ނައިޖީރިޔާގައި ހިނގަމުންދާ ދާޚިލާ ހަމަނުޖެހުންތައް އިތުރު ނުރައްކަލަކަށްވެއްޓި، ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާޢަތަކުން ޙަމަލަދީ 160 މީހުން މަރައިލައިފިކަމަށް ރިޕޯޓްތައް ބުނެފިއެވެ.

މިއީ، އިޤްތިޞާދީ ކާރިސާތަކާއި ނަސްލީ އަދި ދީނީ ޚިޔާލުތަފާތުވުންތަކެއްގެ ސަބަބުން މަސްރަޙު ހޫނުވެފައިވާ ނައިޖީރިޔާގައި މި އަހަރުގެ ތެރޭގައި ދީފައިވާ މި ފަދަ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ޙަމަލައެވެ. ނައިޖީރިޔާގެ ބޯކޯސް އަދި ބާކިން ލާޑީގައި އޮންނަ 20 އަވަށަކަށް ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާޢަތްތަކުން ޙަމަލަދީފައިވާ ކަމުގައި އިންސާނީ ހައްޤުތަކަށް ވަކާލާތުކުރާ ޖަމުޢިއްޔާތަކުން ބުނެއެވެ.

ބޯކޯސްގެ އިސް އޮފިޝަލެއް ކަމުގައިވާ މަންޑޭ ކާސާ ވިދާޅުވީ ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާޢަތްތަކުގެ ޙަމަލަތައް ފަށާފައި ވަނީ ޑިސެންބަރު 23 ވަނަ ދުވަހު ކަމުގައެވެ. އަދިވެސް ޙަމަލަތައް ކުރިއަށްދާ ކަމަށާއި، ޑިސެންބަރު 25 ވަނަ ދުވަހު އެކަނި ވެސް މަރައިލާފައިވާ 113 މީހެއްގެ ހަށިގަނޑު ފެނިފައިވާ ކަމުގައި އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. "މިއީ ކުރިއާލައި ރާވައިގެން ދެމުުންދާ ޙަމަލަތަކެއް. މިހާރު ވެސް 20 އަވަށަކަށް ޙަމަލަދީ އެ އަވަށްތަކުގެ އަހުލުވެރިން ވަނީ މަރައިލާފައި،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

އިންސާނީ ހައްޤުތަކަށް ވަކާލާތު ކުރާ ބައިނަލްއަޤުވާމީ ޖަމުޢިއްޔާއެއް ކަމަށްވާ އެމްނެސްޓީ އިންޓަރނޭޝަނަލުން ބުނީ، ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާޢަތްތަކުގެ ޙަމަލަތަކުން ސަލާމަތް ވާން ގެދޮރު ދޫކޮށް ދާން މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ މީހުންނަށް ވެސް ސަލާމަތް ވެވޭނެ ގޮތެއް ނެތް ކަމުގައެވެ. އަދި، އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ބަޔަކު މަރައިލާފައިވާ ކަމުގައި އެ ޖަމުޢިއްޔާއިން ބުނެއެވެ.

އިތުރު މީހުންގެ ހަށިތައް ފެންނަމުންދާއިރު، މި ޙަމަލަަތަކުގައި މަރައިލާފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު އިތުރުވާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމުގައި ވެސް އެ ޖަމުޢިއްޔާއިން ބުނެއެވެ. މި ޙަމަލަތަކާ ގުޅިގެން ގެދޮރު ދޫކޮށް ރައްކާތެރި ހިސާބުތަކަށް ބަދަލުވެފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު ވަނީ އިތުރުވެފައެވެ.

މި ޙަމަލަތަކުގައި ޒަޚަމުވެފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު 300 އަށްވުރެ މައްޗަށް އުފުލިފައިވާއިރު، އެއްވެސް ޖަމާޢަތަކުން މި ޙަމަލަތަކުގެ ޒިންމާ އުފުލާފައެއް ނުވެއެވެ. ނައިޖީރިޔާގެ އުތުރާއި މެދުތެރޭގެ ސަރަޙައްދުތަކުގައި ހަތިޔާރު އެޅި ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ޖަމާޢަތްތަކެއް ހަރަކާތްތެރިވެއެވެ.

އެ ޖަމާޢަތްތަކަކީ އެކި ކުށްތަކުގައި ޝާމިލުވާ ޖަމާޢަތްތަކެއް ކަން ފާހަގަ ކޮށްލަން ޖެހެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ނައަމްސޫފި ވައްކަން ކުރުމާއި، އާންމުން ރަހީނު ކުރުން ފަދަ ކުށްތައް ހިމެނެއެވެ. މީގެ ކުރިން ރަހީނު ކޮށްފައިވާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ސްކޫލްތަކުގެ ދަރިވަރުން ވެސް ހިމެނެއެވެ.

މޭ މަހުގެ ތެރޭގައި ވެސް ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާޢަތްތަކުން ވަނީ ޕްލަޓޯ ސްޓޭޓްގެ އަވަށްތަކަށް މި ފަދަ ޙަމަލަތަކެއްދީ 100 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން މަރައިލާފައެވެ. އަދި، އޭގެ ފަހުން ދީފައިވާ ތަފާތު ޙަމަލަތަކުގައި މަރައިލާފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު 421 އަށް އަރައެވެ.

އެމްނެސްޓީން ބުނީ، ދީނީ އަދި ނަސްލީ ޚިޔާލު ތަފާތުވުންތަކާ ގުޅިގެން ނައިޖީރިޔާގައި ހިނގަމުންދާ މި ފަދަ ހަމަނުޖެހުންތައް ހުއްޓުވަން އެ ޤައުމުގެ ސަރުކާރުތައް ނުކުޅެދިފައިވާ ކަމުގައެވެ. އަދި، މި ފަދަ ޙަމަލަތައް ހުއްޓުވަން އެ ޤައުމުގެ ރައީސް ބޯލާ އަޙްމަދު ޓިނުބޫ ވެފައިވާ ވަޢުދު ފުއްދުމުގައި ފޭލުވެފައިވާ ކަމުގައެވެ. މި ފަދަ ޙަމަލަތައް ކުށްވެރިކޮށް ނިންމައިލުމުގެ ބަދަލުގައި، ޕްލަޓޯ ސްޓޭޓްގައި ދީފައިވާ ޙަމަލަތަކުގެ ފުރިހަމަ ތަޙުޤީޤެއް ހިންގަން ވެސް އެމްނެސްޓީން ވަނީ ޓިނުބޫގެ ސަރުކާރަށް ގޮވައިލާފައެވެ.

ނައިޖީރިއާއަކީ އެ ސަރަޙައްދުގައި އެންމެ ކުރީޒަމާނުގެ އިންސާނުން ވަޒަންވެރިވި ދުވަސްވަރު މަދުވެގެން 500،000 އަހަރު ވަންދެން ދިގު، މުއްސަނދި ތާރީޚެއް އޮތް ޤައުމެކެވެ. މީލާދީން 11 ވަނަ ޤަރުނުގެ ތެރޭގައި، މިހާރު ނައިޖީރިއާގެ އުތުރާއި މެދުތެރޭގެ ސަރަޙައްދުތަކުގައި ކަނެމް-ބޯނޫ އެމްޕަޔަރ އާއި ހައުސާ ސިޓީ-ސްޓޭޓްފަދަ ނުފޫޒުގަދަ ރަސްކަންތަކާއި އެމްޕަޔަރތައް އުފެދުނެވެ. އެއީ މެދުޒަމާނުގެ ފަހުކޮޅުގައި ސަރަޙައްދީ ކޮންޓްރޯލް ހޯދުމަށެވެ.

19 ވަނަ ޤަރުނުގެ ކުރީކޮޅުން ފެށިގެން ނައިޖީރިއާގެ އުތުރުގެ ބޮޑު ބައެއް ގައި އިސްލާމީ ވެރިކަމެއްގައި ސޮކޯޓޯ ޚަލީފާއިން ވެރިކަން ކުރިއެވެ. އެކަން ބަދަލުވީ ޔޫރަޕްގެ ބާރުތަކުން ނައިޖީރިއާއަށް ވަދެ ހައްގުތައް ހޯދުމާއި އައްސޭރި ފަށުގައި ހުރި އައުޓްޕޯސްޓްތަކުގެ ވިޔަފާރި ކުރަން ފެށުމުންނެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން 1800 ގެ އަހަރުތަކުގެ މެދުތެރެއިން އިނގިރޭސީން ކޮލޮނައިޒޭޝަންގެ ދޮރު ހުޅުވިގެން ދިޔައެވެ.

20 ވަނަ ގަރުނުގެ ކުރީކޮޅު އިނގިރޭސިވިލާތުން ވަނީ ނައިޖީރިއާގެ އުތުރާއި ދެކުނު އެއް ކޮލޮނީއަކަށް އެއްކޮށްލައި ކޮންޓްރޯލް ވަރުގަދަކޮށްފައެވެ. ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައަށްފަހު އިސްތިޢުމާރީ ނިޒާމާ ދެކޮޅު ހަރަކާތެއް އުފެދި، އެންމެ ފަހުން ނައިޖީރިއާއިން މިނިވަންކަން އިޢުލާނުކުރީ 1 އޮކްޓޯބަރ 1960 ގައެވެ. އޭގެ ފަހުގެ އަހަރުތަކުގައި، ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމާ ގުޅިފައިވާ އަސްކަރީ ޑިކްޓޭޓާޝިޕްތަކުން، ނައިޖީރިއާގެ ސިޔާސީ އަދި އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމަށް އޮތް މަގު މާނަކުރީ، ނައިޖީރިއާގައި މިއަދު ނަސްލީ އަދި ދީނީ ބައިބައިވުންތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ.