އަފްޣާނިސްތާނުގެ ވެރިރަށް ކާބުލް ހިފިތާ ތިން ހަފުތާ ފަހުން ތާލިބާނުން މި ހަފުތާގައި ވަގުތީ ސަރުކާރެެއް ވަނީ އިއުލާން ކޮށްފައެވެ. އެ ސަރުކާރުގެ ވެރިޔަކީ ނުވަތަ ބޮޑުވަޒީރަކީ މުއްލާ މުހައްމަދު ހަސަން އަޚުންދެވެ. މުއްލާ އަޚުންދުގެ ނަން ހިމެނެނީ ދުނިޔެއިން ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅު އަޅާފައިވާ މީހުންގެ ލިސްޓުގައެވެ. މިހާތަނަށްވެސް އޭނާއަކީ ތާލިބާނުންގެ ލީޑަރޝިޕް ކައުންސިލްގެ ވެރިޔާއެވެ. އަފްޣާނިސްތާނުގައި 1996ން 2001ށް ތާލިބާނުން ވެރިކަންކުރި ޒަމާނުގައި މުއްލާ އަޚުންދަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ ޚާރިޖީވަޒީރެވެ. އެއަށްފަހު ބޮޑުވަޒީރުގެ ނާއިބެވެ.

ތާލިބާނުންގެ ލީޑަރޝިޕްގައި ހިމެނޭ އެހެނިހެން ލީޑަރުންނެކޭވެސް އެއްފަދައިން މުއްލާ އަޚުންދުގެ އެންމެ ބޮޑު ބާރަކީ ތާލިބާން ޖަމާއަތް އުފެއްދި އެ ޖަމާއަތުގެ ބާނީ މުއްލާ އުމަރުގެ އެންމެ ގާތް އަރިސް މީހުންގެ ތެރެއިން މީހެއް ކަމުގައި ވުމެވެ. މިއީ ތާލިބާނުންގެ ލީޑަރޝިޕަށް ކޮންމެހެންވެސް ބޭނުންވާ ސިފަތަކުގެ ތެރެއިން މުހިއްމު ސިފައެކެވެ. އދ ގެ ރިޕޯޓެއްގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތުން މުއްލާ އަޚުންދަކީ މިހާރު އަވަހާރަވެފައިވާ މުއްލާ އުމަރުގެ ވަރަށް އަރިސް މީހެކެވެ. އޭނާގެ މުޝީރެކެވެ. މުއްލާ އުމަރު ފަދައިން މުއްލާ އަޚުންދު ވެސް ނިސްބަތްވަނީ ކަންދަހާރަށެވެ. ކަންދަހާރަކީ އަފްޣާނިސްތާނުގެ އިރުދެކުނު ބިތުގައިވާ ސަހަރެކެވެ. ތާލިބާން ޖަމާއަތް ވުޖޫދުވީ އެ ސަހަރުގައެވެ.

ތާލިބާން ޖަމާއަތުގެ ތެރޭގައި މުއްލާ އަޚުންދުގެ ގަދަރުވެރިކަމާއި ދަރަޖަވެރިކަން ވަރަށް މައްޗަށް އުފުލިގެންވެއެވެ. ޚާއްސަކޮށް އެ ޖަމާއަތުގެ ސުޕްރީމް ލީޑަރު ނުވަތަ އެންމެ އިސް ރޫހީ ލީޑަރު ކަމަށްވާ ހިބަތުﷲ އަޚުންޒާދާގެ ފަރާތުން މުއްލާ އަޚުންދަށް އޮންނަ އިހުތިރާމް ވަރަށްވެސް ބޮޑެވެ. ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި މުއްލާ އަޚުންދަކީ ދީނީ ލީޑަރަކަށްވުރެ ބޮޑަށް ސިޔާސީ މީހެކެވެ. ތާލިބާން ޖަމާއަތުގެ ލީޑަރޝިޕް ކައުންސިލް ނުވަތަ ޝޫރާ ކައުންސިލްގެ ވެރިޔާގެ ހައިސިއްޔަތުން ސިޔާސީ ބާރުގެ އިތުރަށް އަސްކަރީ ކަންކަމުގެ މައްޗަށްވެސް އޭނާގެ ބަސް އޮވެއެވެ. ގަބޫލުކުރެވިފައިވާ ގޮތުން އޭނާ މިހާރު ގުނަމުން އެގެންދަނީ އުމުރުން 70ގެ އަހަރުތަކެވެ.

ތާލިބާނުންގެ ތެރޭގައި މައިގަޑުގޮތެއްގައި ތިބީ ޕަޓާނުންނެވެ. މުއްލާ އަޚުންދަކީވެސް ޕަޓާނެކެވެ. އެކަމަކު އެއީ އާދައިގެ ޕަޓާނެއް ނޫނެވެ. މީލާދީން 1700ގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި އަފްޣާނިސްތާނުގެ ފަހުގެ ދައުލަތުގެ ބިންގާ އަޅުއްވައިދެއްވި އަހުމަދު ޝާހު ދުރާނީއަކީ މުއްލާ އަޚުންދުގެ ކޮންމެވެސް ހިސާބެއްގެ ކާފައެކެވެ. އެހެންވީމާ ތާލިބާނުންގެ އެހެނިހެން ލީޑަރުންނަށްވުރެ ވެސް މުއްލާ އަޚުންދުގެ ގައުމީ ހައިސިއްޔަތު ބޮޑުވެފައި ފުޅަލެވެ. މީގެ ވިހި އަހަރު ކުރިން އެމެރިކާ ސިފައިން އަފްޣާނިސްތާނަށް އަރައި ތާލިބާނުން ފައްސައިލުމަށްފަހު އެ ޖަމާއަތުގެ ވެރިން ޕާކިސްތާނުގައި އެއްތަންކޮށްގެން މަޝްވަރާކޮށްގެން އަލުން އެކަތިގަނޑަކަށް ހެދުމުގައި އެންމެ ބޮޑީ މުއްލާ އަޚުންދުގެ ދައުރެވެ. ލީޑަރޝިޕް ކައުންސިލްގެ ވެރިޔަކަށް މިހާތަނަށް ހުރެވުމުގެ ސިއްރަކީވެސް އެއީއެވެ.

ތާލިބާނުންގެ ސިޔާސީ ފިކުރާއި އަފްޣާނިސްތާނުގެ ކުރިމަގާއި ގުޅޭ ގޮތުން ކިތަންމެ ކިތަންމެ ފޮތެއްވެސް މުއްލާ އަޚުންދު ވަނީ ލިޔެފައެވެ. މިޒާތުގެ މަސައްކަތްތަކުން އޭނާއަކީ ވަރަށް ބޮޑަށް ސިޔާސީ ހިކުމަތްތެރިކަން ލިބިފައިވާ މީހެއް ކަމަށް ތަޖުރިބާކާރުން ގަބޫލުކުރެއެވެ. އަފްޣާނިސްތާނުގައި ތާލިބާނުން 1996 ވަނަ އަހަރުން 2001 ވަނަ އަހަރަށް ކުރި ވެރިކަން މުށުތެރެއިން ބީވެގެން ދިޔައީ ގޯސްތަކެއް ހެދިގެންކަމާއި ދުނިޔެއާ ގުޅުން ކަނޑާލައިގެން އެކަހެރިވެގެން ތިބުމަކުން ލިބޭނޭ ކުރިއެރުމެއް މަންފާއެއް ނޯންނާނެ ކަމަށް މުއްލާ އަޚުންދު ގަބޫލު ކުރެއެވެ. މިހާރު ތާލިބާނުންގެ ފިކުރާއި ސިޔާސަތަށް މަޑުމައިތިރިކަމެއް އައިސްފައިވާނަމަ އެބަދަލުގެ ސިއްރަކީ މުއްލާ އަޚުންދެވެ.

ތާލިބާނުން މިވަގުތަކަށް އުފެއްދި ސަރުކާރުގެ ބޮޑުވަޒީރަކަށް މުއްލާ އަޚުންދު ހަމަޖެއްސިއިރު އޭނާގެ ނާއިބަކަށް ހަމަޖައްސާފައިވަނީ އަބްދުލްޣަނީ ބަރާދާރެވެ. މީނާޔަކީ މިހާތަނަށް ތާލިބާނުންގެ ސިޔާސީ ގޮފީގެ ހަރަކާތްތައް ރާވައި ހިންގުމުގެ އިސްވެރިޔާއެވެ. އައު ދިފާއީ ވަޒީރަކީ މުއްލާ މުހައްމަދު ޔައުގޫބެވެ. މީނާޔަކީ ތާލިބާނުންގެ ބާނީ މުއްލާ އުމަރުގެ ދަރިއެކެވެ. ދާޚިލީ ވަޒީރަކަށް ހަމަޖެއްސީ ސިރާޖުއްދީން ހައްގާނީއެވެ. މިއީ ތާލިބާނުންގެ ތެރެއިން ހައްގާނީ ވިޔުގައޭ ކިޔުނު ފެކްޝަނުގެ ވެރިޔާއެވެ. އައު ޚާރިޖީވަޒީރަކީ އާމިރު ޚާން މުއްތަގީއެވެ. ގަތަރުގެ ދޯހާގައި މިފަހަކުން ކުރިއަށް ގެންދެވުނު ސުލްހައިގެ ވާހަކަތަކުގައި ތާލިބާނުން ތަމްސީލުކުރި އިސް އެކަކީ މީނާއެވެ. އައު މާލީ ވަޒީރަކީ ހިދާޔަތުﷲ ބަދުރީއެވެ. މި އެންމެންނަކީވެސް މުއްލާ އަޚުންދު ފަދައިން ޕަޓާނުންނެވެ. މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ކަންދަހާރުގެ މީހުންނެވެ.