޒުވާން ސިކުނޑި ބޭނުންކުރައްވައިގެން ރޭއްވެވި ޙިކުމަތްތެރި ރޭވުމާއެކު ދިވެހިންގެ ވިޔަފާރި މިނިވަން ކޮށްދެއްވިއެވެ. 1857 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ވޯރާ ވިޔަފާރިވެރިން، ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ހުރިހައި ވިޔަފާރިއެއް އެމީހުންގެ އަތްދަށުލައި، ރާއްޖޭގެ އިޤުތިޞާދު ފުނޑުފުނޑު ކޮށްލާފައިވަނިކޮށް، ކެތްތެރިކަމާއި، ޙިކުމަތްތެރިކަމާއެކު، ދިވެހި ބިމުން އެމީހުން ބޭރުކޮށްލެއްވުމުގެ ބުރަ މަސައްކަތްޕުޅު ކުރެއްވިއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން އެކަމުގައި ފުރިހަމަ އެއްބާރުލުމެއް ލިބިގެންދިޔައެވެ. އަންހެން ފިރިހެން ވަކިކުރުމެއްނެތި، ކުދިބޮޑު އެންމެން ތިބީ މިނިވަންކަމަށް ނުހަނު ބޭނުންވެފައެވެ. އިނގިރޭސިންގެ އަޅުވެތިކުރުމަށް ބޯނުލަނބާނެކަން ދިވެހިން ދިޔައީ އަމަލާއި ބަހުން ދައްކަމުންނެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދިޔައީ ދިވެހިންނަށް 1965 ވަނަ އަހަރުގެ ޖުލައި 26 ވަނަ ދުވަހު މިނިވަންކަން ލިބިގެންދިޔުމެވެ.

މިނިވަންކަމާއެކު ދިރިއުޅުމަށްޓަކައި، އަދި މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި އެކުވެރިވެ އެއްބައިވަންތަ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ދިރިއުޅުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ. އެއްބަޔަކު އަނެއްބައެއްގެ ޚިޔާލާއި ޝުއޫރަށް އިހުތިރާމުކުރަންޖެއެވެ. ތިމާގެ ފަރާތުން ގައުމަށް ދެރައެއް ނުދިނުމަށް އަޒުމް ކަނޑައަޅައި، އަމިއްލަ މަސްލަހަތުގެ ކުރިއަށް އަބަދުވެސް ގައުމު އިސްކުރަން ދަސްކުރުމަކީ މުހިއްމު ކަމެކެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށްވުރެ ވެސް ގައުމު ބޮޑުވާނެއެވެ. އެކަން ގަބޫލު ވެސް ކުރަންޖެހެއެވެ. އަދި މިނިވަންކަމުގެ އަގުވަޒަން ކޮށް މިނިވަންކަން ހޯއްދަވައިދެއްވުމަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބަޠަލު ސުމުއްވުލް އަމީރު އިބުރާހީމް ނާސިރުގެ އިތުރުން ގައުމީ އެންމެހާ ބަޠަލުންގެ އަގުވަޒަންކުރަން ޖެހެއެވެ.