1979 ވަނަ އަހަރު ލީބިއާގައި ބޭއްވި ގްރުއާން މުބާރާތަކަށް ދިވެހި ކުއްޖަކު ފޮނުވަން އޭރުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމް ބޭނުންފުޅުވި އެވެ. ރާއްޖެ ގެނައި ފުރަތަމަ ގާރީ ޕާކިސްތާނުގެ މުހައްމަދު ޔޫނުސް މަޖީދިއްޔާގައި އަތްފުނާ އަޅައިގެން ލީބިއާ ފޮނުވަން ހޮވި ކުއްޖަކީ އުމުރުން އޭރު 13 އަހަރުގެ މުހައްމަދު ތައުފީގެވެ. އެމުބާރާތުން އެނބުރި ރާއްޖެ އައިތާ މާގިނަ ދުވަހެއްނުވެ ޖުމުހޫރީ ދުވަސް ފާހަގަ ކުރުމަށް ސަރުކާރުން ބޭއްވި ފުރަތަމަ ޖަލްސާގައި ގުރުއާން ކިޔަވަން ރައީސް އޮފީހުން ހަމަޖެއްސީ ވެސް އޭނާ އެވެ. އޭގެ ފަހުން ސަރުކާރުން ބާއްވާ ރަސްމީ ޖަލްސާތަކާއި އިހްޔާ ޕްރޮގްރާމްތައް ކީރިތި ގުރުއާނުގެ ބަރަކާތުން ފައްޓަނީ މުޅިން ވެސް ތައުފީގުގެ ހިތްގައިމު އަޑުންނެވެ. އެންމެ ފަހުން އޭނާ ވަނީ ގުރުއާނުގެ ދާއިރާއިން ބެޗްލާސް އަދި މާސްޓަރ ޑިގްރީ ހާސިލްކުރައްވައި ކިޔަވައި ދެއްވަމުންނެވެ.
"ބައްޕަ ކުޑައިރު ހަތިމްކޮށްދެއްވާނެ. އޭގެ ތެރެއިން ގުރުއާނަށް ހިތް ޖެހުނީ. ދެން ވަރަށް ބޮޑު ބްރޭކަކަށް ފަހު ހިތައް އެރީ އަނެއްކާ ވެސް މި ދާއިރާއިން ކުރިއަށްދާން. އެހެން ހިތަށް އަރާފައި (ޑިގްރީ) ކޯސް ހެދީ، ބައްޕަ ކިޔަވައި ދެއްވިޔަސް ފުރަތަމަ އެދުރަކީ ގާރީ ޔޫނުސް" ތައުފީގް ވިދާޅުވި އެވެ.
އިސްލާމިކް މިނިސްޓްރީ އާއި ޔޫތު މިނިސްޓްރީ އާއި ރާއްޖެ ޓީވީ ގުޅިގެން މިހާރު ކުރިއަށްގެންދާ ރަންތާޖު ގުރުއާން މުބާރާތަށް އިންސާފުކޮށްދެއްވާ ކުޅަދާނަ އެއް ފަނޑިޔާރަކީ ވެސް ތައުފީގެވެ. ނަމަވެސް މި ޕެނަލްއިން ތައުފީގް ފެނުމުން ކުޅިވަރުގެ މީހުން އެއީ ތިމަންނަމެން ދަންނަ ތައުފީގުތޯ ސުވާލުކުރުން އެކަށީގެންވެ އެވެ. ހަގީގަތުގައި ވެސް ވަރަށް ގިނަބަޔަކު އޭނާ ދަންނާނީ ކުޅިވަރުގެ ދާއިރާއިންނެވެ. އީގަލްސް ތައުފީގް ނުވަތަ ތޯއްޓޭގެ ގޮތުގަ އެވެ.
ތައުފީގް އާއި ދިމާވުމުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސާލިހަށް ވެސް ދިމާވީ މިފަދަ ގޮތެެކެވެ. 2019 ވަނަ އަހަރު ކީރިތި ގުރުއާނުގެ ރޮނގުން ހިތްވަރު ދިނުމުގެ ގައުމީ އިނާމް ތައުފީގަށް ލިބިވަޑައިގަތެވެ. އިނާމް ބަލައި ސްޓޭޖަށް އަރައިވަޑައިގަތުމާއެކު ރައީސް ވިދާޅުވީ "އަޅުގަނޑު ހީކުރީ ކުޅިވަރުގެ ދާއިރާއިން ކަމަށް،" ށެވެ.
މިރޯދަ މަހުގެ ދުވަހެއްގައި ސައިކަލަށް ޕެޓްރޯލް އަޅައިގެން ނައްޓާލަން އުޅެނިކޮށް ކިޔޫގައި ތައުފީގް ހުއްޓައި ފެނުނެވެ. މިހެންވެ އޭނާއަށް ގޮވާލާފައި ނޫނީ ނުދާން ޝެޑުގެ އެއް ފަރާތެއްގައި މަޑުކޮށްލީމެވެ. ތައުފީގް އަރާ ހަމަވުމުން ބައްދަލުކޮށްލަން ބޭނުންކަމަށް ބުނުމުން ބުނީ "ވަރަށް ހުސްވަގުތު ގިނަވާނެ،" ކަމަށާއި "ބޮޑަށް ފަސޭހަވާނީ ރޭގަނޑު،" ކަމަށެވެ. އެކަމަކު "މިރޭ ބައްދަލެއްނުވާނެ، މިރޭ (ޕްރެޒިޑެންޓްސްކަޕުގައި އީގަލްސް ކުޅޭ) މެޗު އޮންނާނެ،" ކަމަށެވެ.
މިކުރު ޖުމުލައިން ވެސް ފުޓްބޯޅަ އަށް، ހާއްސަކޮށް އީގަލްސްއަށް އޭނާގެ ހިތުގައި އޮތް ލޯބި އަޅުގަނޑަށް އިހުސާސް ކުރެވުނެވެ. ކުޅިވަރުގެ މިސައްލާ އަށް ދެމީހުން ބައްދަލުވީ އޭޑީކޭ ކޮޕީ ޝޮޕުންނެވެ. އީގަލްސް އަކީ 1989 ވަނަ އަހަރު ރަޖިސްޓަރީ ކުރި ކުލަބަކަށްވިޔަސް އޭގެ މޫތައް 1970ގެ ތެރެއަށް ދޫވެފައިވާކަން ތައުފީގް ވާހަކަތައް ނިއުޅާލުމުން ހާމަވެގެންދިޔަ އެވެ.
އެއިރު ރަޖިސްޓަރީ ކުރަން ނުވިސްނަން. އަޅުގަނޑުމެން އުމުރުން ވަރަށް ކުޑައެއިރު. ޝޯޝަލް ސެންޓަރު ހުރި ތަނުގައި އޮންނާނީ އަބަދުވެސް ފުޓްބޯޅަ ކުޅުން. އީގަލްސް އަކީ އުމުރުން ހަނގު ބަޔަކަށްވިޔަސް މެޗެއް ކުޅެން ލިބިއްޖިއްޔާ އަބަދުވެސް ތައްޔާރަށް ތިބޭ ބައެއް. ތަފާތު އެތައް ސަބަބަކާހުރެ ވަރަށް ޖެހިލުން ކުޑަ ބައެއްގެ ގޮތުގައި އީގަލްސް މަޝްހޫރުވީ ވެސްތައުފީގު
އީގަލްސް ހިންގަން ތައުފީގް އަތުކުރި އޮޅާލުމުގެ ކުރިން 15 ވަރަކަށް އަހަރު އޭނާ ފުޓްބޯޅަ ކުޅުއްވިއެވެ. ފުރަތަމަ ލަޔަންސަށެވެ. އޭގެ ފަހުން ލިއޯ އާއި އީގަލްސް އަށެވެ. އޭނާ އަކީ އެއިރުގެ އެންމެ ގަދަ އެއް ޑިފެންޑަރެވެ.
ބޮއްލޮ އާއި އާތީ އަދި އަދި ފަޔާޒާއި ތައުފީގްގެ ނަންމަތީގައި ކުލަބު ރަޖިސްޓަރީކުރަން އުޅެ އެކަން ވީ ނާކާމިޔާބެވެ. އުމުރުން 25 އަހަރު ނުވާތީ އެވެ. އެންމެ ފަހުން އެކަން ކޮށްދެއްވީ ތަޖުރިބާކާރު ކޯޗު އަލީ ސުޒޭންގެ ބައްޕަ ހަސަން އަލީ އެވެ. ތައުފީގް ތަކުރާރުކޮށް ވިދާޅުވީ "އީގަލްސް އަކީ ހަސަން އަލީގެ ވަރަށް ބޮޑު ހޭދައަކާއި މަސައްކަތް،" ކަމަށެވެ.
އަޅުގަނޑު އަތުން މާބޮޑު ހަރަދެއް ނުދާނެ. އަޅުގަނޑު ކުރި ހަރަދަކީ ފޮތުން ފެންނާނެ އެއްޗެއްވެސްނޫން. އަޅުގަނޑަކީ އެހާ ފޯރާ މީހެއްނޫން އެއް އިރެއްގައި ވެސް. ކުލަބަށް ތިން ވަނަ ޑިވިޝަނާއި ދެ ވަނަ ޑިވިޝަނުގައި އެންމެ ބޮޑު ހަރަދުކޮށްދެއްވީ ހަސަން އަލީ. ފުރަތަމަ ޑިވިޝަނުގައި މިހާރު ސަރަނގު އާދަމް މަނިކު. އަޅުގަނޑަށް އޮންނަނީ ހަސަން ބުނާގޮތަކަށް އީގަލްސް ހިންގުން،ތައުފީގް
ތަފާތު ވަޒީފާތައް އަދާކުރަން ފެއްޓެވި ނަމަވެސް އެކަންކަމުގައި އޭނާ އަށް ގިނަ ދުވަހު ނޫޅެއްވުނީ ވެސް ފުޓްބޯޅައިގެ ލޯބި މާގަދަވުމުންނެވެ. އެންމެ ފަހުން މަޑުކޮށްލެއްވީ ބައްޕަ ހިންގަމުން އައި ފިހާރައިގަ އެވެ. ތައުފީގް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އީގަލްސް ނިސްބަތްވާ ވެސްޓް ޕާކް ސަރަހައްދުގައި ހުރި އެ ފިހާރައަކީ އެކުލަބުގެ މައި މަރުކަޒެވެ. އެތަނަށް ވަދެ ނިކުމެ ހަދާ ކޮންމެ މީހަކަށް އީގަލްސް ޓީމު ބައްޓަންވަމުން އަން ގޮތުގެ ހުރިހާ މައުލޫމާތެއް އެނގޭނެ އެވެ. އޭރުގެ ނޫސްވެރިން އީގަލްސްގެ މައުލޫމާތު ހޯދުމަށް ދަނީ ވެސް ތައުފީގް ހިންގެވި ފިހާރައަށެވެ.
އަޅުގަނޑު އިންނާނީ ފިހާރައިގައި. ތަންތަނަށް އެކިއެކި މީހުން ފޮނުވައިގެން ކުލަބު ހިންގީ ވަރަށް އޮގަނައިޒްކޮށް. އެފްއޭމުން ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން ކުރަން ވަކި ބަޔަކު ތިބޭނެ. ކުލަބަށް ކުޅުންތެރިން ހޯދާނީ ވަކި ބަޔަކު. ޖޫސް ގިރާނީ ވަކި ބަޔަކު. ހަގީގަތުގައި އީގަލްސް ނިސްބަތްވާ ވެސްޓްޕާކް އޭރިޔާގެ އެންމެންގެ ބައިވެރިވުން ކުލަބު ހިންގުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ލިބުނު. އަޅުގަނޑު ކުރި ކަމަކީ މެނޭޖްކޮށްލުން. އެންމެނަށް ވެސް ފިހާރައަށް ވަނީމަ ކުލަބުގެ މައުލޫމާތު އެނގޭނެ. އަޅުގަނޑު ވިސްނުން ބެހެއްޓީ ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އީގަލްސްގެ މައުލޫމާތު އެނގެން. އޭގެ ސަބަބުން ކޮންމެ މީހަށްވެސް ހީވީ އޭނާ އަކީ ވެސް އީގަލްސްގެ ވަރުގަދަ މީހެކޭ. މީގެ ސަބަބުން ކަންކަން ކުރަން ފަސޭހަވިތައުފީގް
އީގަލްސް އަށް ގެންނަ ބައެއް ކުދިން ބޭތިއްބީ އޭނާގެ ފިހާރަމަތީގައި ހަދާފައި ހުރި ކޮޓަރިތަކުގެ އެވެ. ގެއިން ކާން ލިބޭނެ އެވެ. މިއާއެކު އެ ދުވަސްވަރު އޭނާގެ ފިހާރައަކީ ކުލަބު ހިންގަން ޖެހިއްޖެ ކޮންމެ ވަގުތަކު ބަންދު ބޯޑު އަޅުވާ ފިހާރައަކަށްވި އެވެ. ހާއްސަކޮށް ހަވީރު ހަތަރުގަޑިބައިގައި ފިހާރަ އާއްމުކޮށް ބަންދުކުރާނެވެ. ސަބަބަކީ ކުލަބު ޕްރެކްޓިސް ކުރާތަން ބަލަން ދާން އޭނާ ބޭނުންވުމެވެ.
ހަގީގަތުގައި ފިހާރަ ހިންގީ މާބޮޑު ފައިދާ އެއް ވެގެނެއް ނޫން. ކުލަބު ހިންގައިދޭ ތަނެއްގެ ގޮތުގައި ފިހާރަވީ. އެތަނުގައި އޮންނާނީ އަބަދުވެސް ކުޅޭ ކުދިންނަށް ފުޅި ދިނުމާއި، އެމީހުން ބޭނުންވާ ކަންކަން ކޮށްދިނުން. ވަކި ކުލަބެއް ނޯންނާނެ. ކުޅޭ ކޮންމެ ކުއްޖަކު ފިހާރައަށް އަޔަސް އެކުއްޖަކު ބޭނުން އެއްޗެއް ފިހާރައިން ލިބޭނެ. ބައެއް ކުދިން ބުނާނެ ތޯއްޓޭ، ތިމަންނަ މިދަނީ ފުޅި ބޮއިގެންނޭ. އެހާ ވެސް ކުޅުންތެރިންގެ ތަނަކަށް ފިހާރަވީތައުފީގް
އެ ދުވަސްވަރު އީގަލްސްގެ ފުޓްބޯޅައިގެ ބާރަކަށް ނުވިޔަސް ކުލަބު ހިންގާ މީހާ އަށް ވުމުން ތައުފީގަކީ ހިސާބުގަނޑު މީހުންގެ ތެރޭގައި ވަރަށް މަގުބޫލު މީހަކަށްވި އެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މާލޭގެ ކެމްޕޭން ތެރޭގައި ސަރުކާރުގެ ބޮޑުން އޭނާ ހޯދަން ފިހާރަ ދޮށުގައި އިންތިޒާރުކުރަންޖެހުނީވެސް މިހެންވެ އެވެ.
އެއްދުވަހު އަޅުގަނޑު ފިހާރައަށް އައިއިރު ވަޒީރެއްގެ ކާރު އޮތް ފިހާރަ ކުރިމަތީގައި. އަޅުގަނޑު ފެނުނީމަ އަހައިފި ތިއީހޭ ތޯއްޓޭ އަކީ. އާއެކޭ ބުނީމާ ވިދާޅުވި މިރޭ އޮންނާނެއޭ މާފަންނު ސްކޫލުގައި ބައްދަލުވުމެއް އެތަނަށް އައިސްދޭށޭ. މިވީ ގޮތަކީ ވޯޓު ހޯދަން ދިއުމުން ބައެއް ކުދިން މިބުނަނީ ވޯޓުދޭނީ ތޯއްޓޭ ބުނާ މީހަކަށޭ. އެއީ އެއިރު ކުލަބުގެ ބާރު އޮތް ވަރުތައުފީގް
އެންމެ ބޮޑު އުފާ:
ތިން ފަހަރެއްގެ މަތީން ފުރަތަމަ ޑިވިޝަނަށް ކޮލިފައިވި އީގަލްސް އަކީ ތަށިތަކެއް ހޯދި ޓީމެއްނޫނެވެ. ނަމަވެސް 2016 ވަނަ އަހަރު ޕްރެޒިޑެންޓްސް ކަޕް އެޓީމަށް ލިބުމަކީ ތައުފީގަށާއި އޭނާގެ އެކުވެރިންނަށް ލިބުނު އެންމެ ބޮޑު އުފަލެކެވެ. އެތައް ދުވަހެއްގެ އިންތިޒާރުގެ ނިމުމެވެ.
ވަރަށް އުފާވި އެދުވަހު. ކުރިން އީގަލްސް ފުރަތަމަ ޑިވިޝަނަށް އައުން ނުވަތަ ތިން ވަނަ ޑިވިޝަނުން ތައްޓެއް، ދެ ވަނަ ޑިވިޝަނުން ތައްޓެއް ހޯދުމުން ހިސާބު މީހުން އެއްވެ މަގުމަތީގައި ކައްކައި މުޅި މާލެ އަށް ދައުވަތު ދީގެން ކާންދީ ހަދާނެ. މިހާރު އެވަރު ނުވިޔަސް މުޅި ހިސާބަށް ވެސް ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު އުފާވެރިކަމެއް އެއީތައުފީގް
އެންމެ ބޮޑު ދެރަ:
ގައުމީ ތަށި ލިބުނު ވާހަކަ ވަރަށް އުފަލާއެކު ދައްކުމަށްފަހު ދެރައޭ ބުނުމާއެކު އޭނާގެ ލޮލުން ކަރުދަ ފާއްދާލި އެވެ. ތައުފީގް ވިދާޅުވި ގޮތުންނަމަ ތަފާތު ސަބަބުތަކާހުރެ އީގަލްސް މީހުން ފުރަތަމަ ވެސް ދެބައިވި އެވެ. ކުލަބާވަކިވި މީހުން ގުޅުނީ ބޮޑެތި ކުލަބުތަކަށެވެ. ތައުފީގް ހިމެނުނީ އީގަލްސްގެ ލޯބީގައި ހުންނެވި ބޭފުޅަކަށެވެ. ނަމަވެސް ކުޅޭ ކުދިން ގިނަވެ، ބައެއް ކުދިންނަށް ފުރުސަތު ނުލިބެން ފެށުމުން އީގަލްސްގެ ދެ ނަންބަރު ޓީމެއްގެ ގޮތުގައި ހެދި ޓީމަކީ އެފްސީ ބާޒެވެ. އެ ޓީމުގެ ލޯގޯ އަކީ ވެސް އީގަލްސްގެ ބެޖްގައި އިންނަ ދޫނި ނަކަލުކޮށްގެން ތައްޔާރުކުރި ބެޖެކެވެ. ދެ ޓީމުގެ އޮތް ގުޅުމާއި ތިމާގެ ކަމުންނެވެ.
އެކަމަކު ކަންވީ އެހެނެއްނޫން. ގާތް ދެމީހުން ދެބައިވީ. އެއް ޑިވިޝަންއެއްގައި ދެ ޓީމު ވެސް ވާދަކުރަންޖެހުނީ. އެހިސާބުން އެތެރޭގައި ތިބިމީހުން އެއްޗެހި ކިޔައި މަލާމާތް ކުރީމަ ވަރަށް ދެރަވި. އެއީ އެންމެ ދެރަވި އެއް ދުވަސްތައުފީގް
އޭގެ އަހަރުތަކެއް ފަހުން ފުރަތަމަ ޑިވިޝަނަށް އީގަލްސް ކޮލިފައިވާން އޮއްވައި އެފުރުސަތު ވިޔަންސާ އަށް ފަހިކޮށްދިނީ ވެސް ބާޒުން ކަމަށް ވާހަކަ ދެކެވުނެވެ.
ތޯއްޓޭ ކަޕް:
އީގަލްސް އަކީ ކޮންމެ އަހަރަކު ވެސް އެ ޓީމުން އުފައްދާ މޮޅު ކުޅުންތެރިން އެހެން ކުލަބުތަކަށް ގެންދިއުމުން ނިކަމެތިވާ ކުލަބެކެވެ. މިހެންވެ ކުލަބަށް ކުޅުންތެރިން ހޯދުމަށް ކޮންމެ ސްކޫލް ބަންދެއްގައި ތައުފީގް ފެއްޓެވި ކަމަކީ އޭނާގެ ނަމުގައި މުބާރާތެއް ބޭއްވުމެވެ. އެއީ ތޯއްޓޭ ކަޕެވެ.
ފިހާރައިން މުބާރާތުގެ ހުރިހާ ކަމެއް ކުރާނީ. އޮންނާނީ ޓީމުތައް ހަދައިގެން އައިސް ކުޅުން. މުބާރާތުގެ ބޭނުމަކަށްވީ އީގަލްސް އަށް ކުޅުންތެރިން ހޯދުން. ދެން އެ ހިސާބުގައި އަބަދުވެސް ފުޓްބޯޅަ ފޯރި ގަދަކުރުން. މި މުބާރާތުން ވަރަށް ގިނަ ކުދިން ފާހަގަ ކުރެވިގެން ޓީމަށް ނަގާފައި ހުންނާނެތައުފީގް
ހާއްސަ ޝުކުރު:
މިހުރިހާ ސަބަބަކާހުރެ އޭނާ އަކީ މިސްޓަ އީގަލްސް އެވެ. ކުލަބުގެ ރައީސް ކަމާއި އެފްއޭއެމުގެ އެކްސްކޯ މެމްބަރުކަން ވެސް ކުރެއްވުމަށްފަހު، ކުލަބު ހިންގުމާ ތައުފީގް އަމަލީގޮތުން ދުރަށް ވަޑައިގެންނެވީ މިހާރުގެ ޖެނެރަލް ސެކްރެޓަރީ މުވާފިޒް ހާޝިމް (މުފާ)ގެ އަތްމައްޗަށް މުޅި އީގަލްސް ދޫކޮށްލާފަ އެވެ. އެއީ މުފާގެ މަސައްކަތުން، ކުލަބު ހިންގައިދޭން ސަރަނގު އާދަމް މަނިކު ހަވާލުވެލެއްވުމުންނެވެ.
މުވާ ވަރަށް ރަނގަޅަށް ކުލަބުގެ ކަންކަން އެގެންދަނީ. ދެން އާދަން މަނިކު ހަވާލުވުމުން އަޅުގަނޑު ހިންގުމާ ދުރަށް ދިޔައީ. ވަރަށް ބޮޑު ޝުކުރެއް އަދާކުރަން ބޭނުން އީގަލްސް ހިންގައިދެއްވީތީވެ، ހަސަން އަލީ އާއި އާދަމް މަނިކާއި ދެން ހިޔަލީ (މުހައްމަދު ރަޝީދު) ދެން ނައިފަރު މެމްބަރު އަހުމަދު ޝިޔާމްވެސް ދުވަސްކޮޅަކު ހިންގެވި. މުފާ އާއި (ކޯޗު އަހުމަދު ނިމާދު) ނިމާ އަކީ ވެސް އީގަލްސް އަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ހިދުމަތްކުރި މީހުން. (ނިއުރޭޑިއަންޓްގެ ކުރީގެ ޑިފެންޑަރު އަހުމަދު ނިޔާޒް) ނިޔާ އަކީ ވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް އެހީވި މީހެއް. އެކަން ފާހަގަކޮށްލަން ބޭނުން. މިއަދު ގޮވާލިއަސް އަޅުގަނޑު ހުންނާނަން ކުލަބުގެ އެންމެންގެ ފަހަތުގައި. އީގަލްސް އަކީ އަޅުގަނޑު ލެޔާ ގުޅިފައިވާ ކަމެއްތައުފީގް