ކިތަންމެ ހިތްދަތި ޙާލެއްގައި ޙަޔާތުގެ ދުވަސްތައް ހޭދަ ކުރަން ޖެހިފައި އޮތެއް ކަމަކު، ފޮނި ހުވަފެންތައް ދެކި، އެ ހުވަފެންތަކުގައި ޙަޤީޤީ ކުލަ ޖެހޭނެ ކަމުގެ އުންމީދު، ހަމަ ކޮންމެ މީހަކުމެހެން ކުރާނެއެވެ. ފަލަސްޠީނުގައި ހިނގާދިޔަ ސިޔާސީ ދެބަސްވުންތަކަކަށްފަހު ޙަމާސް ޖަމާޢަތުން ޣައްޒާގެ ކޮންޓްރޯލް ނެގުމާއެކުގައި ހެން ހުރިހާ ކޮޅަކުން ފިއްތާލެވުނު އެ ރަށުގެ ވަޒަންވެރިންނަކީވެސް ހަމަ މި ދެންނެވި ފަދަ ބައެކެވެ. އުފަން ވަޒަނުގައި ޤައިދީންތަކެއްގެ ގޮތުގައި ދުވަސްތައް ގުނަމުން ގޮސް ވިއްސަކަށް އަހަރު ވަނީއެވެ. 21 ވަނަ ޤަރުނުގެ ތަރައްޤީގެ ރޭހުގެ ބޮންތީގައި ހިފުމަށް ބަޔަކު އަރުވާޖަހާފައި ތިބި އިރު، ޣައްޒާގެ ރައްޔިތުންނަށް މިއަދު ތިބެން ޖެހިފައި ވަނީ އިންސާނަކަށް ވީތީ ލިބިދޭ ދިރިހުރުމުގެ ޙައްޤާއި، ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެ އަސާސީ ޙައްޤުތައްވެސް ކަށަވަރު ނުވާ ޙާލުގައެވެ.
ޣައްޒާ ކޮންޓްރޯލް ކުރާ ޙަމާސް ޖަމާޢަތުގެ ވަސް، މި ބިންމަތިން ފޮހެލާނެ ކަމަށް ބުނެ ޔަހޫދީ އިޒްރޭލުން އޮކްޓޯބަރ 7 ވަނަ ދުވަހު ޤަތުލުޢާންމު ހިންގަން ފެށިފަހުން ޣައްޒާއިން މަރުވެދިޔަ މީހުންގެ ޢަދަދު 19000 އަށް އަރައެވެ. ޒަޚަމްވީ މީހުންގެ ޢަދަދު ބައި ލައްކައަށް އަރައެވެ. އާބާދީގެ 90 ޕަސެންޓް މީހުންނަކީ މިއަދު ގެދޮރު ގެއްލިފައި ވާ މީހުންނެވެ. ޢާއިލާތަކުގެ އެތައް ޖީލެއް މި ދުނިޔެއާ ވަކިވެ ހިނގައްޖެއެވެ. ބައެއް ޢާއިލާތަކުގެ ނަންވެސް ފޮހެވި ހިނގައްޖެއެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއްގެ ތެރޭގައި އެންމެ ބޮޑު ތަކުލީފެއް އުފުލަމުން ދަނީ ޣައްޒާގެ ކުޑަކުދިންނެވެ.
ޔަހޫދީ ޤަތުލުޢާންމު ފެށުމާ ހިސާބަށް، ޢުމުރުން 12 އަހަރުގެ ޔުސްރާ އަބޫ ތާއިމް ދެކެމުން އައި ފޮނި ހުވަފެނެއް އޮތެވެ. އެއީ ބޮޑުވެގެން، ސްކޫލު ޓީޗަރަކަށް ވުމަށްޓަކައި އޭނާ ދެކެމުން ދިޔަ ފޮނި ހުވަފެންތަކެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު، އެއީ މާޒީއެވެ. ޔުސްރާ މިއަދު އެދޭހާވެސް ކަމަކީ، ހެޔޮ ޙާލުގައި ސަލާމަތުން ދިރިހުރެވުމެވެ.
ޔަހޫދީން އެތަން ގޮއްވާލާފަ އަހަރެމެންނަށް އެންގީ ސްކޫލުން ނިކުންނަން. އެތަނުން ނިކުންނަން މަޖުބޫރު ކުރީމަ ރަފަޙު ކޭމްޕަށް އަންނަންޖެހުނީ. ފުރަތަމަ އަހަރެމެން ތިބީ މަގުތައް މަތީގަ. ޓެންޓު ދިނީމަ މިތަނަށް އައިސް، އެކަކު ގައިމަތީގަ އަނެކަކު މި އޮންނަން ޖެހެނީ. ފިނިވެގެންގޮސްވެސް މަރުވާވަރުވޭ، އަހަރެމެންނަށް އެއްވެސް އެސްޗެއް ނުލިބޭ. އެއްވެސް ނިވާކަމެއް ނެތް. އަހަރެމެން މި ނިދަނީ ބިންމަތީގަ، އެކަކު ގައިމަތީގަ އަނެކަކު. ސްކޫލު ޓީޗަރަކަށް ވުމަކީ، އަހަރެން ދެކެމުން އައި ހުވަފެނެއް. އެކަމަކު، އެ ހުވަފެން ވިއްސިވިހާލިވެއްޖެ. މިހާރު އަހަރެންގެ ހުރިހާވެސް އުންމީދަކީ ސަލާމަތުން ހެޔޮ ޙާލުގަ ދިރިހުރެވޭނެ ގޮތް ވުން.ޔުސްރާ އަބޫ ތާއިމު؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ ޣައްޒާ ކުއްޖެއް
ޢުމުރުން 14 އަހަރުގެ ހިންދު އަލް-ދޫޖީގެ ވާހަކަވެސް ހުރީ ހަމަ އެފަދަ ގޮތަކަށެވެ. ހިންދުގެ ހުވަފެންތައްވެސް ފުނޑުފުނޑުވީ ފަދައެވެ.
ހަނގުރާމަތަކުގެ ތެރޭގަ އުޅެވިއްޖެ އަހަންނަށް، 2014 ގެ ހަނގުރާމަ، 2021 ގެ ހަނގުރާމަ، 2023... މީ ކޮން ފަދަ ކަމެއް؟ ހުރިހާ އިރަކު ހަނގުރާމަ، ހަނގުރާމަ، ހަނގުރާމަ. ކޮބާ ދިރިއުޅުމައިގެން އުޅޭ ޢާއިލާތައް؟ އެކަހަލަ އެންމެ ޢާއިލާއެއްވެސް ނެތް. އަހަރެންގެ ހުވަފެންތައް ފެނަށް ވެއްޖެ. ޢަޒުމު ފުނޑުފުނޑުވެއްޖެ. އެކައްޗެއްވެސް ނެތް. އަހަންނަކީ ވަރަށް ރަނގަޅަށް ކިޔަވައިގެން، ޢާއިލާ އުފަލުގަ ބައިތިއްބައިގެން ޔުނިވަރސިޓީއަށް ގޮސް ކިޔަވަން ބޭނުންވި ކުއްޖެއް. އެކަމަކު، މިހާރު އެ ހުވަފެންތަކެއް ނެތް. ހުރިހާ އެއްޗެއް ގެއްލިއްޖެ. އަހަރެންގެ އެކުވެރިންގެ... އެއްވެސް ޚަބަރެއް ނުލިބޭ. ހުރިހާ އެންމެންވެސް ތިބީ އެއް ޙާލެއްގަ. ގެދޮރު ގެއްލިފަ. އެމީހުން ގާތު އެއްޗެއް އަހާލަން ބޭނުންވިއަސް ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނެތް. ކުރިން އަހަރެންގެ ހުންނާނެ ކިޔަވާނެ ތަނަކާއި ބައިވަރު ފޮތްވެސް. މިކަމުން އަރައިގަންނާނީ ކިހިނެއް ކަމެއް ނޭނގެ އަހަންނަކަށް. މީ ވަރަށް ވަރަށް ވަރަށް ހިތްދަތި ކަމެއް.ހިންދު އަލް-ދޫޖީ؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ ޣައްޒާ ކުއްޖެއް
ޢުމުރުން އެންމެ 10 އަހަރުގެ އިޚްލާސް ހަނޫނުގެ ވާހަކަތަކުން، އެ ކުއްޖާފުޅު ގަނެފައި ހުރި ބިރު، ހިސާބަކަށް ވަޒަން ކޮށްލެވެއެވެ. ނަމަވެސް، އެ މައުސޫމު ސިކުނޑިއަށް ކުރާނެ ބާރާއި، ހިތަށް ކުރާނެ އަސަރު އެހެން މީހަކަށް ބަޔާން ކޮށްދެވޭނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
ނިދާފަ ތިއްބާ މަރުވާ ބައިވަރު ކުދިން އަހަންނަށް ފެނޭ. ދެން މަރުވާނީ އަހަންނޭ، ދެން އޮތީ އަހަރެންގެ ފަހަރޭ ހިތަށް އަރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ވަރަށް ބިރުގަނޭ. އަހަރެންގެ ހުވަފެންތައް ޙަޤީޤަތަކަށް ހަދަން ވަރަށް ބޭނުން. އަހަރެން ބޭނުމީ ޑޮކްޓަރަކަށް ވާން. އުންމީދުތައް ހާސިލު ކުރަން ބޭނުން. ސްކޫލުތައްވެސް މިއޮތީ ހަލާކުކޮށްލާފަ.އިޚްލާސް ހަނޫނު؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ ޣައްޒާ ކުއްޖެއް
އިޒްރޭލުން ހިންގާ ނަސްލު ދޮވެލުމުގެ ޤަތުލުޢާންމަކީ ހަމަ އެކަނި ޣައްޒާ ނުވަތަ ފަލަސްޠީނުގެ ބޯޑަރު ތެރޭގައި އޮވެދާނެ ކަމެއް ނޫން ކަން މިހާރު ކިތަންމެހާވެސް ސާފެވެ. ޣައްޒާއިން ޛަރޫރީ ހުރިހާ އެއްޗެއް ހުސްވެ، މުޅި ރަށް ބަނޑަށް ޖެހިއްޖެއެވެ. ޣައްޒާ ދޫކޮށް މިޞްރަށް ހިޖުރަ ކުރާ މީހުންގެ ޢަދަދު ކޮންޓްރޯލުން ނެއްޓިދާނެ ކަމުގެ ބިރުވެސް އެހާމެ ބޮޑެވެ. އަމިއްލަ ގެދޮރުން ނެރެލެވިފައިވާ ޣައްޒާގެ ރަށްވެހިން ބުނާ ގޮތުގައި، ޣައްޒާ ތެރެއިން މިހާރު ހިޔާވަހިކަމާއި ސަލާމަތް ލިބޭނެ އެންމެ ތަންފުކެއްވެސް ނެތެވެ.
މި ދުވަސްވަރަކީ ޣައްޒާއަށް ފިނި މޫސުމުގެ ދުވަސްވަރެވެ. އިޒްރޭލުގެ ނިރުބަވެރި އަސްކަރިއްޔާގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތަކުގެ ޝިކާރައަކަށް ވުމުގެ އިތުރަށް، ބަނޑުހައިހޫނުކަމާއި، ގަދަ ފިނީގެ ސަބަބުން ޣައްޒާއިން މަރުވާ މީހުންގެ ޢަދަދުވެސް ދަނީ އިތުރު ވަމުންނެވެ.
