އެ ދުވަހުގެ އިހުސާސްތަކަކީ އެކަކަށް ވެސް ހިތަށް ގެނެވޭ ވަރަށް ވުރެ ދަތި ކަންތައްތަކެއް. އެހެން މިދެންނެވީ އެ ދުވަހުގެ އިހުސާސްތަކަކީ ސީދާ އަޅުގަނޑުވެސް ލޮލުން ދެކެފައިވާ ކަންކަމަށް ވާތީ. ކަންދިމާކުރި ގޮތުން އަޅުގަނޑަށް ވެސް އެ ދުވަހު ހުރެވުނީ އާއިލާ އާއި އެކުގައި އުފަން ރަށުގައި. ލޮނުގަނޑު ރަށުތެރެއަށް އަރައިގެން އައިސް، ގޭތެރެއަށް ވަދެ އެ ރާޅުފައިބައިގެން ދިޔައިރު މުޅި ރަށް ދޮވެލައިގެން ދިޔަ ގޮތް އެއީ އެ ދުވަހު އެތާ ހުރި މީހަކަށް ނޫނީ އިހުސާސް ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫން.ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ޞާލިހު
މިއީ ޤައުމުގެ ވަލީއުލްއަމުރުގެ ހައިސިއްޔަތުން ވިދާޅުވި ވާހަކަފުޅެއް ނޫނެވެ. މިއީ ގައުމުގެ އިސް މޭސްތިރިޔާގެ ހައިސިއްޔަތުން ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅެއްވެސް ނޫނެވެ. އަދި މިއީ ރާއްޖޭގެ ޒަޢާމަތާއި ހަވާލުވެ ހުންނެވި އިސް އާރުކާޓީގެ ހައިސިއްޔަތުން ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅެއް ވެސް ނޫނެވެ. މ.ކޮޅުފުށީގައި ބޭއްވި ޤައުމީ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ދުވަހުގެ ޖަލްސާގައި ރައީސް ދެއްކެވި މި ވާހަކަފުޅަކީ ބައްޕައެއްގެ ހިތަށް ކުރެވުނު ބިރުވެރި އިހުސާސްތަކުގެ ވާހަކައެވެ. ފިރިއެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ތަޖުރިބާ ކުރެއްވި ހިތްދަތި ކަންކަމުގެ ވާހަކައެވެ. ދަރިއެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން، ބޭބެއެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން އިހުސާސްކުރެވުނު ފުން ޖަޒުބާތުތަކުގެ ވާހަކައެވެ.
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ހައިސިއްޔަތުން ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ނަޒަރަށް ވުރެ 2004ގެ ސުނާމީ ކާރިސާގެ ޚިޔާލުތައް ރައީސް ޞާލިހު އަށް އަރިސްވަނީ އެގޮތުގެ މަތީންނެވެ. ކަންދިމާކުރި ގޮތުން އެ ދުވަހު އެމަނިކުފާނު ހުންނެވީ އެމަނިކުފާނުގެ އުފަން ރަށްކަމަށްވާ ހިންނަވަރުގައެވެ. ސުނާމީ ކަރިސާގެ ނާމާން ހަނދާންތަކަކީ ގިނަ ދިވެހިންނެކޭ އެއްފަދައިން އެމަނިކުފާނުގެ ހިތްޕުޅުންވެސް ފިލައިގެން ނުދާނެ ފަދަ ބިރުވެރި، ޖަޒުބާތުން ފުރިގެންވާ ހަނދާންތަކެކެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ސުނާމީގެ ހަނދާންތައް ގޮސްގުޅެނީ އުމުރުން އެންމެ ނުވަ އަހަރުގެ އަންހެން ދަރިކަނބަލުން ޒާރާ އޭނާގެ ގޭގެ ކުރިމަތީގައި ހުރި ގަހަކަށް އަރާ އިން ބިރުވެރި މަންޒަރު ސިފަކުރެވޭ ކުރެއްވުމާއި ހިސާބުންނެވެ. ސުނާމީގެ ރާޅު ހިންނަވަރުގެ ގޯޅިތައް ތެރެއަށް ބިންދާލި އިރު އެ މައުސޫމް ދަރިފުޅު ގަހެއްގެ މަތީގައި އިންނެވި މަންޒަރު ފެނުނު ވާހަކަ ރައީސް ޞާލިހު ހިއްސާކުރެއްވީ އަސަރާއި އެކުގައެވެ. ރައީސް އަށް އެ ދުވަހުގެ ހަނދާންތައް އާވެގެން ދަނީ ތުއްތު ފިިރިހެން ދަރިފުޅު، އެ ދުވަހު ފާރެއް މަތީގައި ހުންނެވި މަންޒަރު ހިތްޕުޅަށް ގެނެވޭ ހިސާބުންނެވެ. އުމުރުން އެންމެ ހަތް އަހަރުގެ ފިރިހެން ދަރިފުޅު އެ ތަނުގައި ހުރި އިރު ބައްޕައެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ހިތަށް ވެރިވި ބިރުވެރިކަމުގެ ވާހަކަ ބަޔާންކޮށްދޭނީވެސް ވަކި ކިހިނަކުންތޯއެވެ؟ އެ ވާހަކަތައް ކިޔާދެއްވުން ރައީސް އަށް ވެވަޑައިގަތީ އުނދަނގޫ ކަމަކަށެވެ. އެ ދުވަހުގެ ވާހަކަތައް ރައީސް ދެއްކެވި އިރު ހުންނެވީ ފެންކަޅިވެވަޑައިގަންނަވާފައެވެ.
ރައީސްގެ ވާހަކަ އެ ހިސާބަށް ގޮސް ދަރިކަލުންނާއި ދަރިކަނބަލުންގެ ވާހަކަކުރިއަށް ގެންދެވި އިރު، ޖަލްސާގައި އެ ވާހަކަ އަޑުއައްސަވަން އިންނެވި އަނބިކަނބަލުން ފަޒްނާ އަހުމަދު އަށް އެ ވަގުތުކޮޅުވީ އިންތިހާ ޖަޒުބާތީ ވަގުތުކޮޅަކަށެވެ. އެކަމަނާ އަށް އެ ވާހަކަތައް ކުރިއަށް ގެންދެވި ވަގުތު ލޯފުޅުން ކަރުނަ އޮހުނީ، އެ ދުވަހު މައެއްގެ ހިތަށް ވެރިވެގަތް މާޔޫސްކަން އަލުން ހަނދާނަށް އައުމުން ލިބުނު ހިތްދަތިކަމާއި އެކުގައެވެ.
ރައީސްގެ ވާހަކަފުޅު ކުރިއަށް ގެންދެވި އިރު އެ ދުވަހު ރަށުގައި ތިބި އެމަނިކުފާނުގެ އާއިލާއާ މެދު ހިތްޕުޅުގައި އުފެދުނު ޝުޢޫރުތަކުގެ ވާހަކަ ބަންޑުންކޮށްލެއްވިއެވެ. އެންމެ ހަންހާރަވެތި މަންމާފުޅާއި، އެބަޔަކާމެދު އެމަނިކުފާނު ޒިންމާވެވަޑައިގަންނަވާ އާއިލާގެ ބޭފުޅުންގެ އިތުރުން ލޯބިވާ އަނބިކަނބަލުން ފަޒްނާ ވެސް އޭރު ހުންނެވީ ރަށުގައިކަން އެމަނިކުފާނު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. ސުނާމީގެ ލޮނުގަނޑުގައި ޖެހި އެ ދުވަހު އެ އެންމެންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށްޓަކައި އެމަނިކުފާނުގެ ހިތްޕުޅުގައި އުފެދުނު ކަންބޮޑުވުމުގެ ވާހަކަ ރައީސް ސިފަކޮށްދެއްވި ވަގުތުކޮޅު ވެގެން ދިޔައީ އެ ޖަލްސާގެ އެންމެހާ ހާޒިރީން ފެންކަޅިކޮށްލި ވަގުތުކޮޅަކަށެވެ. ޖަލްސާގެ ކުރީ ސަފުގައި ތިއްބެވި ވަޒީރުންނާއި ސަރުކާރުގެ އިސްވެރިންނަށް ބެލިއަސް، އާއްމު ރައްޔިތު މީހާ އަށް ބެލިޔަސް ފެންކަޅިވެފައިވާ ލޯތަކުން ފެނުނީ ސުނާމީގެ ހަނދާންތައް އާކުރާ އިރު އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހިންގެ ހިތްތައް އެއްހަމަވާ މިންވަރެވެ. އެ އެންމެންގެ ހަމަހިމޭންކަމާއި، އިސްދަށަށް ޖަހާލާފައިވާ މަންޒަރު ފެނުމުން، އެ ދުވަހު އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހިން އެއްބައިވަންތަކޮށްދިން ހާލަތު އަންދާޒާކޮށްލެވެއެވެ.
އަޅުގަނޑުގެ އަންހެނުންނާއި ދެ ކުދިންނާއި މުޅި އާއިލާ އެ ދުވަހު ތިބީ ރަށުގައި. އަޅުގަނޑުގެ ދޮށީ ދަރިފުޅު 9 އަހަރުގެ ޒާރާ އިނީ ގޭ ކުރިމަތީގައި ހުރި ގަހެއްގައި. ފިރިހެން ދަރިފުޅު 7 އަހަރުގެ ހުރީ ފާރެއް މަތީގައި. މަންމަ އާއި ހުރިހާ ކޮއްކޮމެން ތިބީ ރަށުގައި. މުޅި އާއިލާ އެކުގައި އޮތް. އަޅުގަނޑު ހިތުން ކޮޅުފުށްޓަށް އެ ދުވަހު ވެގެން ދިޔަގޮތް އެއީ އަދި އަޅުގަނޑު މި ދެކުނު މަންޒަރަށް ވުރެ މާ ހިތާމަވެރި މާ ބިރުވެރި މަންޒަރެއް. އާދެ އެ ދުވަހަކީ އެތައް ބައެއްގެ ދިރިއުޅުން ބިމާއި ހަމަކޮށްލި ހިތާމަވެރި ދުވަހެއް.ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ޞާލިހު
ރައީސްގެ އެ ވާހަކަފުޅު ކުރިއަށް ގެންދެވި ވަގުތު ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ކުރެވުނީ އެ ދުވަހު އަމިއްލަ ތަޖުރިބާގެ ހަނދާންތަކެވެ. އަމިއްލަ އާއިލާ އާއި ލޯބިވާ ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި އެކުވެރި މިތުރުންގެ ހާލަތާ މެދު ސުވާލު އުފެދުނު ހަނދާތައް އެންމެންނަށް ހަނދާން އާވި ކަހަލައެވެ. މިއަދުވެސް ސުނާމީ އިން ލިބުނު ޒަޙަމްތައް އެ އެންމެންގެ ހިތުގައި ދިރި އާވާ ފަދައެވެ. ރައީސްގެ ވާހަކަފުޅުގައި ވިދާޅުވި ފަދައިން އެ ހިތާމަވެރި ހާދިސާގެ މައްޗަށް ދިވެހިންނަށް ހިތްވަރު ލިބުނީ މާތްﷲ ދީލަތިވަންތަކަމާއި އޯގާތެރިކަމުންކަން ކަށަވަރެވެ. ރައީސް ވަނީ އެ ދުވަހު ދިވެހިންނަށް ލިބުނު ހިތްވަރަކީ ހިތްތަގުގައި އޮތް އީމާންތެރިކަންކަމަށް ސިފަކުރައްވާފައެވެ. ރައީސް ވިދާޅުވީ ތެދުފުޅެކެވެ. އެ ދުވަހު ދިވެހިން އެ ކާރިސާއިން އަރައިގަތުމުގައި ބާރަކަށް ހެދީ ދިވެހިންގެ އެއްބައިވަންތަކަމެވެ. އެ ދުވަހު ދިވެހިންގެ ފަންވަރަކަށްވީ ދިވެހިންގެ އެއްބަނޑު އެއްބަފާކަމެވެ. އެ ދުވަހު ދިވެހިންގެ ބުންވަރަކަށްވީ ދިވެހިންގެ އަޙުވަންތަކަމެވެ.
މާޒީގެ ތެރެއަށް ޖެހިލާއިރު ސުނާމީގެ ބިރުވެރި އަޑު އެންމެ ގަދައަށް ގުގުމާލީ މ.ކޮޅުފުށީގައެވެ. އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ދުވަހުގެ ޖަލްސާގައި ވާހަކަފުޅުދައްކަވަމުން މިނިސްޓަރ އޮފް ހޯމް އެފެއާޒް ޢިމްރާން ޢަބްދުﷲ ވަނީ އެ ދުވަހު ކޮޅުފުށީގެ ހާލަތު، ދުލުން ސިފަކޮށްދެއްވާފައެވެ. ސުނާމީގެ ފުރަތަމަ ރާޅާއެކު އެތައް ބަޔަކު ކަނޑަށް ދަމައިގެން ދިޔަ ވާހަކަ އާއި ދެވަނަ ރާޅާއެކު އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު ރަށަށް އެތެރެވި ގޮތުގެ ވާހަކަ ވިދާޅުވުންވީ މިނިސްޓަރަށް ވެސް ދަތިފުޅުކަމަކަށެވެ. ސުނާމީގެ ރާޅާއެކު ކޮޅުފުށްޓަށް ގެނުވި ހިތްދަތިކަން ސިފަކޮށްދެއްވާނެ ބަސްމަގު ޚިޔާރުކުރެއްވުން އެމަނިކުފާނަށްވީ އުނދަގޫކަމަކަށެވެ. މަރުވެފައިވާ މައްޔިތުން ވަޅުލުމުގައި ހޭދަކުރި ވަގުތު އެކަކު އަނެކެއްގެ ކިބައިން ލިބިގަތް ހިތްވަރަކީ ފަޚުރުވެރިވުން ހައްގުކަމެކެވެ. އެ ދަތި ހާލަތުގައި ވެސް ގެއްލިފައިވާ މީހުން ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ރަށުގެ ކުދިބޮޑު އެންމެން ކޮނޑާއި ކޮނޑުޖައްސައިގެން އެ ދުވަހު ކުރި މަސައްކަތަކީ އެކުވެރިކަމުގެ ލާމަސީލު މިސާލެއްކަން މިނިސްޓަރުގެ ވާހަކަފުޅުން ފަހުމުވެއެވެ.
ހަމަ ނޭވާއެއް ލެވުނުއިރު މައިންބަފައިންނާއި އަނބިދަރިންގެ ތެރެއިންނާއި ގާތްތިމާގެ އެތައް ބަޔަކު އަޅުގަނޑުމެންނާއި އަބަދަށް ވަކިވެގެންދިޔަ. ކައްކާނެގޮތެއް، ލާނެ ހިކި ހެދުމެއް، ވަންނާނެ ގެދޮރެއް، ފައި ޖައްސާނެ ހިކިފަސްކޮޅެއް ނެތް ޙާލު، އެންމެންނަށް ޖެހުނީ ރަށުގެ ބަނދަރަށް ނުކުންނަން. ތުއްތު ކުދިންޖެހުނީ ފަޅު ދޯނީގައި ނިންދަވަން. ދުވަހުގެ އިރުއޮއްސިގެން ދިޔައީ ކަޅު އަނދިރިއާއި ނާމާންކަމުގެ ޖަންގައްޔެެއްގެ ތެރޭގައިމިނިސްޓަރު އިމްރާން އަބްދުﷲ
އިމްރާން އެ ވިދާޅުވީ ތެދުފުޅެކެވެ. ކާނެ އެއްޗެއް ނެތި، އަރުތެރެ ހިކިފައިވަ ހާލު ބޯނެ ސާފު ބޯފެންފޮދަކަށް އިންތިޒާރު ކުރި ދިވެހިން އެ ދުވަހު ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ތިއްބެވެ. ކައްކާނެ ގޮތެއް ނޭގި އާއިލާ އަށް ބަނޑުފުރާނަމުއްތިކޮށްދޭނެ ގޮތަކާ މެދު ހާސްކަންމަތީ ތިބި އެތައް ބަޔަކު ތިއްބެވެ. ވަންނާނެ ގެދޮރެއް ނެތި ބިކަ ހާލުގައި ޖެހުނު އެތައް ބަޔަކު ތިއްބެވެ. ކުޑަ ހިނގުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި، ބުރަ މަސައްކަތުން އާރާސްތުކުރި ދިިރިއުޅުން ވިއްސިވިހާލިވެގެން ދިޔަ މަންޒަރު ލޮލުން ދެކުނު އެތައް ބައެކެވެ. އެ ދުވަހުގެ ވާހަކަ މިހެން ލިޔެލާ ދެތިން ބަހަކުން، ޕޯޑިއަމްއެއްގައި ދައްކާ ވާހައިގެ މަދު ލަފްޒުތަކަކުން ބަޔާންކޮށްދެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ އެ ދުވަހުގެ ހަނދާންތައް ދިވެހިންގެ ހިތުގައި ކަނޑާ ނެގިފައި ވަނީ އެއަށްވުރެ ފުން ޒަހަމްތަކަކާއި އެކުގައެވެ. މިއީ އެއަށްވުރެ ފުން، އެއަށް ވުރެ އަސަރު ހުރި ވާހަކަތަކެކެވެ. އެއަށްވުރެ ޖަޒުބާތާއި، އިހުސާސްތައް ގިނަ ވާހަކައެވެ.
ސުނާމީ ކާރިސާގައި ނިޔާވި މީހުންގެ ފުރާނަ އަށް މާތްﷲ ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިޢުމަތް މިިންވަރުކުރައްވާށިއެވެ. އަދި އެ ދުވަހު ދިވެހިން އިސްކުރި އެކުވެރިކަމާއި ރަހުމަތްތެރި ގާތްކަން ދިވެހިންގެ ކިބައިގައި އަބަދުވެސް ލަހައްޓަވާށިއެވެ. އާމީން!
