މި ދުވަސްވަރަކީ ދުނިޔޭގެ އެކި ހިސާބުތަކަށް އާދަޔާ ޚިލާފަށް ހޫނު ގަދަ ވަމުން ދާ ދުވަސްވަރެކެވެ. އެކަން ގުޅެނީ މޫސުމީ ނޭދެވޭ ބަދަލުތަކުގެ ލިސްޓުގެ އެންމެ ކުރިން ޖާގަ ހޯދާ އެއް މައްސަލަ ކަމުގައި ވާ ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ މައްސަލައާއެވެ. ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ މައްސަލައަކީ ހަމަ އެކަނި ތިމާވެށީގެ މައްސަލައެއް ކަމަކަށް މިއަދު ނިންމޭކަށް ނެތެވެ. ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ މައްސަލައަކީ، ޒާތީ ޞިއްޙަތާވެސް ގުޅިލާމެހިފައި އޮތް ކަމެކެވެ.

އެކަށީގެންވާ ފަރުވާއެއް ނުދެވިއްޖެނަމަ ފުރާނައަށްވެސް އިންތިހާ ނުރައްކާ ކުރިމަތި ކުރުވުމުގެ ފުރުޞަތު އޮންނަ ޑެންގޫ ހުމަކީ މަދިރީގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެއްކަން ގިނަ މީހުންނަށް އޮންނާނީ އެނގިފައެވެ. މީގެ ކުރިން އެނގިފައި އޮންނަ ގޮތުގައި ޑެންގޫ ކޭސްތައް އިތުރުވެގެން ދަނީ ގަދަ ވިއްސާރައިގެ ދުވަސްވަރުގައެވެ. ތަންތަނުގައި ހަރުލާ ފެންފޮދުގައި މަދިރި ފަނި އާލާވެގެންނެވެ. ނަމަވެސް، ޖުލައި 21 ވަނަ ދުވަހު، ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތު ޖަމިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ)އިން އެޅި އިންޒާރުގެ ރަނގަބީލުން އިވުނީ ތަފާތު އަޑެކެވެ. ޑެންގޫ ކޭސްތައް އިތުރުވަމުން ދާ ދިއުން، ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން ގުޅުވާލީ ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ މައްސަލައާއެވެ.

ތާރީޚު ދެކެފައި ނުވާހާ ގިނަ ޢަދަދަކާ ގާތްވުމަށް ޑެންގޫ ކޭސްތައް އިތުރު ވަމުން ދާއިރު، އެކަމުގެ އެއް ހިއްސާދާރަކީ ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ މައްސަލަ ކަމަށް ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން ވަނީ އިންޒާރު ކޮށްފައެވެ. ދުނިޔެ ހޫނުވުމަކީ ޑެންގޫ ޖައްސާ މަދިރިއަށް، އޭތީގެ މަސައްކަތް ފުރިހަމަ ކުރަން ފަސޭހަ ކޮށްދޭ ކަމެއް ކަމަށް ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން ފާހަގަ ކުރެއެވެ.

މުޅި ދުނިޔެއަށް ބެލި ކަމުގައި ވީ ނަމަވެސް ޑެންގޫ ކޭސްތައް ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. ޑަބްލިއުއެޗްއޯއަށް ރިޕޯޓްކޮށްފައި ވާ ކޭސްތަކަށް ބެލި ކަމުގައި ވީ ނަމަވެސް އެކަމަށް ހެކި ލިބެއެވެ. 2000 ވަނަ އަހަރާ އަޅާ ބަލާއިރު، މިދިޔަ އަހަރު ރިޕޯޓް ކުރި ޑެންގޫ ކޭހުގެ މިންވަރު ވަނީ 8 ގުނަ އިތުރުވެ، 4.2 މިލިއަނަށް އަރާފައެވެ. މި ހިނގާ 2023 ވަނަ އަހަރު، އެންމެ ފުރަތަމަ ޑެންގޫ ކޭހެއް ރިޕޯޓް ކުރީ ސޫދާންގެ ވެރިރަށް ޚާރްތޫމްއިންނެވެ. އޭގެ ފަހުން ވިލާތު ބައްރުންވެސް ވަނީ ޑެންގޫ ކޭސް އިތުރު ވަމުން ދާ ކަމަށް ރިޕޯޓް ކޮށްފައެވެ. ޕެރޫއިން ވަނީ ގިނަ ސަރަޙައްދުތަކެއްގައި ކުށްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތުވެސް އިޢުލާން ކޮށްފައެވެ.

މާ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ނުދެވި ދޫކޮށްލެވިފައި އޮންނަ ބަލިތަކާ ބެހޭ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ ގެ) ބައިނަލްއަޤުވާމީ މަޝްރޫޢުގެ އިސްވެރިޔާ ޑރ ރާމަން ވެލާޔުދާން ވިދާޅުވީ ދުނިޔޭގެ އާބާދީގެ 2 ބައިކުޅަ 1 ބައި ހާ މީހުން މިއަދު ތިބީ ޑެންގޫ ހުމުގެ ނުރައްކަލުގެ ތެރޭގައި ކަމަށެވެ.

ޑަބްލިއުއެޗްއޯގެ ރެކޯޑްތަކަށް ބަލާއިރު އެންމެ ގިނަ ޢަދަދަކަށް ޑެންގޫ ކޭސްތައް ރިޕޯޓް ކޮށްފައި ވަނީ 2019 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައެވެ. ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން 129 ޤައުމަކުން އެ އަހަރު ރިޕޯޓް ކުރި ޑެންގޫ ކޭސްތަކުގެ ޖުމުލަ ޢަދަދު، 5.2 މިލިއަނަށް އަރާފައި ވާ ކަމަށް ޑރ ވެލާޔުދާން ވިދާޅުވިއެވެ. އޭޝިއާ ސަރަޙައްދުގެ މޫސުމަށް ބަލާއިރު، މި ހިނގާ 2023 ވަނަ އަހަރު، 4 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ކޭސް ރިޕޯޓް ކުރާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމަށް ޑރ ވެލާޔުދާން ވަނީ ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ.

އެމެރިކާ ސަރަޙައްދުގެ ޤައުމުތަކުން އެކަނިވެސް، މި އަހަރުގެ މިހާތަނަށް، 3 މިލިއަނާ ގާތް ކުރާ ޢަދަދަކަށް ކޭސް ރިޕޯޓް ކޮށްފައި ވާ ކަމަށާ، އިތުރު ޤައުމުތަކަކަށް ބަލިމަޑުކަން ފެތުރިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމުގެ ބިރު ބޮޑު ކަމަށްވެސް ޑަބްލިއުއެޗްއޯގެ އޮފިޝަލު ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ.

ޑެންގޫ ކޭސް ނަމްބަރުގެ ގޮތުގައި ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން ރިޕޯޓް ކުރާ ކޭސްތަކަކީ، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުގައި ބައްޔަށް ޕޮޒިޓިވްވެފައި ވާ މީހުންގެ އަސްލު ނަމްބަރުގެ 4 ބައިކުޅަ 1 ބައި ހާ މިންވަރެކެވެ. ސަބަބެއް ކަމަށް ވަނީ، ގިނަ ކޭސްތަކަކީ އެސިމްޓޮމެޓިކް ނުވަތަ ޑެންގޫގެ އަލާމާތްތައް ނުފެންނަ ކޭސްތައް ގިނަ ވުމެވެ.

ތަނެއްގެ މޫސުން ހޫނުވަމުން ދިޔުމަކީ މަދިރީގެ އާބާދީ އިތުރުވުމުގެ ދުވެލި އަވަސްވާ ކަމެކެވެ. އަދި މަދިރީގެ ހަށިގަނޑުގައި ވައިރަސް އިތުރުވުމަށްވެސް އެހީވެދޭ ކަމެކެވެ. މޫސުމީ ނޭދެވޭ ބަދަލުތަކުގެ އިތުރުން، ޑެންގޫ ކޭސްތައް އިތުރުވުމާ ގުޅިފައިވާ އިތުރު ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި، އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް މުދާ އުފުލާ މިންވަރު އިތުރުވުމާއި، ތަރައްޤީގެ މަޝްރޫޢުތަކުގެ އިތުރުން ނަރުދަމާ ނިޒާމާ ގުޅިފައިވާ މައްސަލަތައް ހިމެނޭކަން ޑަބްލިއުއެޗްއޯގެ އޮފިޝަލު ވަނީ ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ.