"ޕީޓްޒާ" ނުވަތަ ދިވެހި ދޫތަކަށް ފަރިތަ ގޮތަށް ލިޔަނީނަމަ "ޕިއްޒާ"ގެ އަސްލަކީ ކޮބައިތޯ ސުވާލުކޮށްފިނަމަ، ދެވަނަ ވިސްނުމަކަށްވެސް ނުގޮސް، ކޮންމެ މީހެއްގެ ދުލުކުރިއަށް އަންނާނެ ނަމަކަށް ވާނީ އިޓަލީވިލާތެވެ. އެކަން އޮތީވެސް އެހެންނެވެ. ތައްޔާރު ކޮށްލަން ފަސޭހަ، ޖީބަށް ލުއި، އަނގަޔަށް މީރު ކާއެއްޗެއް، ޕިއްޒާގެ ނަމުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ތައާރަފުކުރީ އިޓަލީވިލާތުގެ ނޭޕްލްސްގައެވެ. ހެލިފެލިވެ ބުރަކޮށް އުޅެންޖެހުނު މަސައްކަތްތެރިންގެ އާބާދީއަށް އަމާޒުކޮށްގެން ތައްޔާރުކުރި ކާއެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި ތައާރަފުކުރި ޕިއްޒާގެ މަގުބޫލުކަން ބޮޑުވާން ފެށީ 1940ގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައެވެ. އެއީ އިޓަލީވިލާތުން އެމެރިކާއަށް ގިނަ ބަޔަކު ހިޖުރަކުރަން ފެށި ހިސާބެވެ.

ކަން މިހެން އޮތް ނަމަވެސް، ތާރީޚުގެ ތެރެއިން އެތައް ސަތޭކަ އަހަރެއް ކުރިއަށް ޖެހިލަން މަޖުބޫރުވެއްޖެއެވެ. އެއީ މީގެ 2000އްހާ އަހަރު ކުރިން، ވެސުވިއަސް އަލިފާންފަރުބަދަ ގޮވައި، އަޅިތަކުގެ އަޑީގައި ޣަރަޤުވި ޕޮމްޕޭއިން މިދާކަށް ދުވަހު ފެނުނު ކުރެހުމަކާ ގުޅިގެންނެވެ. ތާރީޚާ ގުޅޭ ގިނަ ދިރާސާތަކަކާއި ހޯދުންތަކެއް މިހާރުވެސް އެތަނެއްގައި ކުރިއަށްދާ ޕޮމްޕޭގެ ގެއެއްގެ ފާރުގައި ކުރަހާފައި ވާތީ ފެނުނީ، މިހާރު ޕިއްޒާގެ ގޮތުގައި އެންމެން ދަންނަ އެތީގެ ތަސްވީރެކެވެ. އެއީ މިހާރު މި ކައި އުޅޭ ޕިއްޒާގެ ޤަދީމީ ބާވަތަކަށް ވުން އެކަށީގެންވާ ކަމަށް އިޓަލީވިލާތުގެ ސަގާފަތާ ބެހޭ ވުޒާރާއިން ބުނެއެވެ.

ކޮންމެ ގޮތަކަށް ކަން އޮތް ނަމަވެސް، ޕޮމްޕޭއިން ފެނުނު ކުރެހުމުގައި ވަނީ ހަގީގީ ޕިއްޒާއެއް ނޫން ކަމަށްވެއެވެ. ޕޮމްޕޭއަކީ އަސްލު ޕިއްޒާގެ އުފަން ބިން ކަމުގައި ވާ ނޭޕްލްސްއާ މާ ދުރު ނޫން ހިސާބަކަށް ވީ ނަމަވެސް، އދ.ގެ ސައެންސްއާއި ތަރިކައާއި ސަގާފަތާބެހޭ އިދާރާ (ޔުނެސްކޯ)އިން ތަރިކައިގެ ލިސްޓުގައި ހިމަނާފައިވާ ޕިއްޒާ ތައްޔާރު ކުރަން ބޭނުންކުރާ މައިގަނޑު ބާވަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޓޮމާޓޯއާއި މޮޓްޒަރެއްލާ ޗީޒްއަކީ މީގެ 2000 ކުރިން މީހުން ދަންނަ ބާވަތްތަކެއް ނޫން ކަމަށް ބުނެވެއެވެ.

އާރކިއޮލޮޖިކަލް ޕާރކް އޮފް ޕޮމްޕޭގައި ދިރާސާތައް ކުރަމުންދާ ތާރީޚީ ތަރިކައިގެ ތަޖުރިބާކާރުން ނުވަތަ އާރކިއޮލޮޖިސްޓުން ލަފާކުރާގޮތުގައި، ރާ އަޅާފައިވާ ކުރައަކާއެކު ތަސްވީރުން އެ ފެންނަނީ ރޮއްޓެއްހެން ފިހެފައިވާ ޕާނެކެވެ. އެ ޕާނުގެ މަތީގައި އެ ހުރީ އެކި ކަހަލަ މޭވާއެވެ. އަދި ފަތްޕިލާވެލީގެ ހަވާދުގެ ބާވަތްތަކާއި ޕެސްޓޯ ސޯސް ކަމަށް އިޓަލީވިލާތުގެ ވުޒާރާއިން އާންމުކުރި ބަޔާނެއްގައި ބުނެފައި ވެއެވެ.

މިފަދަ ކުރެހުންތައް ކުރެހުމުގެ ޚިޔާލު އުފެދިގެން އަންނަނީ މެހެމާނުންނަށް މަރުހަބާކިއުމަށް ހަދިޔާކުރާ އެކި ކަހަލަ ހަދިޔާތަކުން ހިތްވަރު ލިބިގެންނެވެ. ޕޮމްޕޭއިން އެންމެ ފަހުން މި ފެނުނު ކުރެހުން ފެނުނު ގެއަކީ، އެ ގެއާ ގުޅިފައިވާ ބޭކަރީއެއްވެސް ހުރި ގެއެކެވެ.

އިޓަލީގެ ގަދީމީ ރަށެއްކަމުގައިވާ ޕޮމްޕޭގެ ރައްޔިތުންނަކީ، އިހުގެ ރޯމަނުންގެ ތެރޭގައި އުޅުނު އެންމެ ބޮޑެތި މުއްސަދިން އުޅެމުންދިޔަ ރަށްކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި އެ މީހުންނަކީ ޖިންސީ އުފާ ހޯދުމާއި، އެއް ޖިންސުގެ ގުޅުން ހިނގުމާއި، ރާބުއިމާއި، ޖުވާ ކުޅުމާއި، އަޅުންނަށް އިހާނެތި ގޮތްތައް ހަދައި މެރުމާއި، ދުނިޔަވީ އެންމެހާ މަޖަލުުގައި ހައްދު ފަހަނަޅާފައިތިބި ބައެކެވެ. މި އާބާދީއަށް ނިމުން އައީ، ވެސޫވިއަސް އަލިފާންފަރުބަދައިގެ ވަރުގަދަ ގޮވުމާއެކުގައެވެ. އެންމެ ދުވަހެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ނޭޕްލްސްގެ 14 މޭލު އިރުދެކުނުން އޮންނަ ޕޮމްޕޭގެ އާބާދީއަކީ އޭރު 13000އްހާ މީހުންނެވެ.

ފަރުބަދަތަކުން ފައިބަމުންދިޔަ ވިހަ ގޭހާއި އަޅިތައް ރަށުތެރެއަށް ފައިބައި، ރަށުތެރޭގައި ވައި ބަންދުވިއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެމީހުންތިބި ގޮތަށް އެހަރަކާތުގައި ތިބެ ފަނާވެދިޔައީއެވެ. ހަށިތައް މިއަދާ ހަމައަށްވެސް ފެންނަންހުރީ އެމީހުންގެ އެންމެ ފަހު ސިކުންތުގައި ތިބި ގޮތަކަށެވެ.