ފުރާވަރު ޢުމުރުގެ ދުވަސްވަރަކީ ޙަޔާތުގައި އަންނަ އެންމެ ހަލަބޮލި ދުވަސްވަރެވެ. ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުންވެސް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އައިސް، ޒުވާން ދުވަސްވަރަށް ކެތްމަދުވާ ދުވަސްތަކެކެވެ. ހަމަ އެފަދައިން، ފުރާވަރު ޢުމުރުގެ ދުވަސްތަކަކީ އެތައް ގޮންޖެހުންތަކަކާވެސް ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ ދުވަސްވަރެކެވެ. އެ ހުރިހާ ކަމެއްގެ މައްޗަށް، އެހެން ބައެއްގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ޝިކާރައަކަށް ވާން ޖެހުމުން ދެން އެކުރެވޭ އިޙްސާސްތަކަކީ، އެހެން މީހަކަށް ކިޔައިދެވޭނެ އިޙްސާސްތަކެއް ނޫނެވެ.
ނިރުބަވެރި ޔަހޫދީންގެ މުށްދަށުލާފައި އޮތް ޣައްޒާގައި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ ޒަކަރިއްޔާ ޝަދާއަކީ އޭނާގެ ފުރާވަރު ޢުމުރުގެ ދުވަސްތައް އިންތިހާ ތަކުލީފުގައި ގުނަން މަޖުބޫރުވެފައިވާ ކުއްޖެކެވެ. ގެދޮރު ގެއްލި، އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް ޢާއިލާއާއެކު ބަދަލުވަމުން އެ ދަނީ ޖިސްމާނީ ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއްގެ ވޭނާވެސް އެކީގައެވެ.
ޢުމުރުން 13 އަހަރުގެ ޒަކަރިއްޔާއަކީ އޮސްޓިއޯޖެނެސިސް އިމްޕަރފެކްޓާ (އޯއައި) ނުވަތަ ބްރިޓްލް ބޯންސް ބަލި ހުންނަ ކުއްޖެކެވެ. ބްރިޓްލް ބޯންސް ބައްޔަކީ، ޖެނެޓިކް ކަމެއްގެ ސަބަބުން، ހަށިގަނޑުގެ ކަށިތައް ވަރުގަދަވެ ހެދިގަތުމަށް ހުރަސް އަޅާ ބައްޔެކެވެ. މި ބަލީގެ ސަބަބުން ޒަކަރިއްޔާގެ ހަށިގަނޑުގެ ދިފާޢީ ބާރު ދަށްކޮށްލައެވެ. އަދި އާދަޔާ ޚިލާފަށް ފިނީގެ އަސަރުވެސް ކުރެއެވެ.
އަހަރެމެންގެ އުންމީދަކީ، މިގޮތަށް މަގުތައްމަތީގަ ނުއުޅެ، ގެއަށް ދެވޭ ގޮތް ވުން. މާތް ﷲގެ އިރާދަފުޅާއެކީ، މި ހަނގުރާމަވެސް ދާއިމަށް ހުއްޓުން އަހަރަމެންގެ އުންމީދަކީ... ރޭގަނޑަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ފިނިވޭ އަހަންނަށް. ކެއްސުންގަނޑުވެސް އާދޭ އިރުއިރުކޮޅާ. މެޔަށް ވަރަށް ތަދުވޭ. ރޭގަނޑު އަހަންނަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ފިނިވޭ. އަހަންނަށް ރަޖައާއި ހެދުން ބޭނުންވޭ.ޒަކަރިއްޔާ ޝަދާ؛ ޣައްޒާގައި ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ ނުކުޅުދޭ ކުއްޖެއް
ދިރިއުޅުމުގެ ވާހަކަތައް ހިއްސާކުރަމުން ދިޔައިރު ޒަކަރިއްޔާގެ ބައްޕަ، ޒާހިރު ޝަދާ ދިޔައީ އެ ޢާއިލާއިން ދެން ދިރިއުޅޭނެ ވަގުތީ ހިޔާވަހި ރާވަމުންނެވެ. ޒާހިރު އަވަދި ނެތި އުޅެމުން ދިޔައީ ޣައްޒާގެ ދެކުނުގައި އޮންނަ ރަފަހުގައި ޓެންޓެއް ޖަހާލެވޭތޯއެވެ.
އަހަރެމެން މިއަދު މި ކުރަނީ ޓެންޓު ޖެހުމުގެ މަސައްކަތް. މަސައްކަތް ފެށީ ރޭގަ ވަގުތެއްގަ މިކޮޅަށް އައި ގޮތަށް. މި ޓެންޓަކު ނުހުންނާނެ ގޮދަޑިއެއް، ފަރުނީޗަރެއް، ރަޖައެއް، އެކައްޗެއްވެސް. ފާޚާނާ ކޮށްލަން، ފާޚާނާއެއްވެސް ނުހުންނާނެ. ފެންވެރޭކަށް ނުހުންނާނެ. ފާޚާނާއަކަށް ދާންވެއްޖެއްޔާ ކޮންމެ މީހަކުވެސް މި ދާން ޖެހެނީ 1 ކިލޯމީޓަރަށް ހިނގަންޖެހޭ ހިސާބު ދުރުގަ ހުންނަ ސްކޫލެއްގަ ހުންނަ ފާޚާނާއަކަށް. ފާޚާނާކޮށް، ފެންވަރާ، އެއްޗެހި ދޮވެ ހަދާލަން ޖެހުނަސް ދާން ޖެހެނީ އެތަނަށް. އެހެންވެ، ދިރިއުޅުން ވަރަށް ދަތިކޮށް މި އޮތީ.ޒާހިރު ޝަދާ؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ ޣައްޒާ މީހެއް
ޒަކަރިއްޔާގެ ޢާއިލާއިން އެންމެ ފުރަތަމަ ނުކުތީ ޣައްޒާގެ އުތުރުގައި އަލް-ޝާތީ ރެފިއުޖީ ކޭމްޕުގައި އެމީހުން ދިރިއުޅެމުން ދިޔަ ގެއިންނެވެ. މިޞްރާބު ޖެހީ ޚާން ޔޫނިސްއަށެވެ. ޔަހޫދީ އިސްރާއީލުގެ ނިރުބަވެރި އަސްކަރިއްޔާއިން އަނެއްކާވެސް ޢަމުރު ކުރީ އެތަން ދޫކޮށް ދިއުމަށެވެ. ޚާން ޔޫނިސްގައިވެސް ތިބެވޭ ގޮތް ނުވެ، ރަފަހަށް ބަދަލުވީ އެހެންވެއެވެ.
ﷲއަށް ޙަމްދު ހުރި. އަހަރެމެން ދިރިމިއުޅެނީ ޓެންޓެއްގަ. ޚާން ޔޫނިސްގަވެސް އަހަރެމެން އުޅުނީ ޓެންޓެއްގަ. އެ ޓެންޓު ސަލާމަތެއް ނުކުރެވުނު. އެންމެ ދަތިވަނީ، އެންމެ ހަގު ފިރިހެން ދަރިފުޅު، ޒަކަރިއްޔާ ގޮވައިގެން މިހެން އުޅެން. އެއީ 13 އަހަރުގެ ކުއްޖެއް. ބްރިޓްލް ބޯންސް ބަލި ހުންނަ ކުއްޖެއް. މީހުން ތެރޭގަ ގެންގުޅެންވެއްޖެއްޔާ މާ ބޮޑަށް ބަލިވާނެ. އޭނަގެ ދިފާޢީ ނިޒާމު ބަލިކަށިވީމަ. މީހަކަށް އަތްލެވޭ ގޮތުންވެސް ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއް ބިނދިދާނެ. އެހާ ބިރުގަނޭ އަހަރެން. މިސާލަކަށް ފައެއް ތަނެއް ބިނދުނީއްޔޯ، އެންމެ ރަނގަޅު، އެ ޙާލަތުގަވެސް އަހަންނަށް އުޅެވިދާނެ އޭނަ ގޮވައިގެން. އެކަމަކު ބޮލުގެ ތަނެއް، ނޫނީ މޭކަށިގަނޑުން ތަނެއް ބިނދިއްޖެއްޔާ އަހަރެން ކިހިނެއް ހަދާނީ. ޒަކަރިއްޔާއަށް އައިސީޔޫގަ ފަރުވާ ދޭން މަޖުބޫރުވާނެ. އެހެންވެ ވީ ވަރަކުން އަހަރެން ބަލަނީ ކޮޓަރިއެއްގަ ނޫނީ އަހަރެމެން އަހަރެމެންނަށް ޓެންޓެއްގަ އުޅެވޭގޮތް ހެދޭތޯ. ތެދެއް، ވަރަށް ފިނި ގަދަ. އެކަމަކު ޒަކަރިއްޔާ ބަލިވުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑު ސްކޫލެއް ނޫނީ ވަގުތީ ހިޔާވައްސަކަށް ވުރެ މިގޮތް މާ ރަނގަޅު. ޒަކަރިއްޔާއަށް އިންފެކްޝަނެއްގެ އަސަރު ކޮށްފިއްޔާ އަހަރެމެން އުޅެންޖެހޭނީ އޭނާއަށް ފަރުވާއެއް ހޯދައިދެވޭތޯ.ޒާހިރު ޝަދާ؛ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ ޣައްޒާ މީހެއް
ޑިސެމްބަރ 5 ވީ އަންގާރަ ދުވަހަކީ ޣައްޒާގެ ދެކުނުގެ މައި ސިޓީ ކަމަށް ވާ ޚާން ޔޫނިސްގައި އިސްރާއީލުންގެ ޙަމަލާތައް އެންމެ ވަރުގަދަ ކުރި ދުވަހެވެ. ޢުދުވާންތަކުގައި ފުރާނަ ގެއްލިދިޔަ މީހުންގެ ހަށިގަނޑުތަކާއި ޒަޚަމްވީ މީހުންނައިގެން ހޮސްޕިޓަލުތަކަށް ނުކަތާ ވަރަށް ބާރުބޮޑުވި ދުވަހެކެވެ.
އޮކްޓޯބަރ 7 ވަނަ ދުވަހު އިސްރާއީލުން ފެށި ޤަތުލުޢާންމު ހަފުތާއެއްހާ ދުވަހަށް މަޑުޖައްސާލުމަށްފަހު ޑިސެމްބަރ 1 ވަނަ ދުވަހު އަލުން ފަށާފައި ވާ އިރު، އަންގާރަ ދުވަހަކީ، ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތައް އެންމެ ވަރުގަދަ ކުރި ދުވަހެވެ. އެއްގަމު މަގުން ޚާން ޔޫނިސްއަށް ބަރު ޓޭންކަރުތައް ވައްދާލި ދުވަހެވެ.
ނަސްލު ދޮވެލުމުގެ ޢުވާނީ ޤަތުލުޢާންމު ފެށިފަހުން 2 މަސް ވީ އިރު ފަލަސްޠީނުން މަރުވި މީހުންގެ ޢަދަދު 17000 އަށް އަރައެވެ. ޒަޚަމްވީ މީހުންގެ ޢަދަދު ބައިލައްކައަށް އަރާއިރު، 2.3 މިލިއަން މީހުންގެ އާބާދީއެއް އޮތް ޣައްޒާގެ 80 ޕަސެންޓް މީހުންގެ ގެދޮރު ވަނީ ގެއްލިފައެވެ.