ޣައްޒާ ގެ ސުލްހައިގެ ޕްލޭނަށް އެއްބަސްވެފައިވާ ކަމަށް އެމެރިކާގެ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް އަދި އިސްރާއީލްގެ ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ ހާމަ ކޮށްފިއެވެ.

އަދި ޕްލޭން ގަބޫލު ކުރުމަށް ހަމާސް އަށް ވަނީ އިންޒާރު ދީފައެވެ. މި ޕްލޭންގައި ހުށަހަޅާފައިވަނީ ހަނގުރާމަ ވަގުތުން ހުއްޓާލުމަށާއި، 72 ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި ހަމާސް އިން 20 އިސްރާއީލުގެ ރަހީނުންނާއި މަރުވެފައިވާކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ 20 އަށްވުރެ ގިނަ ރަހީނުންގެ ހަށިތައް ހަވާލު ކުރުމެވެ. މި ޕްލޭންގެ ދަށުން އެތައް ސަތޭކަ ފަލަސްތީނު މީހުން އިސްރާއީލުގެ ބަންދުން ދޫކޮށްލެވޭނެއެވެ.

ހަނގުރާމަ ހުއްޓުވުމުގެ މަޝްވަރާތަކާ ގުޅުންހުރި ފަލަސްތީނުގެ މަސްދަރަކުން ބީބީސީ އަށް ބުނެފައިވަނީ ވައިޓް ހައުސްގެ 20 ނުކުތާގެ ހުށަހެޅުން ހަމާސްގެ އިސްވެރިންނަށް ފޯރުކޮށް ދެވިފައިވާ ކަމަށެވެ. މި ހުށަހެޅުމުގައި ހަމާސް އަށް ޣައްޒާ ގެ ސަރުކާރުގައި އެއްވެސް ދައުރެއް ނޯންނާނެ ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. އަދި މި އެއްބަސްވުން މަގު ފަހި ކުރާނީ މިނިވަން ފަލަސްތީނުގެ ދައުލަތެއް ގާއިމު ކުރުމަށް ކަމަށް ވެސް ރިޕޯޓުތައް ބުނެއެވެ.

ހޯމަ ދުވަހު ވައިޓް ހައުސްގައި ބޭއްވުނު މަޝްވަރާ ތަކަށް ފަހު ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއްގައި ވާހަކަދައްކަވަމުން ޓްރަމްޕް ވިދާޅުވީ މިއީ "ސުލްހަ އަށް ތާރީޚީ ދުވަހެއް" ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ހަމާސް އިން މި ޕްލޭނާ އެއްބަސް ނުވާ ނަމަ "ހަމާސްގެ ނުރައްކާ ނައްތާލުމުގެ މަސައްކަތް ނިންމުމަށް" ނަތަންޔާހޫ އަށް އެމެރިކާގެ ފުރިހަމަ އެއްބާރުލުން ލިބޭނެ ކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.

އޭގެފަހުން ނަތަންޔާހޫ ހާމަ ކުރި ގޮތުގައި ހަމާސް އިން މި ޕްލޭން ބަލައިނުގަތްފި ނަމަ ނުވަތަ އެއާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލު ނުކޮށްފި ނަމަ "އިސްރާއީލުން މަސައްކަތް ނިންމާނެ" ކަމަށެވެ.

އަނެއްކޮޅުން އިސްރާއީލުން ހިސޯރު ކޮށްފައިވާ ވެސްޓް ބޭންކް ގައި ހިންގާ ޕެލަސްޓައިން އޮތޯރިޓީން އެމެރިކާ ރައީސްގެ މަސައްކަތަކީ "ތެދުވެރި އަދި ޢަޒުމާއެކު" ކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަކޮށްފައިވެއެވެ.

ވަފާ ނިއުސް އޭޖެންސީ ގައި ޝާއިޢު ކުރި ބަޔާނެއްގައި، އޮތޯރިޓީން ބުނެފައި ވަނީ "ޣައްޒާގެ ހަނގުރާމަ ނިންމުމަށާއި، ޣައްޒާ އަށް އެކަށީގެންވާ އިންސާނީ އެހީ ފޯރުކޮށްދިނުމަށާއި، ރަހީނުންނާއި ބަންދުގައި ތިބި މީހުން ދޫކޮށްލުމަށް އެމެރިކާ އާއި، ސަރަޙައްދީ ޤައުމުތަކާއި، ބައިވެރިންނާ އެކު މަސައްކަތްކުރުމަށް ތައްޔާރަށް،" އޮތް ކަމަށެވެ.

މި ހުށަހެޅުން ތަންފީޒު ކުރެވިއްޖެ ނަމަ، ވަގުތުން ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލެވޭނެއެވެ. ޓްރަމްޕްގެ ޕްލޭންގެ ދަށުން، ހަމާސް އިން ހަތިޔާރު ބަހައްޓަން ޖެހޭނެ އެވެ. އަދި އެމީހުންގެ ބިމުއަޑީގެ ޓަނަލްތަކާއި ހަތިޔާރު އުފައްދާ ތަންތަން ނައްތާލެވޭނެއެވެ.

ދެފަރާތުން މި ހުށަހެޅުމާ އެއްބަސްވުމުން "ޣައްޒާ އަށް ފުރިހަމަ އެހީ ވަގުތުން ފޮނުވޭނެ" ކަމަށްވެސް ބުނެފައިވެއެވެ.

އެމެރިކާ އިން ވަނީ ޣައްޒާގެ މުސްތަޤްބަލުގެ ސަރުކާރާ ބެހޭ ޕްލޭނެއް ވެސް އެކުލަވާލާފައިވެއެވެ. މި ޕްލޭންގައި ބުނެފައި ވަނީ "ޓެކްނޮކްރެޓިކް، ސިޔާސީ ނޫން ފަލަސްތީނުގެ ކޮމިޓީއަކުން" ވަގުތީ ގޮތުން ވެރިކަންކުރާނެ ކަމަށެވެ. މި ކޮމިޓީން ވެރިކަން ހިންގާނީ "ބޯޑް އޮފް ޕީސް" ކިޔާ އައު ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވަގުތީ މަޖިލީހެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުންނެވެ. މި މަޖިލިސް އިސްކޮށް ހިންގާނީ ޓްރަމްޕެވެ. ކުރީގެ އިނގިރޭސި ބޮޑުވަޒީރު ސަރ ޓޯނީ ބްލެއަރ މި މަޖިލީހުގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. އަދި އެހެން އިތުރު ލީޑަރުންވެސް "އިޢުލާންކުރެވޭނެ" ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. ސަރ ޓޯނީ މި ޕްލޭނަށް ވިދާޅުވެފައި ވަނީ "ހިތްވަރުގަދަ އަދި ވިސްނުންތެރި" ޕްލޭނެއް ކަމަށެވެ.

އިނގިރޭސި ބޮޑުވަޒީރު ސަރ ކީރ ސްޓާމަރ މި ޕްލޭނަށް މަރުޙަބާ ކިޔުއްވައި، "ހުރިހާ ފަރާތްތަކުން އެއްބައިވެ، އެމެރިކާ ސަރުކާރާ އެކު މަސައްކަތްކޮށް މި އެއްބަސްވުން ނިންމައި ޙަޤީޤަތަކަށް ހެދުމަށް" ގޮވާލެއްވިއެވެ. "ހަމާސް އިން މިހާރު މި ޕްލޭނާ އެއްބަސްވެ، ހަތިޔާރު ދޫކޮށްލައި، ބާކީ ތިބި ހުރިހާ ރަހީނުން ދޫކޮށްލައި މި ހިތްދަތިކަން ނިންމަންވާނެ" ކަމަށް ބޮޑު ވަޒީރު ވިދާޅުވިއެވެ.

ޔޫރަޕިއަން ކައުންސިލްގެ ރައީސް އެންޓޯނިއޯ ކޮސްޓާ ވިދާޅުވީ "ބޮޑުވަޒީރު ނަތަންޔާހޫ މި ހުށަހެޅުމަށް ދިން އިޖާބީ ޖަވާބުން ހިތްވަރު ލިބުނު" ކަމަށެވެ. އަދި "ހުރިހާ ފަރާތްތަކުން މި ވަގުތު ގެ ބޭނުން ކޮށްގެން ސުލްހަ އަށް ޙަޤީޤީ ފުރުސަތެއް ދޭންވާނެ" ކަމަށް އިތުރުކުރެއްވިއެވެ.

ފްރާންސްގެ ރައީސް އެމެނުއެލް މެކްރޯން މި ހުށަހެޅުމަށް ތަޢުރީފުކުރައްވައި، "ހަނގުރާމަ ނިންމައި ރަހީނުން ދޫކޮށްލުމުގެ މަސައްކަތަށް ފްރާންސް އިން އެހީތެރިވުމަށް ތައްޔާރަށް ތިބި ކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. "މި ކަންކަމުން މަގުފަހިވާން ވާނީ ކަމާބެހޭ ހުރިހާ ބައިވެރިންނާއެކު ފުންކޮށް މަޝްވަރާކޮށް، ދެ ދައުލަތުގެ ޙައްލުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ސަރަޙައްދުގައި ދެމިގެންދާނެ ސުލްހައެއް ބިނާކުރުމަށް" ކަމަށް މެކްރޯން ވިދާޅުވިއެވެ.

މި ޕްލޭންގައި އިތުރަށް ބުނެފައި ވަނީ ހަމާސް އަށް "ސީދާގޮތުން، ނުސީދާ ގޮތުން، ނުވަތަ އެއްވެސް ސިފައެއްގައި" ޣައްޒާ ގެ ވެރިކަމުގައި ދައުރެއް ނޯންނާނެ ކަމަށެވެ. ޕްލޭންގެ ގިނަ ބައިތައް އަމާޒު ކުރެވިފައި ވަނީ އެމެރިކާ އިން ކިޔާ "އިޤްތިޞާދީ ތަރައްޤީގެ ޕްލޭން" އަކަށެވެ. މިއީ ޣައްޒާ އަލުން ބިނާ ކުރުމަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ޕްލޭނެކެވެ. އަދި "އިސްރާއީލުން ޣައްޒާ ހިސޯރު ނުކުރާނެ ކަމަށާއި، އިސްރާއީލުގެ ބާރުތައް މަރުޙަލާތަކަކަށް ބަހާލައިގެން އެ ސަރަޙައްދުން ފައިބާނެ ކަމަށްވެސް ބުނެފައިވެއެވެ.

ޓްރަމްޕްގެ ކުރީގެ ބަޔާންތަކާ ޚިލާފަށް، މި ޕްލޭންގައި ވާ ގޮތުން ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުން ޣައްޒާ އިން ނެރެން މަޖުބޫރެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި، ލިޔުމުގައި ބުނެފައިވަނީ: "އަހަރެމެން ފަލަސްތީނު މީހުން ދެމިތިބުމަށް ބާރުއަޅައި، ރަނގަޅު ޣައްޒާ އެއް ބިނާކުރުމުގެ ފުރުސަތު ދޭނަން" ކަމަށެވެ. މި ޕްލޭންގައި މުސްތަޤްބަލުގައި ފަލަސްތީނުގެ ދައުލަތެއް އުފެއްދުމުގެ ފުރުސަތު ވެސް ހުޅުވާލާފައިވެއެވެ.

ހަނގުރާމަ ހުއްޓުވުމުގެ މަޝްވަރާތަކާ ގުޅުންހުރި ފަލަސްތީނު މަސްދަރެއް ބީބީސީ އަށް ބުނެފައި ވަނީ "ގަތަރާއި މިޞްރުގެ އޮފިޝަލުން ޣައްޒާގެ ހަނގުރާމަ ނިންމުމަށް ވައިޓް ހައުސްގެ ޕްލޭން ދޯހާގައި ތިބި ހަމާސްގެ އޮފިޝަލުންނާ ހަވާލުކޮށްފައިވާ" ކަމަށެވެ. އޭގެ ކުރިން، ހަމާސްގެ އިސް އޮފިޝަލެއް ބީބީސީ އަށް ބުނެފައިވަނީ ޣައްޒާގެ ހަނގުރާމަ ނިންމުމަށް ހުށަހެޅޭ ކޮންމެ ހުށަހެޅުމެއް ދިރާސާކުރުމަށް އެ ޖަމާޢަތުން ތައްޔާރަށް ތިބިކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ކޮންމެ އެއްބަސްވުމެއްގައި ވެސް ފަލަސްޠީނުގެ މަޞްލަޙަތުތައް ރައްކާތެރިކުރެވި، އިސްރާއީލުން ޣައްޒާ އިން ފުރިހަމަ އަށް ފައިބައި، ހަނގުރާމަ ނިމެންވާނެ ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

އެ ޖަމާޢަތުގެ ހަތިޔާރުތަކާ ބެހޭގޮތުން ސުވާލުކުރުމުން، އޮފިޝަލް ބުނީ: "ހިސޯރު ދެމިއޮތްހާ ހިނދަކު ހަތިޔާރަކީ ރަތް ރޮނގެކެވެ. ހަތިޔާރުގެ މައްސަލަ އަށް މަޝްވަރާ ކުރެވޭނީ 1967 ގެ ބޯޑަރުތަކުގެ މައްޗަށް މިނިވަން ފަލަސްތީނު ދައުލަތެއް ޤާއިމުކުރުމުގެ ސިޔާސީ ޙައްލެއްގެ ތެރެއިން އެކަންޏެވެ."

މި ޕްލޭން އިޢުލާން ކުރެވުނީ ގިނަ ހިޔާލު ތަފާތުވުންތަކެއް އުފެދުނު ދަނޑިވަޅެއްގައި ނަތަންޔާހޫ އ.ދ.ގެ ޢާންމު މަޖިލީހުގައި ދެއްކި ވާހަކަގައި ގިނަ ހުޅަނގުގެ ޤައުމުތަކުން ފަލަސްތީނުގެ ދައުލަތް ބަލައިގަތުމުން އެކަމަށް ފާޑު ކިޔާފައި ވަނިކޮށްނެވެ.

ޓްރަމްޕް ދެވަނަ ދައުރަކަށް ވައިޓް ހައުސް އަށް ވަޑައިގަތުމަށްފަހު ނަތަންޔާހޫ އަށް ވަރުގަދަ އެއްބާރުލުމެއް ދެއްވަމުން ގެންދެވި ނަމަވެސް، ފަހަކަށް އައިސް އިސްރާއީލުގެ ޢަމަލުތަކާ މެދު ނުރުހުން ފާޅުކުރައްވާފައި ވެއެވެ. އެމެރިކާގެ މުހިންމު އެކުވެރިއެއް ކަމުގައިވާ ގަތަރުގައި ތިބި ހަމާސްގެ މެންބަރުންނަށް އިސްރާއީލުން ދިން ހަމަލާއާމެދު ޓްރަމްޕް ނުރުހުން ފާޅުކުރެއްވިއެވެ. ހޯމަ ދުވަހުގެ ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގެ ކުރިން، ނަތަންޔާހޫ ވައިޓް ހައުސް އިން ގަތަރުގެ ބޮޑުވަޒީރު މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދުއްރަޙްމާން ބިން ޖާސިމް އަލް ޘާނީ އަށް ގުޅުއްވައި، އިސްރާއީލުގެ މިސައިލް ހަމަލާ އިން ގަތަރުގެ ސިފައިންގެ މީހަކު މަރުވެފައިވާތީ ފުން ހިތާމަ ފާޅުކުރިއެވެ.

އިސްރާއީލުގެ ސިފައިން ޣައްޒާގައި ހަނގުރާމަ ފެށީ 2023 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު 7 ވަނަ ދުވަހު ހަމާސް އިން އިސްރާއީލުގެ ދެކުނަށް ދިން ކުއްލި ހަމަލާ އަކަށް ފަހުގައެވެ. މި ހަމަލާގައި އިސްރާއީލުން 1,200 މީހުން މަރުވެ، 251 މީހުން ރަހީނުންގެ ގޮތުގައި ގެންދެވުނެވެ. އޭގެފަހުން އިސްރާއީލުގެ ހަމަލާތަކުގައި މަދުވެގެން 66,055 މީހުން ފަލަސްތީނުގައި ޝަހީދުވެފައިވާ ކަމަށް ޣައްޒާގެ ހަމާސް ހިންގާ ޞިއްހަތާ ބެހޭ މިނިސްޓްރީން ބުނެފައިވެއެވެ. އ.ދ.ގެ އެހީގައި ހިންގާ ޖަމްޢިއްޔާއަކުން ފަހުން ކަށަވަރު ކޮށްފައި ވަނީ ޣައްޒާ ސިޓީގައި ބަނޑުހައިހޫނުކަން ފެތުރެމުންދާ ކަމަށެވެ. މި މަހުގެ ކުރީކޮޅު، އ.ދ.ގެ ތަޙްޤީޤު ކޮމިޝަނަކުން ނިންމާފައި ވަނީ އިސްރާއީލުން ޣައްޒާގައި ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ޢަމަލުތައް ހިންގާފައިވާ ކަމަށެވެ.