މިއަދަކީ ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމްވި ދުވަސް ފާހަގަކުރާ ދުވަހެވެ. ހިޖުރީ ކަލަންޑަރުން ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ދެވަނަ ދުވަހެވެ. ރާއްޖެ އިސްލާމްވި ކަމަށް ބައެއް މީހުން ގަބޫލުކުރަނީ ހިޖުރީގޮތުން 548 ވަނަ އަހަރުގެ ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ދެވަނަ ދުވަހުއެވެ. އަނެއް ބަޔަކު އެއީ ބާރަވަނަ ދުވަސް ކަމަށްވެސް ނިންމައެވެ. މިފަހަކަށް އައުސް އެއީ ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ދެވަނަ ދުވަސްކަމަށް ނިންމާފައިވަނީ ސަރުކާރުން ރަސްމީ ގޮތުންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖެއަކީ އިސްލާމީ ދައުލަތެއް ކަމުގައި ހަމަޖެހިގެން ދިޔައީ އޭރު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްކަލަކަށް ހުންނެވި ދަރުމަވަންތަ ރަސްގެފާނު، ހިޖުރައިން 548 ވަނަ އަހަރުގެ ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ތެރޭގައި ޔޫސުފު ނަމަކަށް ކިޔާ ބޭކަލެއްގެ އަތްޕުޅު މައްޗަށް އިސްލާމް ވެވަޑައިގަތުމުންނެވެ.

މި ރަސްގެފާނު އިސްލާމްވެ ވަޑައިގަތުމުގެ ކުރީން ވެސް ރާއްޖޭގެ ބައެއް ރަށްރަށުގައި އިސްލާމްދީން ގަބޫލު ކޮށްގެން ބަޔަކު ތިބި ކަމަށް ބާރު ދޭ ވާހަކަތައް ދޫދޫ މަތީން ވާރިދު ވެގެން އައިސްފައި ވެއެވެ. މާޅޮސްމަޑުލު ދެކުނުބުރީ ކެންދޫ އާއި އައްޑުއަތޮޅާއި ފުވައްމުލައް އިސްލާމްވީ އޭގެ ކުރިން ކަމުގައި ބުނެވެއެވެ. ކޮންމެއަކަސް ރާއްޖެ އިސްލާމްވި ދުވަހުގެ ގޮތުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ފާހަގަ ކުރެވުނީ 2 ރަބީއުލްއާޚިރު 1374ގައެވެ. އެ ދުވަސް ޚާއްސަ ކުރީ ހަސަން ތާޖުއްދީނު އަރަބި ބަހުން ލިޔުއްވާފައިވާ ތާރީޚު އަސްލަކަށް ބަލައިގެންނެވެ. އެވާހަކަ އަދި ފަހުން ގެންނާނަމެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމްވި ދުވަސް ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ދެވަނަ ދުވަހު އެންމެ ފުރަތަމަ ފާހަގަކޮށްފައި އެދުވަސް ފާހަގަކުރުން ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ދެވަނައަށް އަންނަ ހުކުރު ދުވަސް ކަމަށްވެސް ފަހުން ހަމަޖެއްސިއެވެ.

އެގޮތަށް ނިންމީ އެދުވަހަކީ 12 ރަބީއުލްއާޚިރު ކަމުގައި ބޮޑަށް ބެލެވޭތީއެވެ. ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ދެވަނަ ދުވަސްކަން ކަށަވަރު ނުވާތީއެވެ. އެގޮތަށް ބާރަ ވަނަ ދުވަސް ފާހަގަކޮށްފައި މިހާރު އަނެއްކާވެސް ދެވަނަ ދުވަހަށް ރުޖޫއަވެފައި ވަނީއެވެ. އެދުވަހަށް އެނބުރި ރުޖޫއަވިޔަސް ދުވަހާމެދު ކުރެވޭ ބަހުސަށް ނިމުމެއް ނެތެވެ. ބަހުސް ދަނީ ކުރިއަށެވެ. އަދި ކިޔެއްތަ، އިސްލާމް ކުރެއްވި ބޭކަލަކާމެދު ކުރެވޭ ބަހުސަށް ވެސް ނިމުމެއް ނާދެއެވެ. ބަރުބަރީތޯ ތަބުރޭޒީތޯ އެވެ. އެއްބަޔަކު ބުރަވަނީ ފާރިސްކަރައިގެ ތަބުރޭޒީއަށެވެ. އަނެއް ބަޔަކު މަޣުރިބުކަރައިގެ ބަރުބަރީއަށެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކަށް ވިޔަސް އަދި ކޮންމެ ބެއިކަލަކަށްވިޔަސް މަހަކީ ރަބީއުލްއާޚިރު މަހެވެ. އެގޮތުން އިސްލާމް ދިވެހި ގައުމިއްޔަތަށް ހިޖުރީގޮތުން 895 އަހަރުވީއެވެ. މީލާދީ ގޮތުން 868 އަހަރުވީއެވެ.

ބަރުބަރީއަކަށް ވިޔަސް އަދި ތަބުރޭޒީއަކަށް ވިޔަސް އެބެއިކަލެއްގެ ފުރަތަމަ ނަންފުޅަކީ ޔޫސުފެވެ. އެކަމަށް އެންމެންވެސް އިއްތިފާގުވެއެވެ. ޔޫސުފޭ ކިޔުނު ކަލޭގެފާނުގެ އަތްޕުޅުމައްޗަށް ދަރުމަވަންތަ ރަސްގެފާނު އިސްލާމްވެވަޑައިގަތް ކަމަށްވެސް އިއްތިފާގުވެއެވެ. ގައުމެއް ނުވަތަ ދައުލަތެއް އިސްލާމްވާނީ ދައުލަތުގެ ވެރިޔާ އިސްލާމްވެވަޑައިގަތުމުންނެވެ. އެގޮތުން ދަރުމަވަންތަ ރަސްގެފާނު އިސްލާމްވެވަޑައިގެންނެވި ދުވަސް ބަލަންވާނީ އަދި ބެލޭނީވެސް ރާއްޖެ އިސްލާމްވީ ދުވަސްކަމުގައެވެ. އެކަމަކު ކުރީންވެސް ބަޔާން ކުރެވުނު ފަދައިން ރާއްޖޭގެ ބައެއް ރަށްރަށުގައި އިސްލާމްކަން އޭގެ ކުރިންވެސް ފައުޅުކޮށްގެން ދިވެހިން އުޅުނުކަން އެނގެން އެބައޮތެވެ. ރަސްމީ ގޮތުން ވަކި ކަމެއް ވަކި ގޮތަކަށް ތަރުތީބުކުރަން ޖެހުނީމާ ތަފާތު އިބާރާތްތައް ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ.

ވަކި ރަށްރަށުގެ ނަން ބަޔާން ކުރަންޏާ މިސާލަކަށް އެންމެ އުތުރުން ފުރަތަމައަށް އިސްލާމްވީ ކެންދޫއޭ ބުނެވިދާނެއެވެ. ދެކުނުން އެންމެ ފުރަތަމަ އިސްލާމްވީ އައްޑޫ މީދޫއޭ ވެސް ބުނެވިދާނެއެވެ. މިކަހަލަ ގޮތްގޮތަށް މިވާހަކަ ގެނެވިދާނެއެވެ. އިސްލާމީ ތާރީޚުންވެސް މިޒާތުގެ މިސާލުތައް ފެނެއެވެ. އެކި ކަހަލަ ސަބަބުތަކާހެދި ތާރީޚުގެ ބައެއް ކަންކަން އެކި ގޮތްގޮތަށް ބަޔާންކުރެވިފައި ހުރެއެވެ. އިބާރާތްތައް ތަފާތު ކުރެވިފައި ހުރެއެވެ. އެގޮތުން ކުރިމަތީގައި މިއޮތީ ތާރީޚުގެ މައްސަލައެވެ. ދުވަހުގެ މައްސަލައެވެ. އެންމެންގެ ކުރިމަތީގައި އޮތް މަސްދަރަކީ ހަސަން ތާޖުއްދީނު އަރަބި ބަހުން ލިޔުއްވި ލިޔުއްވުމެކެވެ. އެތަކުރުފާނު ލިޔުއްވަނީ އަސްނާ ރަބީއުލްއާޚިރެވެ. މާނަޔަކީ ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ތެރޭގައެވެ. ރަބީއުލްއާޚިރު މަހުގެ ދެވަނަ ދުވަހޭ ނުލިޔުއްވައެވެ.

އެކަމަކު ފިލި ނުޖައްސަވައި ތާޖުއްދީނު ލިޔުއްވި އަސްނާ ބައެއް ދިވެހީންނަށް އިސްނާއެއް ގޮތަށް ފެނި އިސްނާއަކަށް ހަދައިފިއެވެ. އިސްނާއަކަށް ހެދީމާ ދެވަނަ ދުވަސްކަމަށް މޭރުންވެއެވެ. އެކަމަކު ތާޖުއްދީނަކީ ރަގަޅަށް އަރަބި އެނގިވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅެކެވެ. ދެވަނަ ދުވަހޭ ވިދާޅުވާން އުޅުއްވިނަމަ ލިޔުއްވާނީ އިސްނައިނި މިހެންނެވެ. އިސްނާއެކޭ ނޫނެވެ. ކޮންމެއަކަސް ފިލި ނުޖަހައި ލިޔެފައި ހުންނަ ތަކެތި އަސްލާ ޚިލާފަށް ބައެއް ދިވެހީންނަށް މިނޫނަސް ފެނެއެވެ. އޭގެ އެންމެ ރިވެތި މިސާލަކީ ތަބުރޭޒީއަކު ބަރުބަރީއަކަށް ހެދި ހެދުމެވެ.

ފިލިނުޖަހައި ލިޔާ ލިޔުން އެކި މީހުންނަށް ކިޔަން ފަރިތަވާނީ އެކިގޮތަށެވެ. ތާނައިން ފިލިނުޖަހައި ހތދ މހނގ ފށ މިހެން ލިޔުނީމާ ކިޔޭނީ ކޮންގޮތަކަށް ބާވައެވެ. މާލޭ މީހުން ފަރިތަކަމާއެކު ކިޔާނެއެވެ. ހިތާދޫ މީހުންގެ ފޮށައެވެ. އައްޑޫ މީހުން ކިޔާނެއެވެ. ހިތަދޫ މީހުންގެ ފެށިއެވެ. ފުވައްމުލަކު މީހުން ކިޔާނެއެވެ. ހިތަދޫ މީހުންގެ ފޭށި އެވެ. ޕާކިސްތާނަށް ޒިޔާރަތްކުރާ އަރަތްބަކު އުރުދޫ ބަހުން ހަބީބު ބޭންކް ލިމިޓެޑް ލިޔެފައި އޮތް ބޯޑެއް ފެނިގެން ކިޔާނީ ހަބީބު ބައިނަކަ ލަމް ޔަޠިދު، މިހެންނެވެ. މިހިރީވެސް ކަންކަން ހިނގާނޭ މަގެވެ. އެހެންވީމާ މާލޭގެ މިސްކިތެއްގައި ތަބުރޭޒީއޭ ލިޔެފައި އޮންނަ ބޯޑަކުން އަރަތްބަކަށް ބަރުބަރީ ފެނުމަކީ ވެދާނޭ ކަމެކެވެ. ޚާއްސަކޮށް ބަރުބަރީއަކަށް ފެންނާނީވެސް އެހެންނެވެ.