އާ މަޖިލިސް ފެށުމުގެ ކުރިން ވެސް އެ މަޖިލީހާ މެދު ރައްޔިތުން އައީ ފޮނި އުއްމީދުތަކެއް ކުރަމުންނެވެ. އެހެން މަޖިލިސްތަކާ ޚިލާފަށް ރައްޔިތުންގެ އުއްމީދުތަކާ ގުޅިފައިވާ މުހިއްމު މަޖިލީހަކަށް، މި މަޖިލިސް ވެގެންދާނެ ކަމަށް ރައްޔިތުން އައީ ބުނަމުންނެވެ. މި މަޖިލީހަކީ "ޕްރޮޑަކްޓިވް" މަޖިލީހަކަށް ހެދުމަށް، ރައްޔިތުން ބޭނުންވެފައިވާ މިންވަރު އެނގިގެން ދިޔައީ އިންތިޚާބުގެ ނަތީޖާއިންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާ އާއި ފާޑުކިޔުންތައް އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެގެން ދިޔަ 18 ވަނަ މަޖިލީހުގެ ގިނަ މެމްބަރުންނަށް ރައްޔިތުން ވަނީ މަޖިލިސް އިންތިކާބުގައި "ނޫނެކޭ" ބުނެފައެވެ.

ރައްޔިތުންގެ އުއްމީދުތަކާ ހަމައަށް ވާސިލްވެވޭނެ މަޖިލީހަކަށް މި މަޖިލިސް ހެދުމަށްޓަކާ ގިރާ ކުރަންޖެހޭ ފަސް އަހަރުގެ ދަތުރު މެމްބަރުން މި ވަނީ ފަށާފައެވެ. މި ދަތުރު ކާމިޔާބު އައްސޭރިއަކަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި، މަޖިލިސް މެމްބަރުން ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތް ވަރަށް ގިނައެވެ. ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރުކުރާ މުއައްސަސާއަކަށް މަޖިލިސް ހެދުމަށްޓަކައި މަޖިލިސްގެ މެމްބަރުންނާއި، ރިޔާސަތުން އަތުކުރި އޮޅާލާފައިވާއިރު، ރައްޔިތުންގެ ފާޑުކިޔުމާއި ކަންބޮޑުވުން އަމާޒުވެފައިވާ މައްސަލަތަކައް ހައްލެއް ގެންނަންޖެހެއެވެ. މި ހައްލު ހޯދައިދިނުމުގެ ޒިންމާ މި ވަގުތު އެޅިފައި އޮތީ މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދު އެކުލަވާލުމަށް، އެކުލަވާލާފައިވާ 11 މެމްބަރުންގެ ކޮމިޓީގެ މެންބަރުންގެ ބޮލުގައެވެ.

ޒަމާންތަކެއް ފަހުން މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދު އިސްލާހުކުރުމުގެ މަސައްކަތް 11 މެމްބަރުންގެ ކޮމިޓީން ފަށާފައިވާއިރު، މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދުގައި ހިމަނާލަންޖެހޭ ގިނަ ކަންތައްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. މަޖިލީހުގައި މިހާރު އަމަލުކުރަމުން އަންނަ ބައެއް އުސޫލްތަކައް ބަދަލުތައް ގެންނަންޖެހެއެވެ. މަޖިލީހުގައި މިހާރު އަމަލުކުރަމުން އަންނަ އުސޫލުން، މެމްބަރުން މަޖިލީހަށް ގަޑިއަށް ހާޒިރުނުވެ، ސަލާމް ބުނި ކަމުގައިވިޔަސް މެމްބަރުންނަށް އަޅާނެ ފިޔަވަޅެއް ނޯވެއެވެ. އެހެންކަމުން މެމްބަރުން ގަވާއިދުން ގަނޑިއަށް މަޖިލީހަށް ހާޒިރުވުމަށް މާ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ނުދެއްވައެވެ. ނަމަވެސް ނިކަމެތި ރައްޔިތު މީހާ ވަޒީފާއަށް ގަނޑިއަށް ހާޒިރުނުވެ ސަލާމް ބުނެފި ކަމުގައިވާ ނަމަ، އޭނާގެ މުސާރައިން ބޮޑު އެއްޗެއް އުނިވެއެވެ.

ނިކަމެތި ރައްޔިތުމީހާއަށް ވަކި އުސޫލެއް އިއްޒަތްތެރި މެމްބަރަށް ވަކި އުސޫލެއް އޮންނަ ހަމައަށް ބަދަލު ގެންނަންޖެހެއެވެ. މެމްބަރުން ގަޑިއަށް މަޖިލީހަށް ހާޒިރުނުވެ، ސަލާމް ބުނެފި ނަމަ މެމްބަރުންގެ މުސާރައިން ކެނޑޭ ގޮތަށް އަމަލުކުރަން ޖެހެއެވެ. ގަވާއިދު ކޮމިޓީން ގަވާއިދުތައް ހަދަމުން ދާއިރު، މި ކަމަށް ގޮތެއް ލިޔެވެން އެބަޖެހެއެވެ. މިސާލަކަށް ސަލާމް ބުނެފި ނަމަ މެޑިކަލް ސެޓްފިކެޓް ހުށަހެޅުމާއި ސަލާމް ބުނެވޭނެ މިންވަރު ބަޔާންކޮށް ގަވާއިދުގައި ލިޔެވިދާނެއެވެ. އުފެއްދުންތެރި މަޖިލީހެއް ބޭނުން ނަމަ، އެ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންނަކީ ގަނޑިއަށް ހާޒިރުވާ، މަޖްބޫރީ ހާލަތެއް މެދުވެރިވެގެން ނޫނީ ސަލާމް ނުބުނާ މެމްބަރުންނަށް ވާންޖެހެއެވެ.

ގަވާއިދު އިސްލާހު ކުރަމުންދާއިރު، ކޮމިޓީތަކުގައި މެމްބަރުން މިހާރު އަމަލުކުރަމުން އަންނަ އުސޫލަށް ވެސް ބަދަލު ގެންނަންޖެހެއެވެ. ކޮމިޓީ މަސައްކަތުގައި އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ބައިވެރިނުވެ، ހަމަ އެކަނި ހާޒިރުވި ކަމަށް ސޮއިކުރުމަށް ފަހު، މެމްބަރުން މުސާރަ ނަންގަވާ ނެންގެވުން ހުއްޓުވަންޖެހެއެވެ. މެމްބަރުން ކޮމިޓީގައި ހޭދަކުރާ ވަގުތު ބަލައި، ކޮމިޓީގެ މަސައްކަތުގައި ބައިވެރިވި މިންވަރު މޮނީޓަރ ކުރުމަށް ފަހު، ކޮމިޓީ އެލަވެންސް ނެގޭ ގޮތަށް ގަވާއިދުގައި ލިޔަންޖެހެއެވެ. ކޮމިޓީތަކަކީ މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުން ފޮނުވާ ރިޕޯޓްތަކާއި، ބިލްތައް އިތުރަށް ދިރާސާ ކުރުމަށް އުފައްދާފައި އޮންނަ ކޮމިޓީތަކެއެވެ. އެހެންކަމުން ކޮމިޓީތަކުން އުފެއްދުންތެރި މަސައްކަތެއް ނެރެން މި ބަދަލު ގެނައުމަކީ މުހިއްމު ކަމެކެވެ.

މަޖިލިސް ތެރޭގައި ކުރެވޭ އިސްރާފަކީ އަޅައިނުލައި ދޫކޮށްލެވޭ ވަރު ވާހަކައެއް ނޫނެއެވެ. ރައްޔިތުން ބޭނުން ވަނީ އިސްރާފުކުޑަ އުފެއްދުންތެރި މަޖިލީހެކެވެ. މި ދައްކަނީ އުފެއްދުންތެރި، ބިނާކުރަނިވި، ރައްޔިތުންގެ ހައްގުގައި މަސައްކަތް ކުރާނެ މަޖިލީހެއް އުފެއްދުމުގެ ވާހަކައެވެ. އެހެންކަމުން ކުރެވޭ އިސްރާފު މަދުކުރަންޖެހެއެވެ. މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންނަށް ކެއިން ބުއިމުގެ ކަންތައް މަޖިލިސް އޮންނަ ދުވަސްތަކުގައި، މަޖިލީހުން ހަމަޖައްސައިދެއެވެ. އެއީ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ. ގިނަ ވަގުތު ހޭދަކުރާ ތަނެއްގައި ކެއިން ބުއިމުގެ ކަންކަން ރަނގަޅަށް ހުރުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް އެކަންކުރުމުގައި ވެސް އިސްރާފުނުވާނެ ގޮތަކަށް އިންތިޒާމުތައް ހަމަޖެއްސުން މުހިންމެވެ. ކޮންޓްރެކްޓް އުސޫލުން ބަޔަކާ ހަވާލުކޮށްގެން، މިކަން މަޖިލީހުނން ކުރަމުން އަންނައިރު، މި ކަމަށް ކުރެވޭ ހޭދަ ކުޑަކުރުމަށް ފަހު، އެ ފާއިސާ ރައްޔިތުންގެ ހައްގުގައި މެމްބަރުންނަށް ބޭނުންކުރެވޭނެ އިންތިޒާމެއް ހަމަޖެއްސިދާނެއެވެ. މިހާރު އޮންނަ ގޮތުން ވަރަށް ބޮޑަށް އިސްރާފުވާކަން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. ކެއިން ބުއިމަށް ކުރާ ހަރަދުން "ސޭވް" ވެގެންދާ ފާއިސާ އެއީ މެމްބަރުން ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންނާއި ބައްދަލުކުރުމަށް ހޭދަކުރާނެ ބަޖެޓެއްގެ ގޮތުގައި ހެދިދާނެއެވެ.

މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހޮވަނީ ރައްޔިތުންގެ ފޮނި އުންމީދުތަކަކާ އެކުއެވެ. ނަމަވެސް ފަސް އަހަރުގެ ދައުރެއް ނިމިގެންދާ އިރު އެ ރައްޔިތުންކުރެ ހޭ ވެސް އަހާނުލާ މެންބަރުން އެބަ އުޅެވެ. އިންތިހާބު ދުވަސްވަރު ނޫނީ ރައްޔިތުންގެ ގާތަށް ނުދާ މެންބަރުން އެބަ އުޅެއެވެ. މިއީ ވެސް ރައްޔިތުންގެ ވަރަށް ބޮޑު ޝަކުވާއެކެވެ. އެ ރައްޔިތުން ތަމްސީލްކުރާ މެންބަރަކު އެ ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާތައް އަޑުއަހަންޖެހޭނެއެވެ. އެހެންކަމުން ގަވާއިދަށް ބަދަލު ގެންނައިރު ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންނާ ބައްދަލުކުރެވޭނެ އުސޫލެއް ކަނޑައަޅައި ލާޒިމްވާ ގޮތަށް ހެދުން މުހިންމެވެ. އެގޮތުން ދައުރުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުންނާ ބައްދަލުކުރާނެ ތާވަލެއް ނުވަތަ އަދަދެއް ކަނޑައަޅައި ބަޖެޓެއް ކަނޑައެޅިދާނެއެވެ. އަދި އޮފީހެއް ހުރުމަށް ލާޒިމްކުރެވިދާނެއެވެ. ހުޅުމާލޭ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަލީ ނިޔާޒް ވަނީ އެކަން ފައްޓަވައިދެއްވައި މިސާލު ދައްކަވާފައެވެ. މަޖިލީހުންގެ އެހެން ކަންކަމުން ކުރާ ހޭދަ ކުޑަކޮށް މިދެންނެވި މަސައްކަތަށް ބަޖެޓެއް އެކުލަވާލެވިދާނެއެވެ. އަދި ހަމަޖައްސާ އުސޫލުން ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންގެ ގާތަށް ގޮސް ބައްދަލުނުކުރާ ނަމަ ޖޫރިމަނާކުރުން ފަދަ ފިޔަވަޅުތަކެއް ވެސް ކަނޑައެޅުން މުހިންމެވެ. އަދި އެ ހަރަދުތައް އޮޑިޓްކޮށް ބަލާނެ ގޮތްތައް ގަވާއިދުގައި ލިޔެވިދާނެއެވެ.

މި ނޫނަސް މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނަށް މިހާރު ލިބޭ ބޮޑެތި ބައެއް އިމްތިޔާޒްތަކާ މެދު ވެސް ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާ އެބައްހެއްޓެވެ. އެގޮތުން މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ އިންޝުއަރެންސް ޕެކޭޖާ މެދު ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ވަނީ ތަފާތުވެފައެވެ. އެއްބަޔަކު ދެކޭ ގޮތުގައި މެންބަރަކަށްވީތީ ލިބެންޖެހޭ އިމްތިޔާރުތަކެއް ހުންނާނެއެވެ. އަނެއް ބަޔަކު ދެކޭ ގޮތުގައި މެންބަރަކަށްވިޔަސް ދުނިޔޭގެ ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކުން މެންބަރަށާއި މެންބަރުގެ އާއިލާ އަށް ބޭސްފަރުވާގެ ކަންކަން ހަމަޖެއްސުމަކީ ދައުލަތުން ދޭ ބޮޑު މުސާރައިގެ ބޭރުން ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އާންމު ރައްޔިތު މީހާ އަށް ވެސް ލިބޭ ފަދަ ގޮތަކަށް އާސަންދައިގެ ތެރެއިން މެންބަރުންގެ އާއިލާ އަށް ވެސް އެކަން ހަމަޖެހިފައި އޮންނަ އިރު ވަކި ހާއްސަ އިމްތިޔާޒުތަކެއް އެ ފަރާތްތަކަށް އޮތުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެއްގެ ނުދެކޭ ބަޔަކު ވެސް އެބަ ތިއްބެވެ.

މިފަދަ އެތައް ބަދަލުތަކެއް މަޖިލީހަށް ބޭނުން ވެއެވެ. ގައުމު އިސްލާހުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފަށައިގަންނަ އިރު މެންބަރުން އިސްލާހުވެ މަޖިލީސް އިސްލާހުކުރުން މުހިންމެވެ. ކޮންމެއަކަސް ރައްޔިތުން ގަވާއިދު ކޮމިޓީގެ މަސައްކަތް ގާތުން ބަލާށެވެ. ރައްޔިތުން އެދެނީ ގަވާއިދު ކޮމިޓީން މި ފަހަރު މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދު އެކުލަވާލާއިރު، އުފެއްދުންތެރި މަޖިލީހެއް ނެރެވޭނެ ފަދަ ގޮތަކަށް ގަވާއިދު އެކުލަވާލުމެވެ.