ޣީބަ ބުނުމަކީ ބޮޑު ފާފައިގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ ކަމެކެވެ. މިއީ ބައެއް ފަހަރު ވަރަށް އާދައިގެ ކަމަކަށް އޮންނަނީ ހަދާފައެވެ. ޣީބަބުނުމާއި ނެތިމޮށުމަކީ އެއީ އާދައިގެ ކަމަކަށް ހެދި ނަމަވެސް މިއީ ހަސަދަ އާއި ނަފްރަތު އުފެދުމަށް މަގުފަހިވާ އެންމެ މައިގަނޑު އެއް ސަބަބެވެ. އާއިލާ ކަމުގައި ވިޔަސް، ރަހުމަތްތެރިން ކަމަށް ވިޔަސް އަދި މަސައްކަތު މާހައުލުގައި ކަމަށް ވިޔަސް އެއްވެސް މީހަކު ނެތް ތަނެއްގައި އެ މީހެއްގެ ވާހަކަ ދެއްކުމަކީ އެއީ އެދެވޭ ގޮތެއް ނޫނެވެ. އެނގިގެންނާއި ނޭނގި ނަމަވެސް މި ކުރެވޭ ކަމަކީ ވަރަށް ބޮޑަށް ހަމަނުޖެހުމަށް މަގުފަހިވެ މަސްލަހަތު ގެއްލެން މެދުވެރިވާ ސަބަބެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިއީ އެ ސިފައެއްގެ ސަބަބުން ތިމާ އާއި ތިމާ ނޫން އެހެން މީހުންނަށް ވެސް އެކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރު އިންތިހާ އަށް ކުރާ ކަމެކެވެ. ދިރިއުޅޭ މާހައުލުގެ ފައްސިކަން ގެއްލި، ނަފްސު ނެގެޓިވް ނުވަތަ ނައްސި ޚިޔާލުތަކަށް ހުށަހެޅުމުގައި ނެތިމޮށުމާއި ޣީބަ ބުނުމުން ލިބޭ ބާރު ބޮޑެވެ. އެހެންކަމުން މިފަދަ ކަންކަމާއި ދުރުވާންޖެހެއެވެ.

ހިތާމަ އަކީ ރޯދަ މަހުވެސް ރޯދަ ވީއްލާ މޭޒާއި، ތަރާވީހަށް ފަހު ބައްދަލުވާ އިރު ވެސް ނެތިމޮށުމުގެ ނުބައި އާދަ އަށަގެންފައިވާ ކަމެވެ. އެހެން މީހުންގެ ވާހަކަ ދެއްކުމާއި އެހެން މީހުން ދަށްކޮށްލުމާއި، އެހެން މީހުންނަށް ކުޑައިމީސްކަން ލިބޭގޮތަށް ވާހަކަ ދެއްކުމަކީ މާ ބޮޑު ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ރޯދަ މަހުވެސް ނުދެކޭ ކަމެވެ. ޣީބަ ބުނެ ހެދުމަކީ އުފަލެއްކަމުގައި ދެކޭ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ. އެކަމުގެ ނުބައިކަން އެނގޭނަމަ އެކަން ނުކުރާނެކަން ޔަޤީނެވެ.

މިފަދަ ނުބައި، ނުރަނގަޅު ސިފަތަކާއި ދުރުވުމަށް ރޯދަ މަހު އައު އަޒުމަކާއި އެކު މަސައްކަތްކުރުން މުހިންމެވެ. އެހެނީ ނެތޮމޮށުމާއި ޣީބަ ބުނުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަންކަމެވެ. އަދި މިއީ އެކަމެއްގެ ނުބައިކަމުގެ ވާހަކަ އެންމެ ގިނައިން އިސްލާމް ދީނުގެ ކަންކަން އޮޅުންފިލުވާދެއްވާ މުޝީރުން ދައްކަވާ އެއް ވާހަކައެވެ. އެހެނީ މުސްލިމުންނަށް އަނިޔާ ކުރުމަކީ އެންމެ ބޮޑެތި ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން ހިމެނޭނެ ކަމެކެވެ. އިސްލާމް ދީން ބާރު އަޅަނީ ޣީބަ ބުނުން ފަދަ ފާފަތަކާ ދުރުހެލިވެ، އެހެން މީހުންގެ އަބުރު ރައްކާތެރި ކުރުމަށެވެ.

މީހުންގެ ހައްގުތަކަށް އަރައިގަތުމާއި، މީހުންގެ އަބުރު ގެއްލޭ ފަދަ ސިއްރުތަކުގެ ވާހަކަ އަމިއްލަ މަޖަލަށްޓަކައި ދެއްކުމަކީ އެއް ގޮތަކަށް ވެސް ކުރަން ހެޔޮވާ ވަރުކަމެއް ނޫނެވެ.

ން ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަޠަޢާލާ ވަނީ ޣީބަ ބުނުން ޙަރާން ކުރައްވާފައެވެ. ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވަނީ: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلا تَجَسَّسُوا وَلا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ} (الحجرات: 12) މާނައީ: “އޭ އީމާން ވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހީގެތެރެއިން ގިނަ ކަންތަކާ ދުރުވެގަންނާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، ބައެއް ހީއަކީ ފާފައެކެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން އެކަކު އަނެކަކަށް ޖާސޫސް ނުކުރާށެވެ! އަދި އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ޣީބަ ނުބުނާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުންކުރެ އެކަކުވެސް އޭނާގެ އަޚާގެ މަސް މުޅަކޮށް ކެއުމަށް ލޯބިކުރާނެ ހެއްޔެވެ؟ ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން އެ ކަމަކަށް ނުރުހޭނޫއެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން اللَّهއަށް ތަޤްވާވެރިވާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه އީ، ގިނަގިނައިން ތައުބާ ޤަބޫލު ކުރައްވާ ރަޙީމް ވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ.”

ދުލަކީ ﷲތަޢާލާ އިންސާނުންނަށް ދެއްވި އެންމެ އަގުހުރި އެއް ނިޢުމަތެވެ. އެންމެ ވަރުގަދަ ގުނަވަން ވެސް މެއެވެ. ދުލުން ބޭރުވެގެންދާ ކޮންމެ ބަހަކީ ލިޔެ ރައްކާ ކުރެވިގެންވާ އެއްޗެއްކަން ދަތުން މުހިންމެވެ. ދޫ ރައްކާތެރިކުރަން ދަސްކުރުން މުހިންމެވެ. ޚާއްސަކޮށް ރަމަޟާން މަހުގެ މަތިވެރި މައްސަރުގައި ތިމާގެ ކިބައިގައި ހުރި މިފަދަ ނުބައި ސިފަތައް ދެނެގަނެ، އެކަންކަމަށް މަސައްކަތް ކުރުން މުހިންމެވެ. އެއީ ތިމާ އަށް މިދުނިޔެ އާއި އާޚިރަތަށްޓަކައި ބަދަލުކުރެވޭ ބަދަލަކަށް ވާނެކަން ޔަޤީނެވެ.