1900ގެ އަހަރުތައް (20ވަނަ ގަރުނުގައި)ރާއްޖެ ދުށް އެންމެ ބާރުގަދަ ވެރިކަމުގެ ވާހަކައެވެ. ޤާނޫނުއަސާސީއެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެއް ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހެއް ނެތި ދައުލަތް ހިންގާ މަޖިލީހަކުން ރާއްޖެ ހިންގި ވާހަކައެވެ. އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީއަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ އެންމެހައި ބާރުތައް ލިބިވަޑައިގަތީ ދުނިޔޭގެ ބޮޑުހަނގުރާމަ ފެށުމާއެކު 1939ގަައެވެ. 1939ން 1944ށް، ކުރެއްވި ވެރިކަމުގައި 31 ޖަނަވަރީ 1940ން 23 އޭޕުރީލު 1942ށް ވެރިކަންކުރެއްވީ ގާނޫނުއަސާސީއެއް ނެތިއެވެ. ޤާނޫނުއަސާސީއެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެއް ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހެއް ނެތިދައުލަތް ހިންގާ މަޖިލިސްގެ މެންބަރުން ޙަސަން ފަރީދު ދީދީވެލާނާގެ މުޙައްމަދު ދީދީޢަލީ ކުޑަރަންނަބަނޑޭރި ކިލެގެފާނު ޙުސައިން ޞަލާޙުއްދީން ކަޅުހުރާގެ ތުއްތުސީދީ މުޙައްމަދު އަމީނު ދީދީމަޖިލިސްގެ ސެކެއްޓެރީ އިބްރާހީމް ޙިލްމީ ދީދީމިއީ 1932 އިން ފެށިގެން ރާއްޖޭގެ ދުސްތޫރީ ހަޔާތުގެ 90 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ގާނޫނުއަސާސީއެއް ނެތް ފުރަތަމަ ފަހަރު! އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީއަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް ލިބިވަޑައިގަތުމުން ސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރުއްދީން ރަދުންނާއި ބޮޑުވަޒީރު އަލްއަމީރު މުޙައްމަދު ފަރީދު ދީދި، ޝަރަފުވެރި 2 މަޤާމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މިގޮތުގައި ތިއްބެވުމަށްފަހު (ބޮޑުހަނގުރާމައިގެތެރޭ) 7 އޭޕުރީލު 1943ގައި ރަދުންނާއި ބޮޑުވަޒީރު އިސްތިއުފާ ދެއްވިއެވެ.

އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީ (1939ން 1944ށް) ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ކުރެއްވީ ރަަސްކަލެއް ނުވަަތަ ބޮޑުވަޒީރެއްގެ ގޮތަކުންނެއް ނޫނެވެ. ވަޒީރުއްދާޚިލިއްޔާ(Ministerie Interior Affaires)ވަޒީރުލް ޚާރިޖިއްޔާ(Minister of External Affairs)ވަޒީރުލްއަމަންޢާންމު(Minister of Defense)ވަޒީރުލްމާލިއްޔާ(Minister of Finance) މި ހައިސިއްޔަތުތަކުންނެވެ. ބޭރުގެ ބައެއް ލިޔުންތަކުގައި ހުރީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޗީފް މިނިސްޓަރ ކަމަށް (Maldivian Chief Minister) އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީގެ ގައުމީ ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަމަންއަމާންކަމާއި ދިވެހި ގައުމަށް ދިފާއީގޮތުން ގިނަގުނަ ޚިދުމަތްތައް ހިމެނެއެވެ. މިގޮތުން ކަމާބެހޭ ޤަވާއިދުތައް ހައްދަވައި ތަންފީޒުކުރެއްވިއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ކާބޯތަކެތި ހަމަޖެއްސެވިއެވެ. ފުރެއްދެ ލަވަތަކުގެ ބަދަލުގައި ދިވެހި އުފަލާ ހިތްވަރުގެ ކަންކަމުގައި، ދިވެހި އަންބާ ދިވެހި ފަރިހި ދިވެހި ލަވަ ކިޔުމަށް އަމުރުކުރައްވައި، ދިވެހި ކަމާބެހޭ މުބާރާތްތައް އެންމެ ފުރަތަމަ ބޭއްވެވިއެވެ. ދިވެހި ބަހުން ޚުޠުބާލިޔެ ކިޔުމަށް އެންމެ ފުރަތަމަ އަމުރުކުރައްވައި އެކަން ތަންފީޒުކުރެެއްވެވިއެވެ. ދިވެހި ބަހާއި ދިވެހި އަދަބިއްޔާތު ކުރިއެރުވުމުގެ އެތައް ހަރަކާތްތަކެއް އެންމެ ފުރަތަމަ ފަށްޓަވައިގެން ހިންގެވުމެވެ. ދިވެހި ބަހާއި ދިވެހި އަދަބިއްޔާތު ކުރިއެރުވުމަށާއި ދިވެހި އާދަކާދައާއި ސަގާފަތު ދިރުވައި އާލާކުރެއްވުމަށް ކުރެެއްވެވި ގިނަގުނަ ޚިދުމަތްތައްވެސްމެއެވެ.

އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީ، 26 މާރިޗު 1944ގައި، ޢިނގިރޭސިވިލާތުގެ ރޯޔަލް ނޭވީ ބޯޓެއް ކަމަށްވާ އެޗް.އެމް.އެސް މާލޮއިގަައި ކޮޅުމަޑުލުން ސިލޯނަށް ދަތުރުކުރައްވަން ފެށްޓެވިއެވެ. 27 މާރިޗު 1944ގައި ޖަރުމަނުވިލާތުގެ ސަބްމެރީނަކުން ދިން ޓޯރުޕިިިޑޯ ހަމަލާގައި، އެޗް.އެމް.އެސް މާލޮއި ކަނޑަށް ފެތި އޭގައި ތިބި އެންމެން މަރުވީއެވެ. މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްތަކުގެ ތެރެއިން، އަލްއަމީރު ޙަަސަން ފަރީދު ދީދީ، އެންމެފަހުން ވަޑައިގަތީ ކޮޅުމަޑުލު ހިރިލަންދޫއަށެވެ. އެއީ 26 މާރިޗު 1944ގައެވެ. ހިރިލަންދޫ ރައްޔިތުންނާއި (ކުދިބޮޑުއެންމެންނާއި) ބައްދަލުކުރެއްވިއެވެ. ކާބޯތަކެތީގެ ކަންކަން ހުރިނެތްގޮތާއި ރައްޔިތުންގެ ހާލުއަހުވާލު ބެއްލެވި، އޮޅުންފިލުއްވިއެވެ. ވަގުތުން ހަމަޖެއްސެވެން ހުރި ކަންކަން ހަމަޖެއްސެވި، ކާބޯތަކެތިވެސް ދެއްވިއެވެ. ހިރިލަންދޫ ބައްތެއްޔެއްގައި ދަތުރުކުރެއްވީ ކޮޅުމަޑުލު "ވަންބަދި" ނަމަކަށް ކިޔާ ފަޅުރަށަަކަށެވެ. ވަންބައްޖަށް ލައްގާފަައި އޮތް ބޮމެއް އެދުވަހު (26 މާރިޗު 1944ގައި) ގޮއްވާލެވުނެވެ.

"އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީގެ ޙަޔާތްޕުޅު ނިމިދިއުމުގައި އެމަނިކުފާނަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިޒަމާނުގެ ތާރީޚު ދުށް ލާމަސީލު ބަޠަލެކެވެ. އަދި އެމަނިކުފާނަކީ ޤައުމީ ޚިދުމަތުގައި ފުރާނައިން ޤުރުބާންވި ދިވެހި ދަރިއެކެވެ."(ހަނދާނާއި ތާރީޚަށްޓަކައި ދިވެހިރާއްޖެ 1 މިފޮތުގައިވެއެވެ.) އަލްއަމީރު ޙަސަން ފަރީދު ދީދީއަށަވުރެ ބާރުގަދަ ވެރިއެއް 20ވަނަ ޤަރުނު (1900ގެ އަހަރުތަކުގައި) ދިވެހިރާއްޖޭގައި ނެތެވެ! އެކަމަކު ވެރިންގެ ލިސްޓުގައި ނުހިމަނައެވެ! އަޖާއިބު ކަމެކެވެ.