ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ރަމަޟާން މަހާ ދިމާކޮށް ގޭތެރެ ޒީނަތްތެރި ކުރުމަކީ ފިދާ ޙާމިދު ޤަވައިދުން ކޮށް އުޅުނު ކަމެކެވެ. ރޯދަ ވީއްލާ ވަގުތަށް ޚާއްޞަކޮށްގެން، ވީ ވަރަކުން އެކި ބާވަތްބާވަތުގެ ކާބޯތަކެތި ތައްޔާރު ކުރެއެވެ. މި އަހަރު ފިޔަވައެވެ. ނިރުބަވެރި އިޒްރޭލުން ހިންގަމުންދާ ވަރުގަދަ ޤަތުލުޢާންމުގައި ގެދޮރު ގެއްލި، ފިދާގެ ޢާއިލާ މިއަދު ދިރިއުޅެމުން ދަނީ ވަގުތީ ހިޔާވައްސެއްގައެވެ. ފިދާ ނިސްބަތް ވަނީ ޚާން ޔޫނިސްއަށެވެ. މިއަދު އެ ޢާއިލާއަކީ ޣައްޒާގެ އެންމެ ދެކުނުގައި ތޮއްޖެހިފައިވާ ދޮޅު މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންގެ ތެރޭގައި ގުނާލެވޭ ބައެކެވެ.
ހިނގަމުން މިދާ 1445 ވަނަ އަހަރުގެ ރަމަޟާން މަހަކީ ފިދާއާއި އޭނާގެ ޢާއިލާއަށް ތަފާތު ދުވަސްތަކެކެވެ. ދިރިއުޅެން ޖެހިފައި އޮތީ އެތައް ބަޔަކު ފިތިބާރުވެފައިވާ ކޭމްޕެއްގައެވެ. ކިރިޔަކިރިޔާ ބޯ ހިޔާ ކޮށްލެވޭ ފަދަ ޓެންޓެއްގައެވެ. ކާބޯތަކެއްޗާއި، ގައްގާ ގޭހާއި، ބޭސް ލިބުން އިންތިހާއަށް ދައްޗެވެ.
ރަމަޟާން މަހުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހު ރޯދައަށް ހުރުމަށްޓަކައި ސުހޫރު ނުވަތަ ހާރުވެސް ކެއްކޭނެ ފަދައެއް ފިދާއަކަށް ނެތެވެ. ކައްކާނެ ގޭހެއް ނެތެވެ. ބޭރުގައި ހުޅުޖަހައިގެން ކައްކާލެވޭ ވަރަށް ވުރެ ފިނި ގަދައެވެ.
ރަމަޟާން މަހުގެ ފުރަތަމަ ދުވަސް، ވަރަށް ދަތި. ކައްކާނީ ކޯންޗެއް ކަމެއްވެސް ނޭނގެ. ރޯދަވީއްލާނީ ކޯންޗަކުން ކަމެއްވެސް ނޭނގެ. ރޭގަ ހާރުވެސް ނުކެވުނު. ގޭސް ނެތީމަ. ޓެންޓުން ބޭރަށް ނުކުތީ ދެން، އަލިފާންގަނޑެއް ޖަހައިގެން ކައްކާލެވޭތޯ. ނުކުތް އިރު ވަރަށް ފިނިގަދަ. ކިހިނެއް އެވަރުން ކައްކާނީ؟ އަގުތައް އުފުލިފަ ހުރި މިންވަރު ޚިޔާލަށްވެސް ނުގެނެވޭނެ. ޓޮމާޓޯ، އަލުވި... އަގު ވަރަށް ބޮޑު. ގެރިމަސްކޮޅެއް، ކުކުޅުމަސްކޮޅެއް އެއްޗެއް ނުލިބޭ އަހަރެމެންނަކަށް. ހުރިހާ އެއްވެސް އެހާ އަގު ބޮޑު. މި ޙާލަތުގަ އަހަރެމެން ބޭނުމެއް ނުން ބައެއް އެހީއެއް. އަހަރެމެން ބޭނުން ވަނީ ޙަމަލާތައް ހުއްޓާލަން.ފިދާ ޙާމިދު؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ މީހެއް
ސުހޫރަށް ކައްކާލެވޭނެ ފަދައެއް ނެތް އިރު، ފުރަތަމަ ދުވަހު ރޯދަވީއްލަން އެއްޗެއް ހަދާނެ ގޮތެއްވެސް ނެތެވެ. ހުރިހާ އެއްޗެއްގެ އަގު އުފުލިފައި ވަނީ އަތް ނުފޯރާ ހިސާބަށެވެ. މޭވާއާއި ތަރުކާރީގެ އަގުތައްވެސް އެހާމެ ބޮޑެވެ. އެއީ ފިދާގެ އެކަނި ޝަކުވާއެއް ނޫނެވެ. ޣައްޒާގެ މުޅި ޢާބާދީއަށް ހެން ކުރަން ޖެހިފައި އޮތް ޝަކުވާއަކީ އެއީއެވެ.
މުލަ ރޯދަ ދުވަހު އަހަރެމެން ޢާންމުކޮށް ތައްޔާރު ކުރަނީ މުލުޚިޔާ ސޫޕާއި ކުކުޅު. ލޯބިވާ މީހުންނަށް ދަޢުވަތު ދީގެން ގެއަށްވެސް ގެންދަން. އުފަލާއި އަރާމުގަ އުޅުނީ. އެކަމަކު މިހާރު، ކާއެއްޗެއް ނުލިބޭ، އަގުތައް އެހާ މަތީގަ އުޅެނީ. ދިރިމިއުޅެނީ ދަޅުކާނާ ކައިގެން. އަހަންނަކީ ހިތުގެ ބަލި ހުންނަ މީހަކަށް ވީމަ، މީހުން އެބަ ބުނޭ މާ ގިނައިން ދަޅުކާނާގެ ބާވަތްތައް ނުކާން. އެކަމަކު އަހަރެން ކިހިނެއް ހަދާނީ ދެން؟ ތާޒާ ކާބޯތަކެތި ގަނެވޭހާ ތަނަވަސްކަމެއް ނެތް... ދަރިފުޅު ކާންބޭނުންވާ އެއްޗެއް އަހަންނަކަށް ގަނެއެއް ނުދެވޭ. މީގެ ކުރިން ހަކުރަކީ އަގުބޮޑު އެއްޗެއް، ތިލެޔޮއަކީ އަގުބޮޑު އެއްޗެއް ނޫން. މިހާރު އެކަމަކު އެ ގަނެވޭ ވަރެއް ނޫން. ބައި ކިލޯ މި ލިބެނީ 40 ޝެކްލްސް، ނޫނީ 11 ޑޮލަރަށް. އެ އެތިކޮޅުން ކިހާ ދުވަހަކު ފުއްދާލެވޭނީ؟ އެއް ދުވަސް 2 ދުވަސް ވާނީ... ދެން ކިހިނެއް ހަދާނީ؟މަޤްބޫލާ ރިޒްޤް؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައި ވާ މީހެއް
މި ދުވަސްވަރަކީ ޙަމަލާތައް މަޑުޖައްސާލުމުގެ މަޝްވަރާތައް ކުރިއަށް ދާ ދުވަސްވަރެވެ. ފިދާމެންގެ އުންމީދަކީ ވަގުތީ އެއްބަސްވުމެއްގެ ބަދަލުގައި، ދާއިމަށް ޙަމަލާތައް ހުއްޓާލުމެވެ. އަމިއްލަ ގެދޮރަށް ގޮސް، ރަމަޟާން މަހުގެ ރޫޙު ދިރުވާ އާލާ ކުރުމެވެ.
ރަމަޟާން މަހާ ހިސާބަށް އާދެވުނީތީ އުފާ ކުރަން. އެކަމަކު ގެދޮރު ގެއްލެމުން، އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް ބަދަލުވަމުން ދާން ޖެހޭތީ އުފަލެއް ނުވޭ. އަހަރެމެންގެ ގެތަކުން ނެރެ، އަހަރެމެންގެ ދުވަސް ދުއްވާލައިފި. ޓެންޓެއްގަ އުޅޭކަށް އަހަރެމެން ބޭނުމެއް ނޫން. ބޭނުންވަނީ އަމިއްލަ ގެތަކަށް ގޮސް، އިހު އުޅުނު ޢާންމު ދިރިއުޅުމަށް ދާން. ސުލްޙަޤާއިމު ކުރައްވާ، ޙާލަތު ރަނގަޅުކޮށްދެއްވާށި. ކާއެއްޗެއް، ބޯއެއްޗެއް ބޭނުމެއް ނޫން، އަހަރެމެން ބޭނުންވަނީ އަމިއްލަ ގެދޮރަށް ދާން. ގެދޮރު ހުރި ނެތް ގޮތެއް ބަލާ، އެތަނުގަ އުފަލުގަ ދިރިއުޅެން ބޭނުންވަނީ. އަހަރެމެން މިހާރު ދިރިއުޅެ، ނިދާ މި ހަދަނީ މިތާ، އިންތިހާ ބިރުވެރިކަމުގެ ތެރޭގަ.މަޤްބޫލާ ރިޒްޤް؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައި ވާ މީހެއް
މި ފެށުނު ރަމަޟާން މަހަކީ ޣައްޒާގެ ރަށްވެހިން ދުށް އެންމެ ހިތްދަތި ރަމަޟާން މަހެވެ. ދޮށީ ޢުމުރުގެ މީހުންގެ ފަރާތުންވެސް އިވުނީ ހަމަ އެ އަޑެވެ.
އަހަންނަށް ކުރެވެނީ އަމިއްލަ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ މީހެއްގެ އިޙްސާސް. އަހަރެންގެ ޢުމުރުން މިހާރު 71 އަހަރު، މި ކަހަލަ ރޯދަމަހެއް އަދި ތަޖުރިބާއެއް ނުކުރަން. މި އިޙްސާސްތަކެއް ނުކުރަން. ވަރަށް ހިތްދަތި އިޙްސާސެއް. ރަމަޟާން މަހެއް ވިއްޔާ، އިރު އޮއްސެން ވާ އިރަށް ސުފުރާ މަތި ތައްޔާރު ކުރެވޭތޯ އަހަރެން އުޅެނީ، އެކަމަކު މިއަދު، ކާނެ އެއްޗެއް ނެތް. ރޯދަ ވީއްލާނެ އެއްޗެއް ގަންނަން އަތުގަ ފައިސާއެއްވެސް ނެތް.
އދގެ އަންދާޒާތަކަށް ބަލާއިރު ޣައްޒާގެ ޢާބާދީގެ 4 ބައިކުޅަ 1 މީހުން މިއަދު ވަނީ ބަނޑަށް ޖެހިފައެވެ. ދުވާލެއްގެ މައްޗަށް 700 އެއްހާ ޓްރަކްގެ އެހީ ބޭނުންވާ ޣައްޒާއަށް މިހާރު އެތެރެ ކުރެވެނީ ކިރިޔާ 50 އަކަށް ޓްރަކްގެ އެހީއެވެ. އިޒްރޭލުން ޣައްޒާގައި ހިންގަމުން ގެންދާ ޤަތުލުޢާންމުގައި ޣައްޒާއިން މަރުވި މީހުންގެ ޢަދަދު މިހާރު ވަނީ 31000 އަށް ވުރެ މައްޗަށް އަރާފައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، 12000 އަށް ވުރެ ގިނަ ކުޑަކުދިން ހިމެނެއެވެ. ޒަޚަމްވި މީހުންގެ ޢަދަދުތައްވެސް އުޅެނީ 70000 އަށް ވުރެ މަތީގައެވެ.
