ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅައިގައި އެކި ފަހަރު ގެންގުޅެނީ އެކި ބަދަލުތަކެވެ. ގިނަ ފަހަރު ގެންނަ ބަދަލެއްގެ ސަބަބުން މާ އެދެވޭ ފައިދާއެއް ކުރާތަނެއް ވެސް ނުފެނެ އެވެ.

މި ފަހަކަށް އައިސް އެފްއޭއެމުން ގެނައި އެންމެ ބޮޑު އެއް ބަދަލަކީ ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅަ ސީޒަނުގައި ބިދޭސީ ހަ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅެވޭ ގޮތް ހެދުމެވެ. އޭޝިޔާގެ އެއް ކުޅުންތެރިއަކާއެކު ޖުމުލަ ހަ ކުޅުންތެރިންނެވެ. މިއީ ފަހަރުގައި އޭއެފްސީ ކަޕް ކުޅޭ ޓީމަށް ފައިދާއެއް ނުވަތަ ފައިދާތަކެއް ހޯދިދާނެ ބަދަލެކެވެ. އެނޫން ގޮތަކަށް މި ބަދަލުގެ ފައިދާ އަށްވުރެ ގެއްލުން ބޮޑުކަމަށް ފެނެ އެވެ. ސަބަބަކީ ދިވެހި ގިނަ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅުމުގެ ފުރުސަތު ގެއްލޭނެތީ އެވެ.

ހަ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅެވޭ އުސޫލަކީ ފަހަރުގައި "ކަންނެތް"ކޮށް ހިންގާ ކުލަބުތަކުގެ މެނޭޖްމަންޓަށް އެއްގޮތަކުން ލުޔެކެވެ. ސަބަބަކީ ސްރީލަންކާ އާއި ބޫޓާނާއި ނޭޕާލް ފަދަ ގައުމުތަކުގެ ކުޅުންތެރިން ދިވެހިންނަށްވުރެ އަގުހެޔޮކޮށް ކުޅެދޭތީ އެވެ. ބިދޭސީ ހަ ކުޅުންތެރިންނާއި 10ވަރަކަށް ދިވެހިން ހޯދުމުން ޓީމެއް ހަމަވީ އެވެ. ފުޓްސަލް އާއި އެނޫން މުބާރާތްތަކުގައި ކުޅެންދާ ކުޅުންތެރިންނަށް ބަރޯސާނުވެ ޓީމެއް ދަނޑުމައްޗަށް ނެރެވިދާނެ އެވެ.

އެކަމަކު ދާދި ފަހުން އިންޑިޔާއިން ގެނައި ބަދަލަކީ މިފަދަ އުސޫލުތައް ހަދާއިރު ރާއްޖެ ވިސްނާލަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އިންޑިޔާގައި ދިމާވީ އެ ގައުމުގެ ކުރިއަށް ކުޅޭނެ މޮޅު ކުޅުންތެރިން މަދުވުމުގެ މައްސަލަ އެވެ. ފުޓްބޯޅަ ޓީމެއްގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް މަގާމަކީ ފޯވަޑުންނެވެ. އެ މަގާމަށް ކުޅޭނެ މޮޅު ކުޅުންތެރިން ނެތި އިންޑިޔާގެ ފުޓްބޯޅައިގެ ތަޖުރިބާކާރުން ކަންބޮޑުން ފާޅުކުރަން ފެށީ އެވެ.

މިއާއެކު އޯލް އިންޑިޔާ ފުޓްބޯޅަ ފެޑަރޭޝަނުން ގެނައީ މުހިންމު ބަދަލެކެވެ. އިންޑިޔާގެ ފުޓްބޯޅަ މުބާރާތްތަކުގެ އޮނިގަނޑު ރާވާފައިވަނީ ފަސް ހަރުފަތަކަށެވެ. އެންމެ މަތީގައިވަނީ އިންޑިއަން ސުޕަލީގެވެ. އޭގެ ފަހުން އައި ލީގެވެ. އެއަށްފަހު އައިލީގުގެ ދެ ވަނަ ޑިވިޝަނާއި ތިން ވަނަ ޑިވިޝަނެވެ. އެންމެ ފަހުން ސްޓޭޓް ލީގުތަކެވެ.

ފޯވަޑެއްގެ މައްސަލަ ހައްލުކުރަން އިންޑިޔާއިން ކުރި ކަމަކީ ސުޕަލީގުގެ ދެ ވަނަ ޑިވިޝަނުގައި ދުވަސްކޮޅެއް ވަންދެން ބިދޭސީ ފޯވަޑަކަށް ނުކުޅެވޭގޮތް ހެދުމެވެ. މި ގަވާއިދާއެކު އެ ލީގުގައި ފޯވަޑުންނަށް މުޅިންވެސް ކުޅެންޖެހުނީ އިންޑިޔާގެ ކުޅުންތެރިންނަށެވެ. މީގެ ހެޔޮ ނަތީޖާ ފެނިގެންދާނީ އަހަރެއް ނުވަތަ ދެ އަހަރުން ކަމަށް އިންޑިޔާގެ ފުޓްބޯޅައިގެ ތަޖުރިބާކާރުން ދެކެ އެވެ. އައި ލީގުގެ ދެ ވަނަ ޑިވިޝަނުގައި ބިދޭސީ ފޯވަޑުންނަށް ނުކުޅެވޭގޮތް ހަދަން އިންޑިޔާއިން ވިސްނި ދެވަނަ ސަބަބެއްވެސްވެ އެވެ. އެއީ އެލީގަށް ނައިޖީރިއާއިން ގެނައި މާ އިސްކޮޅުން ދިގު، ޖާނު ވަރުގަދަ ފޯވަޑަކ، އާދަޔާ ހިލާފަށް ގިނަ ގޯލުތަކެއް ޖަހަން ފެށުމެވެ. އައިލީގުގެ ކޯޗަކު އެކަން ސިފަކުރީ އިންޑިޔާގެ ފުޓްބޯޅަ އަށް ހުރި ނުރައްކަލެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އޯލް އިންޑިޔާ ފުޓްބޯޅަ ފެޑަރޭޝަނުން މިކަމާމެދު ވިސްނައި ގަވާއިދު ބަދަލުކުރަން އަވަސްވެގަތީ އެ ކޯޗުގެ ކަންބޮޑުވުމާވެސްއެކުގަ އެވެ.

ސާކް ސަރަހއްދުގެ ތަށި 9 ފަހަރު ހޯދާފައިވާ، އިންޑިޔާގެ ފެޑަރޭޝަނުން 2023/2024ގެ ސީޒަނަށް ގެނެސްފައިވާ ބަދަލުތަކާމެދު ވެސް ވިސްނާލާށެވެ. އައިލީގުގައި ގިނަވެގެން ބިދޭސީ ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވޭނީ ފަސް ކުޅުންތެރިންނެވެ. އެއް ފަހަރާ ކުޅެވޭނީ ތިން ކުޅުންތެރިންނަށެވެ. އަދި 22 އަހަރުން ދަށުގެ ފަސް ކުޅުންތެރިން ކޮންމެ ޓީމެއްގައި ވެސް ހިމަނަން ޖެހޭނެ އެވެ. މީގެ ކުރިން އައިލީގު 2 އަދި 3 ވަނަ ޑިވިޝަނުގައި ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ގެނައުމުގެ ފުރުސަތު އަލުން ވަނީ ދީފަ އެވެ. ނަމަވެސް ސްޓޭޓް ލީގުތަކާއި އަންހެން މުބާރާތްތަކުގައި ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިންނަށް ނުކުޅެވޭނެ އެވެ. މި ބަދަލުތަކަކީ އިންޑިޔާގެ ގައުމީ ޓީމު ވަރުގަދަ ކުރުމަށް ކޯޗު އިއަގޯ ސްޓިމަކްގެ ލަފާގެ މަތިންނާއި ފެޑަރޭޝަނުގެ ސިލެކްޝަން ކޮމިޓީގެ ރިޕޯޓަށް ބަލާފައި ގެނެސްފައިވާ ބަދަލުތަކެކެވެ.

ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅަ މުބާރާތްތައް މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ރާވާފައިވަނީ ހަތަރު ހަރުފަތަކަށެވެ. އެންމެ މަތީގައި ދިވެހި ޕްރެމިއާ ލީގެކެވެ. އޭގެ ފަހުން ދެ ވަނަ ޑިވިޝަނާއި ތިން ވަނަ ޑިވިޝަން އަދި އަތޮޅު މުބާރާތްތަކެވެ. ދިވެހި ޕްރެމިއާ ލީގުގައި ބިދޭސީ ހަ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅެވޭއިރު ދެ ވަނަ އަދި ތިން ވަނަ ޑިވިޝަނާއި އަތޮޅު އަދި ޒޯން ލީގުތަކާއި އަންހެން މުބާރާތްތަކުގައި ވެސް ބިދޭސީ ހަތަރު ކުޅުންތެރިންނަށް މިހާތަނަށް ކުޅެވެ އެވެ. ބޭނުން ހިސާބަކުން ބޭނުން ފެންވަރެއްގެ ކުޅުންތެރިން ގެނެސް ކުޅުވާތާ އަހަރުތަކެއްވެއްޖެ އެވެ. އެކަމަކު ދަށް ޑިވިޝަނުގެ ޓީމަކުން ފުރޭނިގެން ފުރަތަމަ ޑިވިޝަނަށް އައި މޮޅު ކުޅުންތެރިއަކު މަދެވެ. ނެތޭ ވެސް ބުނެވިދާނެ އެވެ. ހަގީގަތުގައި ދަށް ޑިވިޝަންތައް ވާންވާނީ ފުރަތަމަ ޑިވިޝަނާއި ގައުމީ ޓީމުގެ މައްސަލަތަކުގެ ފަރުވާގެ ބަޔަކަށެވެ.

އެކަމަކު ރާއްޖޭގައި ހަދާ ގަވާއިދުތައް ވަރަށް އަވަސް އަވަހަށް ބަދަލުވެ އެވެ. މިސާލަކަށް ބިދޭސީ ކީޕަރުންގެ ގަވާއިދެވެ. ދިވެހި ކީޕަރުންނަށް ޖެހެން ފެށުމުން ދެ އަހަރު ފަހުން ރާއްޖޭގައި ބިދޭސީ ކީޕަރަކަށް ނުކުޅެވޭނެކަމަށް މީގެ ފަސް އަހަރު ކުރިން އެފްއޭއެމުން ގަވާއިދެއް ހެދި އެވެ. އެކަމަކު އެއްވެސް ޓީމަކުން ބިދޭސީ ކީޕަރުން ނެތި ކުޅުވަން ތައްޔާރުނުވުމުންނާއި އެކަމަށް ގައުމީ ފުޓްބޯޅަ އިދާރާއިން ވެސް ބާރު ނޭޅުމުގެ ނަތީޖާއަކަށްވީ އެންމެ ފަހުން އެ ގަވާއިދު އުވާލައި ކުރިއެކޭ ވެސް އެއްގޮތަށް ބިދޭސީ ކީޕަރުންނަށް ބައިތިއްބަން ޖެހުމެވެ. މިހާ ދޯދިޔާ ނުވަމާ ހިނގާށެވެ. ގައުމީ ޓީމުގެ ނަތީޖާދަށްވުމާއި ފުޓްބޯޅަ ފޯރި ރާސްލާފައި ވެއްޓެމުންދަނީ ވަރަށް ގިނަ ސަބަބުތަކެއްގެ އެކުލެވިގެންނެވެ.