ރ. ފުއްގިރި ހިޔާނާތުގެ މައްސަލާގައި، ޝަރީއަތުގެ ކުރީގެ ހުށަހެޅުންތަކާ ގުޅިގެން، ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީނާއި، ކްރިކް ރިޒާގެ ފަރާތްޕުޅުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފުކުރައްވާފައިވާ މައްސަލައިގެ ހުކުމްކުރުމުގެ އަޑުއެހުން ކުރިއަށް ގެންގޮސްފިއެވެ.

ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި މި މައްސަލަ ބައްލަވާ ބެންޗުގެ ރިޔާސަތުގައި އިންނަވަނީ ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު ވަނީ ރައުޔު އިއްވަވާފައެވެ. އެގޮތުން ޔާމީނުގެ ފަރާތުން ހައިކޯޓަށް ހުށައެޅި 3 އިސްތިއުނާފީ ނުކުތާއަށް ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު ވަނީ އަލިއަޅުވާލައްވާފައެވެ.

ޔާމީނުގެ ފަރާތްޕުޅުން ހުށަހެޅުއްވި ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ދައުލަތުން ހުށަހަޅާފައިވާ ބައެއް ހެކިތައް ބަލައިގަތުމަށް ދަށު ކޯޓުން ނިންމުމާ ގުޅިގެން އިސްތިއުނާފުކުރެއްވި ނުކުތާއެއް ހިމެނެއެވެ. އެގޮތުން ދައުވާއާ ގުޅުންހުރި އިތުބާރު ހިފޭ ހެއްކާއި، ދައުވާއާ ގުޅުން ނެތް ހެކިތައް ވަކި ކުރަން ޖެހޭކަން ޔާމީނުގެ ފަރާތުން ފާހަގަކުރިނަމަވެސް، އެ ނުކުތާ ހައިކޯޓުން ބަލައިގެންފައިނުވާތީ ޔާމީނު ވަނީ އެ ނުކުތާ ސުޕްރީމް ކޯޓަށް ހުށަހަޅުއްވާފައެވެ.

ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު ވިދާޅުވީ، ގުޅުން އޮތް ހެއްކާ ގުޅޭ ކަންކަމަކީ ކޮބައިކަން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ މީގެ ކުރީގެ ގަޒިއްޔާތަކާއި، ހެއްކާބެހޭ ޤާނޫނާއި، ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ. އެގޮތުން ގުޅުން ހުރި ވާޤިއާ (ފެކްޓްސް) އާއި، ގުޅުން ނެތް ވާޤިއާއެއް ގުޅުންހުރި ވާޤިއާއަކަށް ބަދަލުވެދާނެ ޙާލަތްތަކާއި، ނިޔަތާ ގުޅުންހުރި ވާޤިއާ ތަކަކީ ކޮބައިކަން ޤާނޫނުގެ އަލީގައި ފަނޑިޔާރު ވަނީ ސާފު ކޮށްދެއްވާފައެވެ.

ގުޅުންހުރި ހެކިތަކަކީވެސް ޤާނޫނީ ޝަރުތުތައް އޭގައި ފުރިހަަމަވާން ޖެހޭ ހެކިތަކަކަށް ވާން ޖެހޭނެކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ. މިސާލަކަށް އެއީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތަށް ހޯދާފައިވާ ހެކިކަމަށް ވުން ފަދަ ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަވާން ޖެހޭނެކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ.

ގުޅުންހުރި ހެކި ބަލައިގަތުމަށްފަހު، އެ ހެކިބަހަށް ދޭންވާ ބުރަދަން ނިންމަވާނީ ފަނޑިޔާރު ކަމަށާއި، އެކަން ކުރާނީ ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވާއިދުތަކާ އެއްގޮތަށްކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ. ގުޅުން ނެތް ހެއްކެއް ބަލައިގެންފައިވާ ޙާލަތުގައިވެސް، އޭގެ ސަބަބުން މުޅި މައްސަލައިގެ ނިންމުމަށް އަސަރުކޮށް، އަދުލު އިންސާފު ގެއްލިގެން ގޮސްފައިނުވާނަމަ، ޝަރީއަތް ކުރާ ކޯޓުގެ ނިންމުން އިސްތިއުނާފީ ކޯޓުން ބަދަލު ކުރަން ނުޖެހޭނެކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ.

ދަށު ކޯޓަށް ހުށަހެޅުނު މައްސަލައަށް ބަލާއިރު، ވަކިވަކި ހެކިތައް ބަލައިގަންނަން ނިންމެވި ސަބަބުތައް ބަޔާން ނުކޮށް، ހުރިހާ ހެއްކެއް އެކުއެކީގައި ބަލައިގަންނަން ނިންމެވީ ކަންފަސޭހަކޮށް ކަމަށް ފަނޑިޔާރު ސިފަ ކުރެއްވިއެވެ. ނަމަވެސް އެކަމަކީ ޝަރީއަތުގެ ކުރީގެ މަރުޙަލާ އަލުން ފަށަން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫން ކަމަށާއި، ސަބަބަކީ ވަކިވަކި ހެކިތަކާމެދު ތައުނު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ޝަރީއަތުގެ މަރުޙަލާގައި ލިބިދޭތީކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ.

މީގެ އިތުރުން އަލަށް އަމަލުކުރަންފެށި ގާނޫނުގައި ވާ ގޮތުގެ މަތިން، ހެކި ބަލައިގަތުމާ ގުޅޭ ހުށައެޅުންތައް ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތު ނުލިބޭކަމަށް ބުނެ ހުށައެޅި ނުކުތާއެއްވެސް ހިމެނެއެވެ. އެގޮތުން އަދީބާއި ޒިޔަތަކީ ޔާމީނާމެދު އަދާވަތްތެރިކަން އޮތް ފަރާތްތަކެއްކަން ބަޔާންކުރައްވައި، އެމީހުންގެ ހެކިބަސް ބަލައިނުގަތުމަށް އެދިވަޑައިގެންފައިވެއެވެ.

އެ ނުކުތާގައި ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު ވިދާޅުވީ، ހެއްކާބެހޭ ޤާނޫނުގެ އުސޫލުތައް މާޒީއަށް ތަތުބީޤު ކުރުމަކީ ބަލައިގަނެވޭނެ އުސޫލެއް ނޫން ކަމަށެވެ. ފުއްގިރި މައްސަލައިގައި އަދި ހެކިބަސްވެސް ނަގާފައިނުވާކަން ފާހަގަ ކުރައްވައި ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވީ، ހެކިތަކުގެ އަދާވަތްތެރިކަމާއި ގުޅޭގޮތުން ޝަރީއަތުގައި ތައުނު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ޔާމީނަށް ގެއްލިގެން ގޮސްފައިނުވާކަމަށެވެ. ވުމާއެކު އަދީބާއި ޒިޔަތުގެ ހެކިބަސް ބަލައިގަތުމަށް ނިންމި ނިންމުމަށް ބަދަލު ގެންނަންޖެހޭ ތަނެއް އޮތްކަމަށް ދެކިނުލައްވާކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ.

އޭގެ އިތުރުން، ހެކި ހާމަކޮށްދިނުމަށް އެދި ހުށަހެޅުމާ ގުޅޭގޮތުން ގޮތް ނިންމުމުގައި ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ގާނޫނުގެ 129 ވަނަ މާއްދާ ނުބައިކޮށް މާނަކޮށްފައިވާކަމަށް ބަޔާންކުރައްވައި ހުށަހެޅުއްވި ނުކުތާއެއްވެސް ހިމެނެއެވެ.

ދަށު ކޯޓުގައި ޔާމީނުގެ ފަރާތުން 5 ހެއްކެއް ހާމަކޮށްދޭން އެދުނެވެ.

ހެކި ހާމަ ކުރުމާ ގުޅޭ ނިންމުންތައް ނިންމާއިރު، ގުޅުން ހުރި ހެއްކެއްތޯ ބެލުމާއި، އެއީ ހާމަ ކުރެވޭ ބާވަތުގެ ހެއްކެއްތޯ ބެލުމަކީ ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެއްކަމަށް ފަނޑިޔާރު ވިދާޅުވިއެވެ.

ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު ވިދާޅުވީ، މި ނުކުތާއާ ގުޅިގެން ދަށު ކޯޓުންނާއި ހައިކޯޓުން ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ގާނޫނުގެ 129 ވަނަ މާއްދާ މާނަަކޮށްފައިވަނީ ރަނގަޅަށްކަމަށް ދެކިލައްވާ ކަމަށެވެ.

ކްރިކް ރިޒާގެ ފަރާތުން އިސްތިއުނާފު ހުށަހަޅާފައިވަނީ މައިގަނޑު 4 ކަމެއްގެ މައްޗަށެވެ.

އޭގެ ތެރޭގައި ދައުވާ ހުށަހެޅުމުގައި އުނިކަމެއްވާކަމަށް ބަޔާންކޮށް ހުށަހެޅި 2 ހުށައެޅުމަކާއި، ހެއްކާ ގުޅޭ 2 ހުށައެޅުމަކާއި ގުޅިގެން ދަށު ކޯޓުން ނިންމި ނިންމުމަށް ހައިކޯޓުންވެސް ތާއީދުކޮށްފައިވާތީ އިސްތިއުނާފު ކުރި ނުކުތާތަކެއް ހިމެނެއެވެ.

ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު ވަނީ ޔާމީނުގެ މައްސަލައާއި ކްރިކް ރިޒާގެ މައްސަލައިގެ ޙުކުމަށް ބަދަލު ގެންނަންޖެހޭ ތަނެއް އޮތްކަަމަށް ދެކިނުލައްވާކަމަށް ވިދާޅުވެފައެވެ.

ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދުގެ ރައުޔަށް ދެން ތިއްބެވި ދެ ފަނޑިޔާރުން ވަނީ ތާއީދު ކުރައްވާފައެވެ.

ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދުގެ އިތުރުން މި މައްސަލައިގެ ބެންޗުގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވަނީ ފަނޑިޔާރު ޑރ މުހައްމަދު އިބްރާހިމް އަދި ފަނޑިޔާރު އައިޝާ ޝުޖޫން މުޙައްމަދެވެ.