މަސްތުވާތަކެތީގެ ލީޑަރުންނާއި ޑީލަރުން ރާއްޖޭގައިވެސް ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން ހައްޔަރުކޮށް، އެފަދަ މީހުންނަށް ދައުވާ އުފުލައި ޝަރީއަތްތައް ކުރިއަށްގެންދާ މަންޒަރު ފެނެއެވެ.

ޖަލުގައި ޙުކުމް ތަންފީޒު ކުރަމުންދާ މީހުންގެ ތެރެެއިން 70 އިންސައްތައަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަކީ މަސްތުވާތަކެއްޗާ ގުޅުންހުރި ކުށްތަކުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހުންކަމަށް ދާދި ފަހުން ކޮމިޝަނަރ އޮފް ޕްރިޒަންސް އަހުމަދު މުޙައްމަދުފުޅު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.

އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންނަކީ ނޫކަށިފުރައިގެ ޒުވާނުންނެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންނާއި، ޕެޑެލް ކުރާ މީހުންނާއި، ޓްރެފިކް ކުރާ މީހުންނާއި، ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އެކަމުގެ ބޮޑުން ގޮތުގައި ފާހަގަވެފައިވާ މީހުންނެވެ.

މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލަތަކުގައި ޖަލު ޙުކުމް ތަންފީޒު ކުރަމުންދާ މީހުންގެ ތެރެއިން ބޮޑު އިންސައްތައެއް ހިއްސާ ކުރާ އެއް ބަޔަކީ "ޑްރަގް މެއިން ސޭފް" ގޮތުގައި އެ މަސައްކަތުގައި ޙަރަކާތްތެރިވާ މީހުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައީ އާއިލާގެ އެއްބާރުލުމެއް ނެތި، މާލީ ގޮތުން ކަންކަން ފުއްދޭނެ ގޮތެއް ނެތިފައި ތިބޭ ޒުވާނުންނެވެ. ވަޒީފާގައި އުޅޭ މީހުންވެސް މިކަމުގައި ޝާމިލުވާ މިންވަރު ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ.

މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރި ކުރާ މީހުންގެ "މެއިން ސޭފް" އޭ ބުނެ އުޅެނީ އެ ތަކެތި ރައްކާތެރި ގޮތުގައި އެމީހެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ބަހައްޓައިދޭ މީހާއަށެވެ.

އެފަދަ މީހުންނަކީ ބަލާ ބެލުމަށް ކުށުގެ ރެކޯޑެއް ނޯންނަ، ފުލުހުންގެ "ރާޑަރަށްވެސް" މާ ބޮޑަށް ފާހަގަނުވާ، މުޖުތަމައުގައި އުޅޭ އާދައިގެ މީހުންނެވެ. ނުވަތަ ކުޑަކުދިންނެވެ. އެމީހުން މި މަސައްކަތުގެ ތެރެއަށް ވަންނަނީ ފައިސާގެ ބޭނުމުގައެވެ.

ގިނަ ފަހަރު އެފަދަ މީހަކު ހައްޔަރު ކުރާއިރުވެސް، އަތުލައިގަންނަ މަސްތުވާތަކެއްޗަކީ އެމީހާގެ އެއްޗެއް ނޫންކަން ފުލުހުންނަށްވެސް އެނގެއެވެ. ނަމަވެސް ޤާނޫނުގެ ބާރުގަދަ އަތްދަށުން އެ ޙާލަތުގައި އެމީހާއަށްވެސް ސަލާމަތްވެވޭނެ ގޮތެއް ނޯންނާނެއެވެ. އެމީހަކު އެކަމުގެ ފުރިހަމަ ޒިންމާ ނަގަން ޖެހެއެވެ. ގިނަ ފަހަރު އެކަން ނިމިގެންދަނީ އުމުރު ދުވަހުގެ ޖަލު ޙުކުމަކުންނެވެ. އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާއެއްގެ ޖޫރިމަނާއަކުންނެވެ.

މިފަހުންވެސް އެފަދަ އެތައް މައްސަލައެއްގައި މީހުން ހައްޔަރުކޮށްފައިވެއެވެ.

ގިނަ ފަހަރު މިކަމުގައި އުޅެނީ ޅަ ކުދިންނެވެ. އެ ކުދިންނަށް ޤާނޫނުގައި އެފަދަ ކުށްތަަކަށް އޮންނަ ބޮޑު އަދަބެއް ނޭނގެއެވެ. މި ކުރެވެނީ ކިހާ ނުރައްކާތެރި، އަދި ބޮޑު ކުށެއްކަން އެނގޭއިރު އޮންނަން ޖެހެނީ ބޮޑު ޙުކުމަކާއިއެކު ޖަލުގައެވެ.

ދެން އޮތީ 18 އަހަރު ނުފުރޭ ކުޑަ ކުދިންގެ ވާހަކައެވެ. މި މަސައްކަތުގައި އެންމެ ބޮޑަށް، އެންމެ ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ޝާމިލުކުރަނީ ކުޑަކުދިންނެވެ. ސަބަބުތައްވެސް ބައިވަރެވެ. ކުޑަ ކުއްޖެއްގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުވި ނަމަވެސް، ޤާނޫނުން ލިއްބައިދޭ ލުއިތަކެއް ހުރެއެވެ. ނަމަވެސް ޅަ އުމުރު ހޭދަކުރަންޖެހެނީ ޖިނާއީ އަދުލުގެ ނިޒާމުގެ ތެރޭގައެވެ.

ކުޑަކުދިންގެ ލޮލުގައި ގިނަ ފަހަރު އެޅުވިފައި ހުންނަ އަނދުނަކީ "ދޭ އާރ ދަ މޭން" ކަމަށެވެ. މިދެވެނީ ގޭންގުތަކާއި ޑްރަގް ނެޓްވޯކްތަކުގެ ލިޑަރޝިޕާ ހަރުފަތަކާ ގާތަށް ކަމަށެވެ. އަދި އެއީ މޮޅުކަމެއް ކަމަށެވެ. ކުޑަކުދިން ވާވައްދަނީ އެފަދަ ކަންކަމުގައި މަޝްހޫރު މީހުންގެ ނަމުން ނަން ހަރުކޮށްދީގެންނެވެ. ހައްތަހާވެސް އެ ވިޔަފާރި ކުރާ މީހުންގެ އަމިއްލަ ފައިދާއަށެވެ.

މިކަންކަމަކީ މުޖުތަމައުގެ ހުރިހާ ފަރާތްތަކުންވެސް ހޭލުންތެރިވެ، ލޯ ހުޅުވަން ޖެހިފައިވާ ބޮޑު މައްސަލައެކެވެ. ޒުވާން ޖީލެއް މި ވަބާގެ ތެރޭގައި ހަލާކުވެގެންދާއިރު، ޒިންމާ ނަގާނެ ފަރާތެއް ނުހުރެއެވެ.

ބެލެނިވެރިންވެސް ދަރިން އުޅޭ ނޫޅޭގޮތާއި، ގެންގުޅޭ ތަކެއްޗާއި، ފައިސާ ހޯދާ ގޮތްތައް މިހާރަށްވުރެ ގާތުން ބަލަން ޖެހެއެވެ. ދޫދީގެން ތިބުމުން އެ ކުދިންގެ އަތުގައި ހިފަނީ ކުށުގެ ވެއްޓަށް އެކުދިން ދަމައިގަންނަ އަތްތަކެކެވެ. ހައްޔަރުވުމުން އެޅިގެންދާ ޤާނޫނީ ކަސްތޮޅުން ހިމާޔަތްކޮށްދޭން ބެލެނިވެރިން ކުރަންޖެހެނީ ހީވެސް ނުކުރާވަރުގެ ބޮޑު ޚަރަދެކެވެ.

މުއައްސަސާތަކާއި، ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުންވެސް މިކަމަށް އިތުރަށް ހޭލުންތެރިވާން ޖެހެއެވެ.