ހަނގުރާމަތަކާއި ކުރިމަތިލުންތަކުގެ ސަބަބުން ޤައުމެއްގައި ޖެހިދާ ލައްގަނޑަކީ އެތައް ޖީލަކަށް ދެމިގެންދާ ލައްގަނޑަށް ވެދެއެވެ. މިހެން ދަންނަން ޖެހެނީ ސަބަބެއް ނެތިއެއް ނޫނެވެ. ޙަމަލާ ބަދަލު ކުރުން ހުއްޓާލާ، އެއިރަކަށް އޮތް އެންމެ ސުލްހަވެރި ގޮތަކަށް ދިރިއުޅުން ކުރިއަށް ގެންދަން ފެށި ކަމުގައި ވީ ނަމަވެސް، ހަނގުރާމައިގެ ތެރޭގައި ހިންގާފައި ވާ ބައެއް އަމަލުތަކުގެ އަސަރު، އެތައް ޖީލަކަށް ވާރުތަ ކުރެއެވެ. ޔަމަނުގައި އަހަރުތަކެއް ވަންދެން ހިންގި ދާޚިލީ ހަނގުރާމައިގެ ތެރޭގައި ވާދަވެރި ޖަމާއަތްތަކުން ވަޅުލާ، ދޫކޮށްލާފައިވާ އެއްގަމު މައިން، ނުވަތަ ލޭންޑްމައިންތައް މިއަދު ވެފައި ވަނީ، މަރުގެ އެތިފަހަރަކަށެވެ. ހަނގުރާމައިގެ "ތަރިކަ" އެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

ޔަމަނުގައި ހަނގުރާމަކުރާ ފަރާތްތަކުން 2022 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހުން ފެށިގެން، އދ އިސްވެ އޮވެ ބައިނަލްއަގްވާމީ މުޖުތަމައުގެ މެދުވެރިކަމުގެ ދަށުން އަސާސީ ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލިއެއް ކަމަކު، ލޭންޑްމައިންތަކަކީ މި އެއްބަސްވުންތަކުގައި ބައެއް ނޫނެވެ.

ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ)އިން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި ޔަމަނުގެ 4.9 މިލިއަން މީހުން ދިރިއުޅެމުން ދަނީ ނުކުޅެދުންތެރިކަމާއެކުގައެވެ. ޔަމަނުގެ ވެރިރަށް ސަނާގައި ހުންނަ ނޭޝަނަލް ޕްރޮސްތެޓިކްސް ސެންޓަރުގައި ބަލިމީހުންނަށް ފަރުވާ ދިނުމަށް ކޮންމެ މަހަކުވެސް 9،800 އާއި 11،000 އާއި ދެމެދުގެ ޕްރޮސްތެޓިކްސް ނުވަތަ މަސްނޫއީ ގުނަވަން ބޭނުންވެއެވެ. އެއީ ހަނގުރާމައިގެ ކުރިއާ އަޅާ ބަލާއިރު މަހެއްގެ މައްޗަށް 1500 ޔުނިޓް އިތުރު މިންވަރެކެވެ.

އަޙްމަދު ސަލީމްއަކީ އޭނާގެ އާއިލާއަށް އާމްދަނީއެއް ލިބޭ ހަމަ އެކަނި މަސްދަރެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު އޭނާއަކީވެސް ނުކުޅެދޭ މީހެކެވެ. ރައްޓެއްސަކާއެކު ސައިކަލު ދުއްވަނިކޮށް ލޭންޑްމައިންއަކަށް އަރާ، އެ ގޮވުމުގެ ސަބަބުން އަޙްމަދުގެ ދެފައެއް މިއަދަކު ނެތެވެ.

މައިން ގޮވި ހާދިޘާގައި އަޙްމަދުގެ ފުރާނަ ސަލާމަތްވިއެއް ކަމަކު، އޭނާގެ އާއިލާއަށް އުފުލަން ޖެހިފައި އޮތް ހިތާމައާއި ތަކުލީފުތައް ކުޑައެއް ނޫނެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ ހުރިހާ ކަމެއް ހަމަޖައްސަން ޖެހެނީ ބައިނަލްއަގުވާމީ އެހީއާއި، ރަޙުމަތްތެރިންނާއި ގާތްތިމާގެ މީހުންގެ ދީލަތި ކަމަށް ބަރޯސާވެގެންނެވެ.

ކިރިޔާވެސް އާންމު ދިރިއުޅުމަކާ ގާތަށް އަޙްމަދަށް ދެވެން އަންނަނީ މަސްނޫއީ ފައި ޖަހައިގެންނެވެ. އެންމެ ފައެއް ނޫނެވެ. 2 ފައެވެ. ނަމަވެސް އެއީ ޔަމަނުން ވަގުތުން ލިބެން ހުންނަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ.

ނުރައްކާތެރިކަމާއި، ހިންގަމުންދާ ހަނގުރާމައާ އެކުވެސް، ލޭންޑްމައިންގެ ވަބާއާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރުމުގައި އެހީތެރިވުމުގެ ޒިންމާ، އަމިއްލައަށް އުފުލައިގެން އުޅޭ ހިތްވަރުގަދަ ފަރުދުން އަދިވެސް ޔަމަނުގައި އެބަތިއްބެވެ.

2018 ވަނަ އަހަރު އުފެއްދި ސަޢޫދީ ޕްރޮޖެކްޓް ފޮރ ލޭންޑްމައިން ކްލިއަރެންސް (މަސާމް) އިން ފާއިތުވި 6 އަހަރު ތެރޭގައި މުޅި ޔަމަނުގައި އެތައް ސަތޭކަ މައިންފީލްޑްތަކެއް ސާފުކޮށްފައިވާއިރު، ރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ދަނޑުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތް އަލުން ފަށައިގަނެ، ހަނގުރާމައިން ސަލާމަތްވާން ދިޔަ ރެފިއުޖީން އެނބުރި ވަޒަނަށް އައުމަށް މަގުފަހިކޮށްދީފައިވެ އެވެ.

ސާމް ސަޢީދަކީ މަސާމްގެ ދަށުން މައިންސާފު ކުރާ ޓީމެއްގެ ލީޑަރެކެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީގެ ކުރިއެރުމާއެކު، މީގެ 20 އަކަށް އަހަރު ކުރިއަށްވުރެ ހަނގުރާމައިގެ ކަންކަން މާ ބޮޑަށްވެސް މިއަދު އޮތީ ބޮއްސުންލާފައެވެ. މަސާމްގެ ފީލްޑް ޓެކްނީޝަނުންނަށް މިއަދު ވަނީ، ކުރިން ކުރިމަތިލާން ނުޖެހޭ އެތައް ގޮންޖެހުންތަކަކާ ކުރިމަތިލާން މަޖުބޫރުވެފައެވެ.

ފާއިތުވި ހަ އަހަރު ތެރޭގައި ޔަމަނުގައި ހިންގި މައިން ނައްތާލުމުގެ އޮޕަރޭޝަންތަކުގައި، ބޭރުގެ 5 ތަޖުރިބާކާރުން ހިމެނޭހެން، މަސާމްގެ 32 މެންބަރެއްގެ ފުރާނަ ގެއްލުނު ކަމަށް ރެކޯޑްތަކުން ދައްކައެވެ.

މައިން ވަޅުލުމަށް ވުރެ، މައިން ސާފުކުރުމަށް ސަތޭކަ ގުނަ ގިނަ ވަގުތު އިތުރަށް ނަގައެވެ. ސުލްހަވެރިކަން އިއާދަ ކުރިޔަސް، ލޭންޑްމައިންތައް ފުރިހަމައަށް ނައްތާލުމުގެ މަސައްކަތް ނިންމާލަން އެތައް ދުވަހެއް ހޭދަވެއެވެ. ލޭންޑްމައިންތަކުގެ މައްސަލައަކީ، ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ޔަމަނަށް ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައި ވާ ދިގުމުއްދަތުގެ ނުރައްކަލެއްގެ ގޮތުގައި ދެމި އޮންނާނެ މައްސަލައެކެވެ.