ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމަކަށް ރާއްޖެ ހެދުމަށް ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން ކުރުމަށާއިި އެކަމުގެ އުސޫލުތަކާއި މިންގަނޑުތައް ކަނޑައެޅުމާއި ކާބަން ބަޖެޓިންއާ ގުޅޭ ނިޒާމެއް އެކުލަވާލުން ލާޒިމުކުރާ ކްލައިމެޓް އިމަރޖަންސީ ބިލް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކޮށްފިއެވެ.
ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ހޯރަފުށި ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަހުމަދު ސަލީމް މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅުއްވާފައިވާ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާބެހޭ ބިލް ދިރާސާކޮށްފައިވަނީ އެންވަޔަރަންމަންޓް އެންޑް ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް ކޮމިޓީންނެވެ. ބިލް ދިރާސާކުރުމަށްފަހު އެކޮމިޓީން ވަނީ މި ބިލް ކްލައިމެޓް އިމަރޖަންސީ ބިލުގެ ނަމަށް ބަދަލުކޮށްފައެވެ.
ބިލްގެ މަގްސަދުތަކުގެ ތެރޭގައި ތިމާވެއްޓާއި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ގުޅޭ ދާއިރާތަކުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ލިބޭ ފަންޑުތައް ހިންގުމަށް އެތެރެއާއި ބޭރުގެ އިތުބާރު ލިބިފައިވާ މުއައްސަސާއެއް އުފެއްދުމަށް ބާރު އެޅުން ހިމެނެއެވެ. އަދި 2030 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމަކަށް ރާއްޖެ ހެދުމަށްޓަކައި ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން ކުރުމަށް މަގުފަހި ކުރުމަކީވެސް މަގްސަދެކެވެ.
ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމަކަށް ހެދުމާއިގުޅޭ އުސޫލުތަކާއި މިންގަނޑުތައް އެކުލަވާލުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތާއި ބާރުތައް ކަނޑައެޅުމުގެ އިތުރުން ކާބަން ބަޖެޓިންއާ ގުޅޭ ނިޒާމެއް އެކުލަވާލުމަކީވެސް މަގްސަދެކެވެ.
ބިލްގެ ދެ ވަނަ ބާބު ޚާއްސަކޮށްފައި ވަނީ ކާބަން ލަނޑުދަނޑި އަދި ކާބަން ބަޖެޓިން އާ ގުޅޭގޮތުންނެވެ. އެގޮތުން 2030 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމަކަށް ރާއްޖެ ހަދަންވާނެ ކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ.
އެހިސާބަށް ދާއިރު ރާއްޖެއިން ބޭރުކުރާ ކާބަންގެ މިންވަރު ހުންނަންވާނީ ހަމަ އެ އަހަރު ރާއްޖެއިން މަދުކުރާ ނުވަތަ އޮފްސެޓްކުރާ ކާބަންއާ އެއް މިންވަރަށް ނުވަތަ އެ މިންވަރަށްވުރެ ދަށްކޮށް ކަމަށް ބިލްގައި ބުނެފައިވެއެވެ.
އަދި 2030 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ރާއްޖެއިން ޖައްވަށް ބޭރުކުރާ ކާބަންގެ މިންވަރު ހުންނަންވާނީ ހަމަ އެއަހަރަކު ކާބަން މަދުކުރާ ނުވަތަ އޮފްސެޓްކުރާ މިންވަރަށް ނުވަތަ އެމިންވަރަށް ވުރެ ދަށްކޮށެވެ. އަދި 2030 ވަނަ އަހަރު ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމަކަށް ހެދުމަށް އެކުލަވާލާފައިވާ ލަނޑުދަނޑިއަށް ބަދަލު ގެނެވޭނީ ބަދަލުކުރަންޖެހޭ ސަބަބުތައް ބަޔާންކޮށް މިނިސްޓަރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅައިި ފާސްކޮށްގެން ކަމަށް ވެސް ބިލްގައި ބުނެއެވެ.
މިގޮތަށް ބަދަލު ގެނެވޭނީ ވަކި ހާލަތްތަކެއް މެދުވެރިވެގެން ކަމަށް ބުނެ އެހާލަތްތައްވެސް ބިލްގައި ވަނީ ބަޔާންކޮށްފައެވެ.
ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމަކަށް ރާއްޖެ ހެދުމަށްޓަކައި ކުރާ މަސައްކަތުގެ ދަށުން ކޮންމެ އަހަރަކު ބޭރުކުރެވޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭ ކާބަންގެ މިންވަރު އެކުލެވޭ ކާބަން ބަޖެޓެއް މިނިސްޓަރު އެކުލަވާލައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރަންޖެހޭނެއެވެ.
މިބިލް ގާނޫނަކަށްވެ އަމަލުކުރަން ފަށާ އަހަރު ނިމުމުގެ 3 މަސް ކުރިން ކުރިޔަށް އޮތް އަހަރަށް އެކުލަވާލަންޖެހޭ ފުރަތަމަ ކާބަން ބަޖެޓް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅަންޖެހެއެވެ. އަދި އޭގެ ފަހުން ކޮންމެ އަހަރެއް ވެސް ނިމުމުގެ 3 މަސް ކުރިން ކުރިޔަށް އޮތް އަހަރަށް ލަފާކުރާ ކާބަން ބަޖެޓް މިނިސްޓަރު އެކުލަވާލައި މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅަންޖެހެއެވެ.
ކާބަން ބަޖެޓް އެކުލަވާލުމުގައި ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް ޑައިރެކްޓަރޭޓާއި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އެހެނިހެން އިދާރާތަކާއި ލޯކަލް ކައުންސިލްތަކާއި ތިމާވެއްޓަށް މަސައްކަތްކުރާ އަމިއްލަ ޖަމިއްޔާ ޖަމާއަތްތަކާއި ވިޔަފާރިތަކާއި ފަރުދުން އަދި ދައުލަތުގެ ކަމާގުޅޭ މުއައްސަސާތަކުގެ ލަފާ މިނިސްޓަރު ހޯދަންޖެހެއެވެ.
ބަޖެޓް އެކުލަވާލުމުގައި އަމަލުކުރާނެ އުސޫލުތަކާއި އެކި ސިނާއަތްތަކުން ބޭރުކުރެވޭނެ ކާބަން ކަނޑައެޅުމުގައި ބަލާނެ ކަންކަން ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަން ޖެހެއެވެ.
މި ބަޖެޓާއި ޚިލާފަށް އެއްވެސް ފަރާތަކުން އަމަލުކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ. ކާބަން ބަޖެޓުގައި ވަކި ދާއިރާއަކަށް ކަނޑައަޅާ ކާބަން ބޭރުކުރެވޭނެ މިންވަރަށް ވުރެ އިތުރަށް ކާބަން ބޭރުކުރާ ފަރާތްތަކާމެދު މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ކަނޑައަޅާ ގޮތުގެމަތިން ފިޔަވަޅު އެޅުމުގެ ބާރު ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް ޑައިރެކްޓަރޭޓަށް ލިބިގެންވެއެވެ.
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މިބިލް ތަސްދީގުކޮށް އަމަލުކުރަން ފަށާތާ 30 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި "ސްޕެޝަލް އެންވޯއީ ފޮރ ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް"ގެ ނަމުގައި ސަފީރު ފެންވަރުގެ މަގާމެއް އުފައްދައި އެމަގާމަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މީހަކު އައްޔަންް ކުރަން ޖެހެއެވެ. ސްޕެޝަލް އެންވޯއީ ޖަވާބުދާރީ ވާނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށެވެ.
މި ބިލްގެ ރިޕޯޓް ބުރާސްފަތި ދުވަހު އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާއިން ފާސްކޮށްފައި ވަނީ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވި 70 މެމްބަރުންގެ އިއްތިފާގުންނެވެ.
