ރައްޔިތުންގެ ޚިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓުގެ ބިލު މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ ކޮމިޓީ އިން ދިރާސާކޮށް އިސްލާހު ގެނައުމަށްފަހު ތަޅުމަށް ފޮަނުވައިފިއެވެ.

ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން މި ބިލު މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުއްވީ އިނގުރައިދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އިބްރާހިމް ފަލާޙުއެވެ. ބިލު މަޖިލީހަށް ބަލައިގަތުމަށް ފާސްވެފައިވަނީ 62 މެންބަރުންގެ ވޯޓުންނެވެ. ސަރުކާރުން ބުނި ގޮތުގައި މި ބިލު ހުށަހެޅުމުގެ ބޭނުމަކީ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބުނާ ރައްޔިތުންގެ ޚިޔާލު ހޯދުމުގެ އާއްމު ވޯޓު ނެގޭނެ ހާލަތުތަކާއި އެ ވޯޓު ނެގުމަށް ހުށަހަޅާ ފަރާތްތަކުގެ ދައުރާއި ޒިންމާތަކާއި އެ ވޯޓު ނެގުމުގައި އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން އަމަލުކުރާނެ އުސޫލުތަކާއި އެ ނޫނަސް އެ ވޯޓު ނެގުމާއި ގުޅޭ އެންމެހާ އުސޫލުތައް ޤާނޫނެއްގައި ބަޔާންކުރުމެވެ.

ކޮމިޓީން ބިލަށް ހުށަހެޅީ 7 އިސްލާހެވެ. ފުރަތަމަ އިސްލާހަކީ ބިލުގެ 4 ވަނަ މާއްދާއަކީ އެ މާއްދާގެ (ހ) ގެ ގޮތުގައި ހަމަޖައްސައި، (ށ) ގެ ގޮތުގައި އެ މާއްދާއަށް އަކުރެއް އިތުރުކުރުމެވެ. 4 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ ގޮތުގައި ބުނެފައިވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަކި ސަރަހައްދަކާ ގުޅުންހުރި ނުވަތަ ވަކި ސަރަހައްދަކަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުންނާއި ގުޅުންހުރި މުހިންމު މައްސަލައެއް ނިންމުމުގައި، އެކަމަކީ ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުން މުހިންމު ކަމެއް ކަމަށް ރައީސްއަށް ފެންނަ ކަންކަމުގައި، އެ ސަރަހައްދަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުން އެކަމުގައި ދެކޭގޮތް ބެލުމަށް ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓެއް ނެގުމަށް، މި ގާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން ރައީސް އަށް ނިންމި ދާނެ ކަމަށެވެ.

ބިލުގެ 6 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) އިސްލާހުކޮށް ބުނެފައިވަނީ މި ގާނޫނުގެ 3 ވަނަ މާއްދާއާއި 5 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ ދަށުން ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓު ނެގުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ފެންނަ ހާލަތްތަކުގައާއި އެ މަޖިލީހަށް ލާޒިމުވާ ހާލަތްތަކުގައި އެ މަޖިލީހުން އަމަލުކުރަންވާނީ މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކރުާ އުސޫކުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތިން، އަދި މި ގާނޫނާ ތައާރުޒުނުވާ ގޮތަށް އެކުލަވާލާފައިވާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދުގައި އެކުލެވޭ ކަމާގުޅޭ އުސޫލުތަކާ އެއްގޮަތްވާގޮތުގެ މަތިންނެވެ.

މީގެ އިތުރުން 6 ވަނަ މައްދާގެ (ށ) ވެސް ވަނީ އިސްލާހުކޮށްފައެވެ. ކޮމިޓީއިން ގެނައި އިސްލާހުގައި ބުނެފައިވަނީ މި ގާނޫނުގެ ދަށުުން ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓެއް ނެގުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ފެންނަ ހާލަތްތަކުގައި އެ ވޯޓު ނެގުމަށް ކަނޑައަޅާނީ، އެ މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރންގެ އަގުލަބިއްޔަތުން ފާސްކުރާ ގަރާރަކުންނެވެ. މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓެއް ނެގުމަށް ކަނޑައަޅާނީ، ޖަލްސާއަށް ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވި މެންބަރުންގެ އަގުލަބިއްޔަތުން ފާސްކުރާ ގަރާރަކުންނެވެ.

ބިލުގެ 15 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) އިސްލާހުކޮށް ބުނެފައިވަނީ މި ގާނޫނުގެ 10 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން އެކުލަވާލާ މައުލޫމާތު ކަރުދާސް، ވޯޓު ނެގުމުގެ މަދުވެގެން 21 ދުވަހުގެ ކުރިން އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން އާންމުކުރަންވާނެ ކަމަށެވެ. އަދި ދިވެހިރާއްޖޭގައި މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށުގައި، އެ ރަށްރަށުގެ ލޯކަލް ކައުންސިލްތައް މެދުވެރިކޮށް، މައުލޫމާތު ކަރުދާސް ލުއިފަސޭހަކަމާއެކު އާންމުންނަށް ލިބޭނެ އިންތިޒާމު އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ހަމަޖައްސަންވާނެ ކަމަށެވެ.

ބިލުގެ 19 ވަނަ މާއްދާއަކީ އެ މާއްދާގެ (ހ) ގެ ގޮތުގައި ހަމަޖައްސާ، (ށ) ގެ ގޮތުގައި އެ މާއްދާއަށް އަކުރެއް އިތުރުކޮށް (ށ) ގައި ބުނެފައިވަނީ، މި މައްދާގެ (ހ) ގައި އެހެން އޮތްނަމަވެސް، މި ގާނޫނުގެ 4 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ ދަށުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވަކި ސަރަހައްދަކަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓެއް ނެގުމަށް އެދި ހުށަހަޅާ ތާރީހާއި ވޯޓު ނަގާ ތާރީހާ ދެމެދު 45 ދުވަހަށްވުރެ ކުރު މުއްދަތެއް ކަނޑައެޅުމުގެ އިހްތިޔާރު އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނަށް ލިބިގެންވާ ކަމަށެވެ.

ބިލުގެ 31 ވަނަ މާއްދާއަށް (ރ) ގެ ގޮތުގައި އަކުރެއް އިތުރުކޮށްފައިވެއެވެ. މި އަކުރުގައި ބުނެފައިވަނީ މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ނަގާ ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓެއްގައި، ވޯޓު ދިން މީހުންގެ އަގުލަބިއްޔަތު ލިބިއްޖެކަމަށް ބަލާނީ، އެ އިންތިހާބުގައި ވޯޓު ދިން މީހުންގެ ތެރެއިން ސައްހަ ވޯޓުގެ 50 އިންސައްތަ އަށް ވުރެ ގިނަ ވޯޓު އެ ނިންމުމަކަށް ލިބިފައިވާނަމައެވެ.

އަދި ފަހު އިސްލާހެއްގެ ގޮތުގައި 53 ވަނަ މާއްދާައި ބުނެފައިވަނީ އެ މާއްދާއަކީ (ހ) ގެ ގޮތުގައި ހަމަޖައްސައި (ށ) ގެ ގޮތުގައި އަކުރެއް އިތުރުކުރުމަށެވެ. (ހ) ގައި ބުނެފައިވަނީ ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓެއް ނަގަންޖެހިއްޖެނަމަ އެ ވޯޓު ނެގުމަށް ބޭނުންވާ އެންމެހައި ފައިސާ ހަރަދުކުރަންވާނީ ދައުލަތުގެ މާލިއްޔަތު ގާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެ ަމތިން ދައުލަތުގެ ކޮންސޮލިޑޭޓަޑް ރެވެނިއު ފަންޑުންނެވެ. އަދި (ށ) ގައި ބުނެފައިވަނީ ރައްޔިތުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމުގެ އާންމު ވޯޓެއް ނެގުމަށް ހަރަދުވާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭ ފައިސާ އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ހިސާބުކުރުމަށްފަހު، އެ ފައިސާ ހޯދުމަށް އެދި ދައުލަތުގެ މާލިއްޔަތާބެހޭ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ ހަވާލުކުރެވިފައިވާ ސަރުކާރުގެ ވުޒާރާއަށް ހުށަހަޅަންވާނެ ކަމަށެވެ. އަދި އެފަދައިން ހުށަހަޅާތާ ގިނަވެގެން 10 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އެ ފައިސާ އެ ވުޒާރާއިން އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނަށް ދޫކުރަންވާނެ ކަމަށެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ޤާނޫނުއަސާސީ އިޞްލާޙުކުރުމުގެ ބިލެއް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ތަޞްދީޤު ނުކުރައްވައިފިނަމަ، އެ ބިލު ފާސްކުރުމަށް ޢާންމު ވޯޓު ނެގިދާނެކަމަށް ބިލުގައި ބުނެފައިވެއެވެ.

ބިލުގައިވާ ގޮތުން، ޢާންމު ވޯޓު ނެގުމަށް އެދޭ ތާރީޚާއި ވޯޓު ނަގާ ތާރީޚާ ދެމެދު މަދުވެގެން 45 ދުވަހާއި ގިނަވެގެން 90 ދުވަހުގެ މުއްދަތެއް އޮންނަންވާނެއެވެ.18 އަހަރުން މަތީގެ ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށް ވޯޓު ދިނުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވާއިރު، ވޯޓު ނަގަންވާނީ ސިއްރު ވޯޓަކުން ކަމަށް މި ބިލުގައި ބުނެފައިވެއެވެ.