ކ. މާލެ
|
4 ޖުލައި 2022 | ހޯމަ 17:55
މުހައްމަދު ލަތީފް (މ)
މުހައްމަދު ލަތީފް (މ)
ނައުޝާދު / ޓްވިޓަރ
ގޯގޯ ލަތީފް އަވަހާރަވުން
"ޖެހޭނީ ކަރު ބުރި ކޮށްލަން، މި ޙަރަކާތެއް ނުހުއްޓާނަން!"
 
ލަތީފްއަކީ، އަނިޔާއާއި ދެކޮޅަށް މުޅިޙަޔާތް ވޭތުކުރެއްވި ބޭފުޅެއް – ޑރ. މުނައްވަރު
 
އިސްލާޙީ ޙަރަކާތްތަކުގެ ބާނީއަކީ މަރުޙޫމް ލަތީފު - އެމްޕީ ޙަސަން ޢަފީފް

އަޅުގަނޑުމެންނާއި ވަކިވެގެން ދިއަ، އެމްޑީޕީގެ ކޯފައުންޑަރ އަލްމަރުޙޫމް މުޙައްމަދު ލަޠީފއަކީ، "ފީނިކްސް" އެއް ފަދައިން، އުފެދިގެންއައި، ޑިމޮކްރަސީއާއި އިންސާނީ ހައްޤުތަކަށް ހިނިތުންވެލި ރޫޙެއްފަދަ ބޭފުޅެކެވެ." ގޯގޯ ލަތީފު" ގެ ނަންފުޅުން މަޝްހޫރުވި، އަލްމަރުޙޫމް މުހައްމަދު ލަޠީފްއަކީ، ތިނަދޫގައި ދެވަނަ ފަހަރަށް ހިނގައިދިއަ، ހަމަނުޖެހުން ތަކުގެ ތެރެއިން، އޭނާގެ ޢާއިލާއަށް ލިބުނު އަނިއާ ތަކާއި، ހިތާމަތަކާއި، ބޭއިންސާފުގެ ކެކުޅުން، އޭގެ ނިހާޔަތަށް ތަޙައްމަލް ކުރައްވާފައިވި ބޭފުޅެކެވެ. އޭރު ލަޠީފްއަކީ، ބޭބެ ޢަބްދުއްޞަމަދު ޢަބްދުﷲ އާއިއެކު، ސްރީލަންކާގައި ކިއަވަން ހުންނެވި ކުޑަ ކުއްޖެކެވެ. އެއަށްފަހު ބޭރޫތުން ތަޢުލީމު ހާސިލް ކުރައްވައިގެން، ރާއްޖެއަށް ވަޑައިގެން، ޚުދު އޭނާ ސިޔާސީ ޙަރަކާތަށް ނިކުންނެވި ހިނދު، ޖަލަށް ވަންނަވަން ޖެހިވަޑައިގަތެވެ. ރައްޔިތުން އިންތިޚާބުކުރި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގދ.އަތޮޅުގެ ގޮނޑިއާއި ގުޅިގެން އައި ޙުކުމަކާއި ގުޅިގެން ގެއްލުނެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް، ވަރުގަދަ ޢަޒްމާއެކު، ލަޠީފު ފެށްޓެވި އިސްލާޙީ މަސައްކަތްޕުޅުގައި، އޭނާ ސާބިތުވެ ހުންނެވިއެވެ. މި ދުނިޔެއާއި ލަޠީފު ވަކިވެގެން އެ ވަޑައިގެންނެވީ، އޭނާ ނުކުންނެވި އިންސާނީ ޙައްގުތަކުގެ މަސައްކަތުގައި ސާބިތުވެ ހުންނަވައިގެންނެވެ. ސުވާލަކީ، އެ، ނުގުޑާފަދަ ޢަޒުމާއި، ޑިމޮކްރަސީގެ ރޫޙު، އޭނާގެ ޟަމީރާއި ގުޅުނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ އެއީ، މަޖީދިއްޔާގެ ގްރޭޑު 10ގައި ކިއެވި ދުވަސްވަރު، ކިއެވި " ބްރިޓިޝް ކޮންސްޓިޓިއުޝަން" މި މާއްދާއިން ސިކުނޑިއަށް ކުރުވި ހުޅުދާނުން، އިންސްޕަޔަރވި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމުގެ ޢިލްމް ހެއްޔެވެ؟ ނޫނީ އޭނާގެ އަމިއްލަ ޢާއިލާ ތަޙައްމަލުކުރި ބޭއިންސާފާއި އަނިޔާގެ އިންތިހާއީ ހިތްދަތިކަން ހެއްޔެވެ؟

ކިއުންތެރިއާއަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ކުރަހާލަ ދެވޭތޯ މި ބަލަނީ، ލަޠީފުގެ ޅަފަތުގެ ފޮޓޯއެކެވެ.  މިފޮޓޯއިން އޭނާ، ކިތަންމެ ދުރުން ކުޑަ ކުއްޖަކު ފަދައިން ފެންނަން ހުއްޓެއްކަމަކު، އެ މައުޞޫމް ހިތް ފުރިފައި ވަނީ، ކާފައާއި ބައްޕައާއި ބޮޑުބޭބެއަށް، އެހިނދު ޖަލުގައި ލިބެމުން އެދާ، އަނިޔާތަކުގެ ހިތާމައެވެ. މި ދެންނެވި ހިތާމަވެރި ދަނޑިވަޅުގައި، އޭނާގެ މާމަވެސް އެވަނީ ފޮނުވާލަން އޮޑިއަށް ލާފައެވެ. ދެން ތިބި އޮޑިފަހަރުގައި އެތިބީ ތިނަދޫން ލަޠީފު، ފައި އުފުރާލުމާއި ހަމައަށް، އެކުގައި، އެހާމެ އުފަލުގައި، ކުޅެން އުޅުނު ކޮއްކޮ މެންނެވެ. ގިނައީ ދެބެންގެ ދެދަރި ކުދިންނެވެ. އެއީ އޭރު ވަރަށް ޅަފަތުގައިވި މައުސޫމް ފުރާނަ ތަކެކެވެ.

އިބްރާހީމް ނާސިރުގެ ވެރިކަމުގައި ހިނގައިދިއަ، "މަޝްހޫރު ތިނަދޫގެ ހަމަނުޖެހުން" ތަކުގެ ތެރޭގައި، ޖަލަށް ލާފައި ތިއްބައި، ފުރަތަމަ ޖަލުގައި ނިޔައުވީ، މަރުޙޫމް ލަޠީފްގެ ބޮޑުބޭބެ ސަޢީދު ކަތީބެވެ. އެއަށްފަހު، ކާފަ މޫސާ މަނިކުފާނު، ނުވަތަ އާންމު ނަމުންނަމަ، ހިރިހަމައިދި ކަލޭފާނެވެ. ދެން، ލަޠީފުގެ ބައްޕަ ޢަބްދުﷲ ކަތީބެވެ. އޭރު، ލަޠީފުގެ މާމަ ޢާމިނަތު ޢަބްދުއްރަޙުމާން ( ރެކިދިއެ) އާއި، ލަޠީފްއާއި ދެބެންގެ ދެދަރި ކޮއްކޮމެން ތިބީ، ފޮނުވާލަން އޮޑިއަށް ލާފައެވެ.

ލަތީފުގެ މާމައާއި ކޮއްކޮމެންގެ ތެރެއިން، އެއްބައަކު ފޮނުވާލީ ށ. ފީވަކަށެވެ. އަނެއް ބައަކު، ށ. ނަރުދުއަށެވެ. ލަތީފް އަށްވުރެ 1 އަހަރު ހަގު ދެބެންގެ ދެދަރި ކޮއްކޮ، ރަޝީދާ އިބްރާހީމްއާއި އެކުގައި ދެންތިބި ކުދިން، ފޮނުވާލީ ހދ. ނޮޅިވަރަންފަރަށެވެ. ދިހަ ވަރަކަށް މަސް ފަހުން، އަނެއްކާވެސް، އެ ތިން ރަށުގައި ތިބި އާއިލާގެ އެންމެން ގެންދިއައީ ބ. ގޮއިދުއަށެވެ. އޭރު އެއީ ބޮޑެތި ކުށްވެރިން ފޮނުވާލާ ރަށެވެ. އެރަށުގައި ދަނޑިފަނުން ގެއެއް އަޅައިގެން، އެ އާއިލާ ދިރިއުޅުނީ، މަސްވެރިން މަސްކަނޑާފައި ހުންނަ ކަށިފަތި ހޮވައި، މަސްކުނޑި ހަދައި، އެ ވިއްކައިގެން ލިބުނު އެއްޗަކުންނެވެ.

ހުވަދު އަތޮޅުގައި ހުންނެވި އެންމެ ބޮޑު ވިޔަފާރިވެރިއާ، ހިރިހަމައިދި ކަލޭފާނުންގެ އަނބިކަނބަލުން ރެކެދިއެ، އޭނާގެ މާމަދަރިން ނާއިއެކު، މި ޙާލުގައި 2 އަހަރު ގޮއިދޫގައި ވޭތު ކުރެއްވިއެވެ. ހެދުންތައް ބައުވެ، ހަސް ނެތިފައިވާ ޙާލުގައެވެ. އެންމެ ފަހުން، އެ މައުސޫމް ކުދިންނާއި ލަޠީފުގެ މާމަ، މާލެއަށް ގެނެސް، ސަރުކާރުން މިނިވަން ކުރިއެވެ.

ލަތީފު ލަންކާއިން އޯލެވަލް ނިންމުމަށްފަހު، ބޭރޫތަށް ކިޔަވަން ވަޑައިގަތުމަށް ހަމަ ޖެހިފައި އޮއްވައި، ލަންކާގައި ކިޔަވަން ތިބި ކުދިން ސަރުކާރުން މާލެއަށް ގެންނެވިއެވެ. އެބުރުގައި ލަތީފުވެސް މާލެއަށް ގެނެސް މަޖީދިއްޔާ ގްރޭޑު 10އަކަށް ވެއްދީއެވެ. މިއީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި މިއަދު ވިލުފުށީ ދާއިރާ ތަމްސީލު ކުރައްވާ އެމްޕީ ޙަސަން ޢަފީފުއާއި ލަޠީފު، އެއް ކުލާހަކުން ބައްދަލުވެ، ރައްޓެހި ރަޙުމަތްތެރިންނަށްވާ ހިސާބެވެ.

މަޖީދިއްޔާއަށްފަހު، ލަތީފަށް ބޭރޫތަށް ކިއަވަން ވަދައިގަތުމުގެ ފުރުސަތު ލިބުނެވެ. "އެމެރިކަން ޔުނިވަރސިޓީ އޮފް ބޭރޫތު" ގައި، ކިއަވަން ހުންނެވުމަށްފަހު، މާލެއަށް ވަޑައިގެން، އޭރުގެ އީޕީއެސް ސްކޫލްއަށް އޭނާ ކިޔަވައި ދެއްވަން  ފެށްޓެވިއެވެ. މިއީ ފަހުން، އޭނާގެ ގާތް އަޚަކަށްވި ޑރ، މުޙައްމަދު މުނައްވަރާއި ބައްދަލުވާ މަރުޙަލާއެވެ. އޭރު މުނައްވަރަކީ އީޕީއެސްގައި ލަޠީފުގެ ދަރިވަރެކެވެ.

ލަތީފްއަކީ ޕާރސަނަލީ އަޅުގަނޑުގެ ޓީޗަރެއް. އަޅުގަނޑު އީޕީއެސްގައި ކިއަވަން ފަށައިގަތް ދުވަސްވަރު ލަޠީފުވެސް ބޭރޫތުން އެނބުރި ވަޑައިގެން، އަޅުގަނޑު މެންނަށް ކިޔަވައި ދެއްވަން ފެށްޓެވި. އޭރުއްސުރެން އަޅުގަނޑުމެންގެ ޙަޔާތުގައި، ލަޠީފްއާއި ބައްދަލުނުވާ ދުވަސްވަރެއް ވަރަށް މަދުވާނެ. ފަހުން އަޅުގަނޑުގެ ގާތް ބޭފުޅަކާއި ލަޠީފު ކައިވެނި ބައްލަވައިގެން، އެއް ގެއެއްގެ ތެރޭގައި ކަހަލަ ގޮތަކަށް ވަރަށް އެކީގަ އުޅެން ދިމާވީ
ޑރ. މުނައްވަރު

ޑޮކްޓަރ މުނައްވަރު، "ރާއްޖެ ޑޮޓް އެމްވީ"އަށް، ލަޠީފުގެ ހަޔާތްޕުޅު ސިފަ ކޮށްދެއްވަމުން، ވިދާޅުވެ ދެއްވި ގޮތުގައި، ލަޠީފްއަކީ، އޭނާގެ މުޅި ޙަޔާތްޕުޅުހެން، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި، ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތަކުގައި، އަނިއާ އާއި ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. އެއީ އެމްޑީޕީ އުފެދުމުގެ މާކުރިން، އިސްލާޙީ މަސައްކަތް ފެށްޓެވި ބޭފުޅެކެވެ. 1980 ގެ ތެރޭގައި، އިނިގިރޭސި ބަހުން ވީކްލީ ނޫހެއް ނެރުއްވައިގެން، ކުރެއްވި މަސައްކަތަކީ ވެސް، އިސްލާޙީ މަސައްކަތެވެ. މި ދުވަސްވަރު، ސިއާސީ ޕާޓީ ރާއްޖޭގައި އުފެއްދުމާބެހޭ ގޮތުން މުނައްވަރާއި މަޝްވަރާ ކުރެއްވިއެވެ. ޤާނޫނީ ގޮތުން އެކަމުގައި ކުރިއަށް ދެވެން އޮތް މަގުތައް، އޭނާ ހޯއްދަވަމުން ގެންދެވި އިރު، މުނައްވަރަކީ ގާނޫނީ ވަކީލެކެވެ. އެހެން ކަމުން، މުނައްވަރަށް ފެނިވަޑައިގަތް މަޝްވަރާއެއް ދެއްވިއެވެ. 

ލަތީފްއަކީ އަޅުގަނޑު ދަންނަން ފެށީއްސުރެ، ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ޙައްގުތަކަށާއި އިންސާނީ ޙައްގުތަކަށް ވަރަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެއް. އަދި ކަންކަން އިސްލާޙު ކުރައްވަން މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެއް. އެއީ ދުވަހަކުވެސް އޭނަގެ މަސްލަޙަތަށް ވިސްނަވައިގެން، މަޤާމެއް ހޯދުމުގެ ނިއަތުގައި މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެއް ނޫން. އެހެންވީމައި ލަޠީފު ފާހަގަ ކުރެވުނީ، ވަރަށް އިޚްލާސްތެރި، ތެދުވެރި ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގައި
ޑރ. މުނައްވަރު

ޑރ. މުނައްވަރު ވިދާޅުވެ ދެއްވި ގޮތުގައި، އިސްލާޙީ މަސައްކަތަކީ، ލައިފްގެ މިޝަނެއް ކަހަލަ ގޮތަކަށް އަބަދުވެސް ލަޠީފުގެ ކިބައިން ފެނިފަ އޮތް މަސައްކަތެކެވެ.

"އެހެން އެކަން އޮއްވައި، ޑިމޮކްރަސީގެ ނަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން މި ގެނައި ޙަރަކާތް ތަކުގެ ތެރޭގައި، އެމްޑީޕީގެ ތެރޭގައި އަޅުގަނޑުމެން އެކުގައި މަސައްކަތް ކުރަމުން އައި އިރު، ކުރިންވެސް ފެންނަ ޖޯޝާއި ކޮމިޓްމަންޓް އާއި އެކީގަ މަސައްކަތް ކުރައްވަމުން ގެންދެވީ" ޑރ. މުނައްވަރު ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ.

ޑރ. މުނައްވަރު އެ ވިދާޅުވެ ދެއްވި ފަދައިން، އެމްޑީޕީ ރަޖިސްޓްރީ ކުރައްވަން ލަންކާއަށް، މުޙައްމަދު ނަޝީދު (ރައީސް ނަޝީދު) އާއިއެކު ވަޑައިގެން، އަމިއްލަފުޅަށް އަރުވާލެވިގެން، ލަންކާގައި ވެސް، ލަޠީފު ހުންނެވިއެވެ. މި ދުވަސްވަރު ކުރެއްވިހާ ވެސް، މަސައްކަތްޕުޅަކީ، އެމްޑީޕީގެ ރޫޙު ދިރުވުމެވެ.

ދެން، އަނެއްކާވެސް، ކިއުންތެރިއާ ގޮވައިގެން، ދާން މިޖެހެނީ، މީގެ ތަންކޮޅެއް ކުރިއަށެވެ. 1989 ގެ ތެރެއަށެވެ. އެއީ އެ ދުވަސްވަރު އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޚާބުގައި، އިސްލާޙީ ބަދަލަކަށް އެދިއެދި ތިއްބެވި ބޭފުޅުން ކޮޅެއް، ގޮނޑިތަކަށް ވާދަ ކުރައްވަމުން އައި ވަގުތެކެވެ. ތ. އަތޮޅުގައި ޙަސަން ޢަފީފު، ކެންޕެއިން ކުރައްވަމުން ގެންދަވާއިރު، އައްޑޫ އަތޮޅުން އިވެނީ، ހިޔަލީއާއި " މަވޯޓާ ޝަރީފަށް" ކިއަމުން އަންނަ އަޑެވެ.

ފުވައްމުލަކުގައި މުޙައްމަދު އިބްރާހީމް ދީދީ (މޮޑީ) ގެ އަޑު ގަދަވަމުން ދިއައެވެ. ހއ. އަތޮޅުގައި އާދަމް ޢަބްދުއް ރަޙުމާނުގެ ކެންޕެއިން ހިނގަމުން ދިއަ އިރު، މާލޭގައި އިލްޔާސް އިބްރާހީމް އާއި ޑޮކްޓަރ ވަޙީދުގެ ކެންޕޭންއެވެ. ގދ އަތޮޅުން ފެންނަނީ ސީނާ އަޙުމަދު ޒާހިރު އާއި، މަޝްހޫރު ގޯގޯ ލަޠީފު، ކެންޕޭން ކުރައްވާ މަންޒަރެވެ. ހައްދުންމަތިން އިސްމާޢީލް ނަސީރެވެ. މި ނޫންވެސް މިފަދަ ކިތަންމެ ކެންޑިޑޭޓެއްގެ އަޑު އިވެމުން ދިއަ އެވެ.

ލަޠީފަކީ، ފަތުރުވެރި ކަމުގެ ދާއިރާގައި ވެސް، އިސްސަފުގައި ގުނާލެވޭ ބޭފުޅެކެވެ.  ރިސޯޓު ވިޔަފާރީގެ ތެރޭގައިވެސް، ޙަސަން ޢަފީފްއާއި ޙުސްނީއާއި، ޢަފީފްއަކީ ޙިއްސާދާރުންނެވެ. ރަންނާޅި ރިސޯޓު ފެށީ މި ޕާރޓްނަރޝިޕްގެ ތެރެއިންނެވެ. އޭގެ ކުރީގައި އެބޭފުޅުން އުޅުއްވީ ގެސްޓު ވިޔަފާރި ނުވަތަ ސުވެނިއަރ ވިޔަފާރީގެ ތެރޭގައެވެ. އޭރުއްސުރެން ޢަފީފްއާއި ވަރަށް ގާތްކޮށް އުޅުއްވަމުން އައިސް، 1989 ގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށްވެސް ވެންނެނީ ދެ ބޭފުޅުން އެކީގައެވެ.

ލަޠީފްއަކީ، ގދ. އަތޮގެ ގޮނޑިއަށް ވާދަ ކުރެއްވުމުގެ ކުރީގައި ވެސް، އުފަންރަށް ތިނަދޫ ގެ އިތުރުން އަތޮޅުގައިވެސް، މަޤްބޫލް އަދި ހަމަ އެހާމެ، ޚިދުމަތްތެރި ބޭފުޅެކެވެ. ގދ. އަތޮޅުގެ ތިނަދޫ ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގޮނޑި ފުރުއްވި، ކުރީގެ މެންބަރު މުޙައްމަދު ޤަސަމް، ވިދާޅުވެ ދެއްވި ގޮތުގައި، ލަޠީފުބެއަކީ ޢާއިލާ އަށްވެސް އެހާމެ ހެޔޮ ބޭބެއެކެވެ. ޚާއްސަކޮށް ތިނަދުއަށް ވެސް އެހާމެ ޚިދުމަތްތެރި ބޭފުޅެކެވެ. ތިނަދުއަށް އިނގިރޭސި ޓީޗަރަކާއި ހިސާބު ޓީޗަރެއް ހޯއްދަވައި ދެއްވަން އެހީތެރިވެ ދެއްވިކަމީ، ރަށުގެ ތަޢުލީމަށް އޭގެ ހެޔޮ އަސަރު ކުރި ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން، ތިނަދޫގައި ކްލިނިކެއް ހުޅުވައި، ބޭރުގެ ޑޮކްޓަރެއްގެ ޚިދުމަތާއި، ލެބެއްގެ ޚިދުމަތް ވެސް ލަޠީފު ދެއްވިއެވެ. ޚާއްސަކޮށް ޒުވާން ވިޔަފާރިވެރިން، އެ ވިޔަފާރީގައި ކުރިއަށްދާނެ ދޮރުތައް ހުޅުވައި ދެއްވައި، އެހީވެ ދެއްވި އެވެ.

ލަޠީފުބެއަކީ، އިސްލާޙީ ޙަރަކާތުގެ މަސައްކަތް ތިނަދޫގައި ފެށިގެން އައި އިރު، އެންމެ އިސްކޮށް އުޅުއްވި އެއް ފަރާތް . ތިނަދޫގައި އެހާބޮޑު ރޫޙެއް އުފެދިގެން އައުމުގެ އެއް ސަބަބަކީ ހަމަ އެއީ
އެމްޑީޕީގެ ތިނަދޫ ދާއިރާގައި އެންމެ އިސް ކޮށް ހުންނެވި، ކުރީގެ މެންބަރު ގަސަމް

ގަސަމް އަކީ، އެފްއެސްއެމްގެ އެމްޑީގެ މަޤާމު ފުރުއްވަމުން ގެންދަވާ، އެމްޑީޕީގެ ސީނިއަރ ބޭފުޅެވެ.

ގދ. އަތޮޅުގައި ހިނގަމުންދިއަ ލަޠީފްގެ ކެންޕޭނުގައި އެންމެ އިސްކޮށް ޙަރަކާތްތެރިވެ، ރަށްރަށަށް އެކުގައި ދަތުރު ކުރެއްވި އެއް ބޭކަޅަކީ، ތިނަދޫގައި އެމްޑީޕީގެ ރޫޙު އުފައްދަވަން އެންމެ ފުރަތަމަ މަސައްކަތް ކުރެއްވި، ދެތިން ހަތަރު ބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނި ލެއްވި، ތިނަދޫ ހަސަން އަހްމަދު ދީދީއެވެ.

"އެ ކެންޕޭނު ތެރޭގައި ވަރަށް ގިނަ ރަށްރަށަށް ލަޠީފު އަރިހުގައި ދަތުރު ކުރެވިފައި ހުންނާނެ. އެއީ ވަރަށް ރޫޙުގައި ހިނގައިދިއަ ކެންޕޭން އެއް. އިސްލާޙީ މަސައްކަތް ފެށުނީ، ލަޠީފު މަޖިލީހަށް ހޮވުމާއެކު". ޙަސަން އަޙުމަދު ދީދީ، ލަޠީފުގެ ޒިކްރާ އައު ކުރައްވަމުން، ވިދާޅުވެ ދެއްވިއެވެ.

އެމްޑީޕީގެ އިސްލާޙީ ހަރަކާތަކީ ތިނަދޫ އިން ފެށުނު ކަމެއް. ތިނަދޫ އެސްޓީއޯ ސަލީމްއާއި، އަޅުގަނޑާއި، ހައެއްކަ މީހުން ފެށި މަސައްކަތެއް މިކަމަކީ. ލަތީފު އެކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްވަރަކަށްވެ، އެ ހަރަކާތް ފެށްޓެވީ
ޙަސަން އަޙުމަދު ދީދީ

ދެން، އައީ އިންތިޚާބުގެ ނަތީޖާ އިޢުލާންވެ، ސީނާ އަޙްމަދު ޒާހިރުއާއި ލަޠީފު، ގދ. އަތޮޅުން އިންތިޚާބުވި ޚަބަރެވެ. ލަޠީފުގެ އަޚު ޙަސަން އަފީފުވެސް ތ. އަތޮޅުން ހޮވިވަޑައިގަތެވެ. އަފީފުފަދަ، އިސްލާޙީ ފިކުރުގެ ބޭފުޅުންކޮޅެއް، މަޖިލިހަށް އިންތިޚާބު ވިއެވެ. އެއަށްފަހު، އަލަށް ހޮވުނު އާ މަޖިލިސް ހުވާކޮށް ފުރަތަމަ ޖަލްސާ ފެށުމާއެކު، މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން ވަޒީރުންގެ ފޮޓޯފުޅުތައް ފެންނަން ހުރުން، ލަޠީފަށް އެކަންވީ އައިބު ކަމަކަށެވެ. އޭނާގެ ނަޒަރުގައި މިއީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެވެ. އެތާނގައި އެ ފޮޓޯތައް ހުރުން މުނާސަބެއް ނޫނެވެ. އެހެން ކަމުން ތެދުވެ ވަޑައިގެން، އެވާހަކަ އޭނާ ދެއްކެވިއެވެ.

"އޭގެ ފަހުން ފޮޓޯތައް ނެގީ" ތ. އަތޮޅުގެ އޭރުގެ މެންބަރު ޙަސަން ޢަފީފު، މިދެންނެވި ވާހަކައަށް އިޝާރަތް ކުރައްވަމުން، ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ.

މި އައު ދައުރުގެ ފުރަތަމަ ޖަލްސާ ފެށުމާއެކު، މަޖިލީހުގައި މިނިވަން ޚިޔާލު ތަކުގެ އަޑު ގަދަވާން ފެށިއެވެ. އިބްރާހީމް ޝަރީފް (މަވޯޓާ ޝަރީފް) އާއި މުޙައްމަދު އިބްރާހީމް ދީދީ (މޮޑީ) އާއި، ސީނާ އަޙުމަދު ޒާހިރާއި، މުޙައްމަދު ލަޠީފު (ގޯގޯލަޠީފު) އާއި، ޤާސިމް އިބްރާހީމްފަދަ، އައު މޫނުތައް ފެންނަމުން ދިއަ އިރު، ޑރ. ވަޙީދު އާއި، ޙަސަން ޢަފީފު ފަދަ، އައު މޫނުތައް މަޖިލީހުން ފެންނަމުން ދިއަ އެވެ. އިސާހިތަކުމެ، ތާޒާ ޚިޔާލު ތަކަށް ޖާގަ ލިބެން ފެށިއެވެ. މަޖިލީހުގެ ރިއާސަތުގައި އޭރު އިންނެވީ، އަލްމަރުޙޫމް އަޙުމަދު ޒަކީއެވެ. މެންބަރުންގެ ތަފާތު ޚިޔާލުތައް،  އެމަނިކުފާނު، ބަލައިގަންނަވަމުން ގެންދެވިއެވެ.

"އޭރު އޮންނަ އާދަކާދައަކީ، ސަރުކާރުން ބިލެއް ފޮނުވާއިރަށް، ކޮންމެވެސް ބޭފުޅަކު ދެތުވެވަޑައިގެން ވިދާޅުވާނެ، ސަރުކާރުން ފޮނުވި ގޮތަށް ބިލް ފާސްކުރަން ހުށަހަޅަމޭ. އަނެއް ބޭފުޅަކު ތެދުވެވަޑައިގެން ވިދާޅުވާނެ، ތިމަންނާ ތާއިދު ކުރައްވަމޭ. އެހިސާބުން ވޯޓަށް އަހާނި." ޙަސަން އަފީފު، ވިދާޅުވިއެވެ.

ފުރަތަމަ ޖަލްސާގައި މި ގޮތަށް ބިލެއް ހުށަހެޅުނު އިރު، އަޅުގަނޑުމެން ތިބީ، ކުރިން ވާހަކަ ދައްކައިފަ ތައްޔާރު ވެގެން. އެއީ، އެކަންތައް އެގޮތަށް ގެންދިއަ ނުދެން. ބިލް ހުށަހެޅުމާއެކު، އަޅުގަނޑުމެން ވާހަކަ ދެއްކީ، ބިލެއް ހުށަހަޅާނީ ސަރުކާރަށް ފެންނަ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކަށޭ. އެކަމަކު މަޖިލީހަކީ ރައްޔިތުން ތަމްސީލުކުރާ ތަނަކަށްވާތީ، އެ ބިލަށް ޚިޔާލު ފާޅުކުރަން ވާނެއޭ. އަދި އޭގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ބިލް ކޮމިޓީއަކަށް ދާންވާނެއޭ. ކޮމިޓީންނޭ ރަނގަޅަށް ޢިބާރާތްކޮށް އިސްލާޙު ކުރެވޭނި. އެއަށްފަހު، މަޖިލީހަށް އައިސްގެންނޭ މަޖިލީހުން ފާސް ކުރަންވާނި. މަޖިލީހުގެ ރައީސް އަޙުމަދު ޒަކީ، އެގޮތަށް ކަންތައް ގެންދަވަން ފެށްޓެވީ
ޙަސަން އަފީފު

މި ގޮތަށް ހުށަހެޅޭ ބިލްތައް ގެންދަން، ދާއިމީ ކޮމިޓީއެއް އުފައްދަން ލަޠީފުއާއި ޢަފީފުފަދަ ބޭފުޅުންގެ ޓީމުން އޭގެ ފަހުގެ ޖަލްސާއެއްގައި ހުށަހެޅުއްވިއެވެ. އަދި އެކަން އެ ގޮތަށް ފާސްވެގެން ވެސް، ދިއައެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއްގައިވެސް އިސްނެގުމުގެ އެންމެ މުހިންމު ބޭފުޅަކީ ލަޠީފް އެވެ. މިއީ، ޙަސަން އަފީފުވެސް، ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތެވެ. މި ދެންނެވި ދުވަސްވަރު ޖަލްސާތައް ހެނދުނު 9:00ން 12:00އަށް ބޭއްވި ނަމަވެސް، ކޮމިޓީތައް ހަވީރު އޮވެއެވެ. އެ ދުވަސްވަރަކީ ކޮންމެ ބިލެއްގެ ބަޙުސްގެ މަރުޙަލާ ނިމުމުން ކޮންމެވެސް ކޮމިޓީއަކަށް ބިލްތައް ފޮނުވަމުން ގެންދިއަ ދުވަސްވަރެވެ.

އަފީފު، ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި މަރުޙޫމް ލަތީފްއަކީ ވަރަށް "އައުޓް ސްޕޯކަން" (ކެރިވަޑައިގެން ކަންކަމާބެހޭގޮތުން ވާހަކަދެއްކެވި) ބޭފުޅެކެވެ. ބޭނުންވާ ވާހަކައެއް އޭނާ ދައްކަވައެވެ. އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި ބެހޭ ކޮމިޝަނެއް، ސަރުކާރުން އުފެއްދެވި އިރު، އަފީފްއާއި ލަޠީފުވެސް، އެ ޚިޔާލު، މާކުރިން އޮތީ މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުގައި ފާޅުކުރައްވާފައެވެ.

"އަސްލު ޙަޤީގަތަށް ބުނާކަމަށް ވަންޏާ، ލަޠީފްއަކީ ޑިމޮކްރެޓިކް މޫވްމަންޓުގެ ބާނީ.  މަޖިލީހުގައިވެސް، އަދި އޭގެ ކުރީގައިވެސް، ސިޔާސީ ޕާޓީ އުފެއްދުމުގައިވެސް، އެންމެ އިސް ދައުރެއް، އަދާކުރެއްވީ ލަޠީފު" - ޢަފީފު، ވިދާޅުވިއެވެ.

ގދ. އަތޮޅުގެ މެންބަރަކަށް މަރުޙޫމް ލަޠީފު އިންތިޚާބުވީ 1989 ގައެވެ. އޭނާވަނީ 24 ފެބްރުވަރީ 1990ން 27 މާރޗް1991 އަށް، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ގދ. އަތޮޅުގެ މެންބަރުކަން ކުރައްވާފައެވެ. ކުރިމަތި ލައްވަން ޖެހިވަޑައިގެންނެވި ޙުކުމަކާއި ގުޅިގެން، 1991 ގެ މާރޗު މަހު، ލަޠީފުގެ ގޮނޑި ގެއްލުނެއް ކަމަކު، ޑރ މުނައްވަރާއި ޢަފީފު، އެ ވިދާޅުވެ ދެއްވި ފަދައިން، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށާއި، އަނިޔާއާއި ދެކޮޅަށް،ފެށްޓެވި މަސައްކަތުގައި، ލަޠީފުގެ ޟަމީރުގައިވާ ރޫޙަކަށް ބަދަލެއް ނާދެއެވެ.

މި ރޫޙުގައި އިސްލާޙީ މަސައްކަތް އިތުރު ގިޔަރަކަށް ލެއްވިއެވެ. ގދ. އަތޮޅާއި ތިނަދޫގައި ވެސް،  އެމްޑީޕީގެ ޙަރަކާތައް ކުރިއަށް ގެންދެވިއެވެ. ތިނަދޫގައި މި ޙަރަކާތްތައް ހިނގަމުން ދިއައީ، އަޅިވިލާގޭގައެވެ. މަރުޙޫމް އެސްޓީއޯ ސަލީމްއާއި، ޙަސަން އަޙުމަދު ދީދި، ފަދަ ބައެއް ބޭފުޅުންނާއެކު، ފެށިގެން އެދިއަ މަސައްކަތުގައި، އެމްޑީޕީގެ ރޫޙު އުފެދި، ކުރިން ރައީސް މައުމޫނަށް އިންތިޚާބު ތަކުގައި ސައްތައިން ސައްތަ ލިބިވަޑައިގަންނަވަމުން އައި ތިނަދޫގެ ނަތީޖާ، ބަދަލުވާން ފެށިއެވެ. ގދ. ގެ އެހެން ރަށްރަށުގައިވެސް އައީ އެމްޑީޕީގެ ރޫޙު ވަރުގަދަ ވަމުންނެވެ. މިއަދު ފެންނަން އޮތް މަންޒަރުގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ހުވަދު އަތޮޅަށް ނިސްބަތްވާ 2 ގޮނޑި ފިއަވައި، ހުރިހާ ގޮނޑިތަކަކީ، އެމްޑީޕީގެ ކެންޑިޑޭޓުން މެންބަރު ކަމުގައި ތިއްބެވި ގޮނޑި ތަކެވެ.      

ލަޠީފުބެ އަކީ، ގދ.އަތޮޅުގެ މެންބަރުކަން ވެސް، ކޮށްފަހުރި، އަތޮޅުގައި ލަޠީފުބޭގެ މަސައްކަތް ބަލައިގަންނަ، އަނެއްކާ އަތޮޅުގެ ރައްޔިތުންނާއި ވަރަށް ގާތް ގުޅުމެއް އޮންނަ ބޭފުޅެއް. ލަޠީފުބެ އެވަރުގެ ކަމަކާ ނުކުތީމަ ތިނަދޫގައި ކުރިއަށް ތިއްބެވި ސިޔާސީ ހަރަކާތުގެ ބޭފުޅުންނަށް ބަލައި ގަނެވުނު، އެއީ ރައްޔިތުންނަށް ހެވާ ލާބައަށް އެދިގެން ކުރާ މަސައްކަތެއް ކަމަށް
ގަސަމް

ދެން، އޮތީ ހަސަން އަޙުމަދު ދީދީ، ލަޠީފު ގޭ ބަންދުގައި ހުންނަވަނިކޮށް، އެގެއަށް ދުރުވެ، ބައްދަލު ކުރެއްވި ދުވަހެއްގައި ލަޠީފު، އޭނާގާތު ވިދާޅުވި ވާހައެކެވެ. މި ވާހަކައިންވެސް ސާބިތުވަނީ ލަޠީފުގެ ނުގުޑާ ޢަޒްމެވެ. ސާބިތުކަމެވެ. ޟަމީރުގައިވާ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް އޮތް ވަރުގަދަ ރޫޙެވެ.

"ލަޠީފު، ގޭ ބަންދުގައި ހުއްޓައި އަޅުގަނޑު ދިޔައިން. ގޮސް ބުނިން ކުޑަކޮށް ދޫކޮށްލައިގެން ކުރިއަށް ދާންވީ ނޫންހޭ؟ އެހެން ނޫނީ މެންބަރު ކަމަކު ނުހުރެވޭނެއޭ. މެންބަރު ކަމުގައި ހުރެވުނިއްޔާތާއޭ އިސްލާޙީ މަސައްކަތް ތައްވެސް ކުރެވޭނި" ލަޠީފުގެ ހަނދާންތައް އައު ކުރައްވަމުން، ޙަސަން އަޙްމަދު ދީދީ، ވިދާޅުވިއެވެ.

ލަޠީފު ވިދާޅުވީ ކަރު ބުރިކޮށްލާށޭ، އެހެން ނޫނީ ހުއްޓައެއް ނުލާނަމޭ
ޙަސަން އަޙްމަދު ދީދީ

ލަޠީފުގެ މި ބަސްފުޅުން އެ ހާމަވަނީ، އޭނާގެ ރޫޙުގައިވާ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް ވަކާލާތު ކުރުމުގެ ޢަޒްމެވެ. އަނިޔާއާއި ދެކޮޅަށް، ދެތުވެވަޑައިގެން ހުންނެވި ސާބިތު ކަމެވެ. އެ ހަށިކޮޅުގައި ޖަހަމުންދިއަ ޑިކޮކްރެޓިކް އަގު ތަކުގެ ވިންދެވެ.

މިފަދަ ބޭފުޅަކަށް ލަޠީފު، ވެވަޑައިގަތުމަށް އިންސްޕަޔަރ ވެވޭ، (ހިތްވަރުލިއްބައިދޭ) ކިތަންމެ ކަމެއް އޮތީ، އެނާގެ ހަޔާތްޕުޅުގައި ތަޖުރިބާ ކުރައްވަން ޖެހިވަޑައިގެންފައެވެ. އެއް ކަމަކީ، ކާފައާއި، ބޮޑުބޭބެއާއި ބައްޕަ، ޖަލުގައި ނިމިދިއަ ހިތާމަވެރި ނިމި ދިއުމެވެ. ލޯބިވާ މާމައާއި ކޮއްކޮމެން 2 އަހަރަށް ވުރެން ގިނަ ދުވަސް، ގޮއިދޫގައި އެ ވޭތުކުރި ހިތާމަވެރި ޙަޔާތެވެ.

ދެވަނަ ކަމަކީ އެދުވަސްވަރު މަޖީދިއްޔާގައި ކިއަވަމުން ގެންދެވި އިރު، ކިޔަވައި ދެމުން ގެންދިއަ "ދަ ބްރިޓިޝް ކޮންސްޓިޓިއުޝަން" ގެ މާއްދާއިން، ދަސްވި ހެޔޮވެރިކަމާއި، ޑިމޮކްރެޓިކް ވެލިއުޒް ތަކާއި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢިލްމުން، ލަޠީފުގެ ސިކުނޑިއަށް ލިބިފައިވި އަލިކަމެވެ.

އިންސާނީ ހައްޤުތަކަށާއި، އަނިއާ އާއި ދެކޮޅަށް، އިސްލާޙީ ބަދަލު ތަކުގެ ޢަޒްމުގައި، ލަޠީފު، ކުރެއްވި ސާބިތު މަސައްކަތް ތަކުގެ އިންސްޕިރޭޝަން އަކީ، ނުވަތަ އިންކިޝާފަކީ، މި ދެންނެވި އަސަރުތައް ކަމަށް ވެދާނެތޯ އެވެ؟ މިއީ، ލަޠީފުގެ އެންމެ ގާތް އެކުވެރިއާ، ޙަސަން ޢަފީފަށް، އަޅުގަނޑު ދަންނަވާލި ސުވާލެކެވެ.  ޢަފީފު، ވިދާޅުވީ މިހެންނެވެ.

ލަޠީފުގެ ބައްޕައާއި ކާފައާއި ދުނިޔެ ދޫކޮށްފަ ދިއަ ގޮތުން،  އަސްލު އެއީ ކަންނޭނގެ އެންމެ ބޮޑު އިންސްޕިރޭޝަން އެއް، އެ އައި ކަމަކީ
ޙަސަން އަފީފު

މަރުޙޫމް މުޙައްމަދު ލަޠީފުގެ ވަކިވެ ދިއުމަކީ، ޢަފީފު ސިފަކުރައްވާ ގޮތުގައި، ގާތް ރަޙުމަތް ތެރިއެއްގެ ގޮތުންވެސް، އަދި މި ޑިމޮކްރެޓިކް މޫވްމަންޓަށާއި، އިންސާނީ ޙައްގުތައް ޙިމާޔަތް ކުރުމުގެ މަސައްކަތަށާއި، އަދި ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ޙިމާޔަތް ކުރުމުގެ މަސައްކަތަށް ބެލި ނަމަވެސް، ގައުމަށް ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ. ހިތާމައެކެވެ.

ތެދެކެވެ. އެއީ ވަރުގަދަ ޢަޒްމެއްގެ ވެރިއެކެވެ. " ޖެހޭނީ ކަރު ބުރި ކޮށްލަން، މި ޙަރަކާތެއް ނުހުއްޓާނަން!" ހީވަނީ، މި ޖުމްލައިގެ އަޑު، މިހާރުވެސް އިވޭ ހެންނެވެ!

މާތް ﷲ، މަރުޙޫމް މުޙައްމަދު ލަޠީފުގެ ފުރާނަފުޅަށް، ހެޔޮ ރަޙުމަތް ލައްވާ ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިއުމަތް މިންވަރު ކޮށްދެއްވާށިއެވެ.

އެންމެ ފަހުން އަޕްޑޭޓް ކުރީ: 3 ހަފްތާ ކުރިން
ރިވިއު ކުރީ: ފާޠިމަތު ޒުހައިރާ
20%
10%
60%
0%
10%
0%
ކޮމެންޓް