އަންނަ އަހަރަށް ދައުލަތުން ލަފާކުރާ ބަޖެޓަކީ ހިރާސްތައް ކުޑަކޮށް، ފިސްކަލް އަދި ދަރަނީގެ ދެމެހެއްޓެނިވިކަން ކަށަވަރުކުރަން ދައުލަތުގެ އާމްދަނީ އަދި ޚަރަދުގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ގެންނަންޖެހޭ ބަދަލުތައް ގެނެސް ތަންފީޒުކުރުން ކަމަށް ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީން ބުނެފިއެވެ.

އަންއަހަރަށް ދައުލަތުން ލަފާކުރާ ބަޖެޓުގައި ބުނެފައިވަނީ ކޮވިޑް-19 ގެ ބަލިމަޑުކަމުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުކޮށް އިގުތިސާދީ ތަދުމަޑުކަން ކުޑަކުރުމަށް ސަރުކާރުން ކުރި ޚަރަދުތަކަކީ އެ ހާލަތުގައި ކޮންމެހެންވެސް ކުރަންޖެހުނު ޚަރަދުތަކެކެވެ. ނަމަވެސް، ދަރަނި ނަގައިގެން ބަޖެޓު ފައިނޭންސް ކުރަންޖެހުމުން، ކާރިސާގެ ތެރޭގައި އެޅި ފިޔަވަޅުތަކުގެ އަގު ކުރިއަށްހުރި އަހަރުތަކުގައި އަދާކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. މިކަމުން މުސްތަގުބަލުގެ ޖީލުތަކުގެ ހައްގުތައް ހަނިނުވާނެ ފަދައިން، ދިރިއުޅުމުގެ ވިއަވަތިކަން ގެއްލިގެން ނުދާނެ މަގުން ސިޔާސަތުތައް ރާވާ ތަންފީޒުކުރުމަކީ ޖީލުތަކުގެ މެދުގައި ހަމަހަމަކަން ދެމެހެއްޓުމަށް ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.

މިކަން ކަށަވަރުކުރަން މިހާރު އަޅަންޖެހޭ އެންމެ މުހިންމު ފިޔަވަޅަކީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ނިސްބަތުން ދައުލަތުގެ ދަރަނީގެ މިންގަނޑުތައް ތިރިކޮށް، ދަރަނި އަނބުރާ ދެއްކުމުގައި އިތުރަށް ބުރަ ބޮޑުނުވާނެ މިންގަނޑުގައި ދަރަނިން ފައިނޭންސް ކުރާ ޚަރަދުތައް ހިފެހެއްޓުމެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވައުދުފުޅުތަކާއި، ކޮވިޑް-19 އާ ގުޅިގެން ސަރުކާރުގެ ސްޓްރެޓީޖިކް އެކްޝަން ޕްލޭން މުރާޖައާކޮށް އެކުލަވާލާފައިވާ ނެޝަނަލް ރެޒިލިއަންސް އެންޑް ރިކަވަރީ ޕްލޭންގައި ހިމެނިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒުކޮށް ނިންމުމަށް މި ބަޖެޓުގައި ޖާގަ ދީފައިވާނެއެވެ. މީގެތެރެއިން ގިނަ ކަންކަމަކީ މިހާރުވެސް ފަށައިފައިވާ ކަންކަން ކަމުގައިވާތީ، މި މަޝްރޫއުތަކާއި ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ފައިދާ ރައްޔިތުންނަށް ކުރަން ފަށާ ހިސާބަށް ގެންގޮސް، ސަރުކާރުން ފޯރުކޮށްދޭ ހިދުމަތްތަކުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކުރުމަކީ ވެސް އަމާޒެކެވެ.

އަދި ހާއްސަކޮށް ނިމިދިޔަ އަހަރުތަކަކީ ވެލާނާ އިންޓަރނޭޝަނަލް އެއަރޕޯޓް ތަރައްގީކުރުމާއި އެތެރޭގެ ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމަށް ބޭނުންވާ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ތަރައްގީކުރުން ފަދަ ރާއްޖޭގެ ޕްރޮޑަކްޓިވް ކެޕޭސިޓީ އިތުރުކޮށްދޭނެ ގިނަ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ކުރިއަށް ގެންދެވުނު އަހަރުތަކަކަށް ވާތީ، މި މަޝްރޫއުތައް ނިންމާ އެސެޓްތަކުގެ ފައިދާ ވީ އެންމެ އަވަހަކަށް އިގުތިސާދަށް ލިބެންފަށާނެކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްވެސް ބަޖެޓުގައި އަމާޒު ކަނޑައަޅާފައިވެއެވެ.

2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގެ އުފެއްދުންތެރިކަން ކުރިއަރާ ނިސްބަތް 6.7 އިންސައްތައިގައި ހުންނާނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭއިރު، ކުރިއަށްއޮތް ތިން އަހަރު އިގުތިސާދީ ދުވެލި އެވަރެޖްކޮށް ހުންނާނެކަމަށް ބެލެވެނީ 1.7 އިންސައްތައިގައެވެ. މި ކުރިއެރުމަށް މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ހިއްސާކުރާނީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާ އަދި ފަތުރުވެރިކަމާ ގުޅިފައިވާ ދާއިރާތަކަށް އަންނާނެކަމަށް ބެލެވޭ ކުރިއެރުމެވެ.

ރާއްޖޭގެ ބާޒާރުގެ އަގުތަކަށް ބަލާއިރު، ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ތަކެތީގެ އަގުތައް އުފުލިފައިވާތީ އާއި އަންނަ އަހަރު އާމްދަނީ އާއި ޚަރަދުގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ބައެއް ބަދަލުތައް ގެންނަން ނިންމާފައިވާތީ، 2023 ވަނަ އަހަރު އިންފްލޭޝަން ރޭޓް ހުންނާނީ 5.4 އިންސައްތައިގައިކަމަށް އަންދާޒާކޮށްފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް، ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި އަގުތައް އުފުލޭ މިންވަރު މަޑުޖެހި، ސިޔާސަތުތަކަށް ގެންނަ ބަދަލުތަކުގެ ބޭސް-އިފެކްޓް ފިލައި ދިއުމުން، މެދުރާސްތާގައި އިންފްލޭޝަން ރޭޓް ތިރިވެ، އެވަރެޖްކޮށް ހުންނާނެކަމަށް ލަފާކުރެވެނީ 2.1 އިންސައްތައިގައެވެ.

2022 ވަނަ އަހަރު އިގުތިސާދީ ހަރަކާތް، އަދި ހާއްސަކޮށް ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާ ކުރިން އަންދާޒާކުރި މިންވަރަށްވުރެ ބާރަށް ކުރިއަރަމުންދާތީ، މި އަހަރު ލިބޭ އާމްދަނީ މި އަހަރަށް ފާސްކުރި ބަޖެޓުގައި އަންދާޒާކުރި މިންވަރަށްވުރެ 4،390.2 މިލިއަން އިތުރުވާނެކަމަށް ލަފާކޮށްފައިވެއެވެ. މިއީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގެ ކެޕޭސިޓީ އިތުރުވެ، އައު މާކެޓުތަކަށް ރާއްޖެ ހުޅުވެމުންދާ ދަނޑިވަޅެއްކަމުން، އަންނަ އަހަރުވެސް އާމްދަނީ އިތުރުވާ މިންވަރު މަތިވާނެކަމަށް ބެލެވިފައިވެއެވެ.

މީގެއިތުރުން، ފިސްކަލް ސްޓްރެޓަޖީގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އެންކަރތައް ހާސިލުކުރަން ގެންނަންޖެހޭ ފިސްކަލް ކޮންސޮލިޑޭޝަންގެ އެއް ބައި، އާމްދަނީ އިތުރުކޮށްގެން ގެންނަން ހަމަޖެހިފައިވާތީ، އަންނަ އަހަރު އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ނިސްބަތުން ގާތްގަނޑަކަށް 3 އިންސައްތަ އާމްދަނީގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ބަދަލު ގެނެސްގެން އިތުރަށް ލިބޭނެކަމަށް ބެލެވެއެވެ. މިއާއެކު 2023 ވަނަ އަހަރު 32،098.3 މިލިއަން ރުފިޔާ އާމްދަނީ އާއި ހިލޭ އެހީގެ ގޮތުގައި ލިބޭނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭއިރު، ހިލޭ އެހީ ނުހިމަނައި 29.910.8 މިލިއަން ރުފިޔާ ލިބޭނެކަމަށް ބެލެވެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން 73.3 އިންސައްތަ ޓެކުހުގެ ގޮތުގައި ލިބޭ އާމްދަނީ ހިއްސާކުރާނެކަމަށް ބެލެވޭއިރު، 7.7 އިންސައްތަ ލިބޭނެކަމަށް ލަފާކުރެވެނީ ހިލޭ އެހީގެ ގޮތުގައެވެ.

2023 ވަނަ އަހަރަށް ހުށަހަޅާފައި ވަނީ 42.68 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ބަޖެޓެކެވެ. މީގެ ތެރެއިން ޚަރަދުގެ ގޮތުގައި 40.55 ބިލިއަން ރުފިޔާ ހިމަނާފައިވާއިރު، ދަރަނި އަނބުރާ ދެއްކުމަށް 2.1 ބިލިއަން ރުފިޔާ ބަޖެޓުކޮށްފައިވެއެވެ. ޖުމްލަ ޚަރަދުގެ 67 އިންސައްތަ ރިކަރަންޓް ޚަރަދަށް ހިނގާނެކަމަށް ލަފާކޮށްފައިވާއިރު، މި ނިސްބަތް ވަނީ މި ހިނގާ އަހަރަށްވުރެ 1.9 ޕަސެންޓޭޖް ޕޮއިންޓް އިތުރުވެފައެވެ.