ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދިވެހިރާއްޖެ އުފެދުނީއްސުރެ އަރުޝީފީ މަސައްކަތްތައް ކުރެވެމުން އައެވެ. އެންމެކުރީގެ ލޯމާފާނުތަކެވެ. ފުރޭފުތަކެވެ. ފަތްތޫރަތަކެވެ. ފަތްކޮޅުތަކެވެ. ފަތްފުއްތަކެވެ. މިއީ މިކަމުގެ ސާބިތު ހެކިތަކެވެ. ވީމާ ސާސްކަފެއް ނުވަތަ ހާސް އަހަރުގެ އަރުޝީފީ ތާރީޚެއް މިގައުމުގައި އެބައޮތެވެ.

ފަހުގެ ތާރީޚަށް ބަލާއިރު ބޮޑުބަނޑޭރިގޭ އުސޫލުން ދައުލަތް ހިންގިއިރު ލިޔެކިޔުންތައް ރައްކާތެރިކޮށް ބެލެހެއްޓިފައިވެއެވެ. 1942 ގައި ވުޒާރަތުއް ދާޚިލިއްޔާއިން ދުވަހުން ދުވަހަށް ދައުލަތުގެ ކަންކަން ހިނގާގޮތް ލިޔެ އަރުޝީފުކުރަން ފެށުނެވެ. މިއީ މިހާތަނަށް މެދުނުކެނޑި ހިނގަމުންއައި ކަމެކެވެ. މިކަމަށްވެސް 80 އަހަރުވީއެވެ.

1959 ގައި ރަށްރަށުގައި އިދާރާތައް ގާއިމު ކުރެވި ދުވަހުން ދުވަހަށް ލިޔެކިޔުން ބަލަހައްޓައި ރައްކާތެރިކުރަން ފެށުނެވެ. 1968 ގައި ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް އިންފޮމޭޝަން އެންޑް ބްރޯޑްކާސްޓިންގ އިން އަރުޝީފުގެ މަސައްކަތް ކުރަން ފެށިއެވެ. އަދި 1982 ގައި ދިވެހިބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒުން އަރުޝީފުގެ މަސައްކަތް ކުރަންފެށިއެވެ.

1984 ގައި ޝަރުއީ އަރުޝީފު ގާއިމު ކުރިއެވެ. 1990 ގައި ރައީސް އޮފީހުގެ ލިޔެކިޔުންތައް މައިކްރޯ ފިލްމަށް ނަގަން ފެށުނެވެ. 1996 ގައި ގައުމީ އަރުޝީފުގެ ނަމުގައި އިދާރީ އޮފީހެއް މިނިސްޓްރީ އޮފް އިންފޮމޭޝަން އާރޓްސް އެންޑް ކަލްޗަރގެ ދަށުގައި އުފެދުނެވެ. 2000 ގައި ކަސްޓަމްސްގައި ލިޔެކިޔުން ޑިޖިޓަލް (ސުމޭކު) ނިޒާމު ގާއިމުކުރިއެވެ. 2003 ގައި ނޭޝަނަލް ސެންޓަރ ފޮރ އިންފޮމޭޝަން ޓެކްނޯލޮޖީ (އެން.ސީ.އައި.ޓީ) އުފެދި ދައުލަތުގެ ޑިޖިޓަލް އާކައިވް ގާއިމު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުނެވެ.

2010 ގައި އީ_ގަވަރމަންޓް ނިޒާމު "ޖެމްސް" (ދައުލަތުގެ އިދާރީ ލިޔެކިޔުންތައް ސުމޭކު ނިޒާމުން ބަލަހައްޓާ ވިއުގަ) ގާއިމު ކުރިއެވެ. 2010 ގައި ރައީސް އޮފީހުގައި ހުރި ތާރީޚީ ފަތްކޮޅުތައް ރައްކާތެރިކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށް "ފަތްކޮޅު މަޝްރޫއު"ގެ ނަމުގައި ބޭރުގެ މާހިރުންގެ އެހީގައި ކޮންޒަވޭޝަން ޕްރޮގްރާމެއް ހިންގުނެވެ. މިއީ މިގޮތުން ހިންގުނު މިފަދަ އެންމެބޮޑު މަޝްރޫއެވެ.

19 ޖަނަވަރީ 2012 ގައި ގާނޫނީ ގޮތުން މަރުކަޒީ ނިޒާމުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގައުމީ އަރުޝީފު އުފެދުނެވެ. މިއާއެކު ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ދައުލަތުގެ އެންމެހައި އިދާރާތަކުގެ ލިޔެކިޔުމުގެ ކަންކަން ގައުމީ އަރުޝީފުން މަރުކަޒީ ނިޒާމުން ވިލަރެސްކޮށް ބަލަހައްޓަން ފެށުނެވެ. 2012 ގައި ޖުޑީޝަރީގައި މަރުކަޒީ ނިޒާމުން ސުމޭކު (ޑިޖިޓަލް) ލިޔެކިޔުމުގެ ވިއުގަ ގާއިމުކުރިއެވެ. 2013 ގައި ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކުގެ ލިޔެކިޔުމުގެ ކަންކަން ހުރިނެތްގޮތުގެ ސާވޭ ކުރަން ގައުމީ އަރުޝީފުން ފެށުނެވެ.

2014 ގައި ބައިނަލްއަގުވާމީ އަރުޝީފު ޖަމުއިއްޔާގެ މެންބަރުކަން ގައުމީ އަރުޝީފަށް ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުނެވެ. 2014 ގައި ދައުލަތުގެ ލިޔެކިޔުންތަކުގެ މަރުކަޒީ ސިޔާސަތެއް އެކުލަވާލުމުގެ މަސައްކަތް ގައުމީ އަރުޝީފުން ފެށުނެވެ. 2015 ގައި ގައުމީ އަރުޝީފުގައި ޒަމާނީ ފައިލިން ރެކުގައި އަރުޝީފީ ލިޔުންތައް ތަރުތީބުކުރުން އަދި ތާރީޚީ ފޮތްތަކުގެ ލައިބްރަރީއެއް ގާއިމުކުރިއެވެ. އަދި 2015 ގައި ދައުލަތުގެ ލިޔެކިޔުން ހަރުދަނާކޮށް ބެލެހެއްޓުމަށް ހޭލުންތެރިކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމް ގައުމީ އަރުޝީފުން ފެށިއެވެ. މާލެއާއި އަތޮޅުތަކުގައި މި ޕްރޮގްރާމްގެ ބައްދަލުވުންތައް ބޭއްވުނެވެ.

2016 ގައި ދައުލަތުގެ ލިޔެކިޔުން ސުމޭކު ކުރުމުގެ މަރުކަޒީ މަޝްރޫއެއް ގައުމީ އަރުޝީފުން ފެށިއެވެ. އަދި މި މަޝްރޫއުގެ ދަށުން ރާއްޖެއަށް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ރޮބޮޓިކް ސްކޭނަރެއް ގެނައެވެ. 2016 ގައި ދިރާސާކޮށް އާންމު ކުރުމުގެ (ރިސާރޗް އެންްޑް ޕަބްލިކޭޝަން) މަޝްރޫއެއް ގައުމީ އަރުޝީފުން ފަށައި ބައެއް ފޮތްތައް ސުމޭކު ނިޒާމުން ނެރުނެވެ. އަދި އެއަހަރު ޕްރިޒަވޭޝަން އެންޑް ކޮންޒަވޭޝަން ލެބޯޓްރީއެއް ގާއިމު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ގައުމީ އަރުޝީފުން ފެށިއެވެ.

2017 ގައި މޯލްޑިވްސް އިންލެންޑް ރެވެނިއު އޮތޯރިޓީ (މީރާ) އަކީ 100% ޑިޖިޓަލް (ސުމޭކު) ލިޔެކިޔުމުގެ މުއައްސަސާއެއް ކަމުގައި ކަނޑައެޅުނެވެ. 2018 ގައި ދައުލަތުގެ ގިނަ އިދާރާތަކުގެ ރެކޯޑްސް ޑިިޖިޓަލް ކުރެވުނެވެ. 2019 ގައި ތާރީޚީ ފޮޓޯ މައުރަޒުތައް ބޭއްވުނެވެ.

2020 ގައި ބައިނަލްއަގުވާމީ އަރުޝީފު ޖަމުއިއްޔާގެ މެންބަރުކަން ގައުމީ އަރުޝީފަށް ލިބުނެވެ. 2021 ގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިދާރާއިން ޒަމާނީ ޕާލަމެންޓަރީ އާކައިވެއް ގާއިމު ކުރެވުނެވެ.

ދިވެހިވަންތަކަން ދިރުވައި ދިވެހި ފަތްފުއްތައް އަބަދަށް ރައްކާތެރިކުރުމަކީ ގައުމީގޮތުން ލާޒިމުކަމެކެވެ.