ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ވިޔަފާރިކުރުމުގެ ބިލު، އެންވަޔަރަންމަންޓް އެންޑް ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް ކޮމިޓީން ދިރާސާކޮށް މުހިންމު ބަދަލުތަކާއެކު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ތަޅުމަށް ހުށައަޅައިފިއެވެ.
ކޮމިޓީން ގެނައި އިސްލާހުތަކާއެކު، ކޮމިޓީގެ މެންބަރުންގެ އަގުލަބިއްޔަތުން ފާސްކޮށްފައިވާ މި ބިލު މަޖިލީހުގެ ތަޅުމަށް ހުށައަޅުއްވައި ދެއްވީ އެންވަޔަރަންމަންޓް އެންޑް ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް ކޮމިޓީގެ މުގައްރިރު ހޯރަފުށީ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު ސަލީމްއެވެ.
ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ބައިނަލްއަގުވާމީ ވިޔަފާރިކުރުމުގެ ބިލު ކޮމިޓީއަށް ހުށައެޅުނީ 16 ފެބްރުއަރީގައި އޮތް 2022 ވަނަ އަހަރުގެ މަޖިލީހުގެ ފުރަތަމަ ދައުރުގެ 7 ވަނަ ޖަލްސާގައެވެ. ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން މި ބިލު ހުށައެޅީ ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ވިޔަފާރިއާއި ބެހޭ ބައިނަލްއަގުވާމީ މުއާހަދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމަށްޓަކައި، ދެމެހެއްޓެނެވި ގޮތެއްގައި ނޫން ގޮތަކަށް ކުރާ ބައިނަލްއަގުވާމީ ވިޔަފާރީގެ ސަބަބުން، ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ އަދި ނެތިދިއުމުގެ ނުރައްކާ ކުރިމަތިވެފައިވާ އަދި "އެކްސްޕްލޮއިޓް" ކުރެވޭ ނުވަތަ ނާޖާއިޒް ގޮތުގަ ބޭނުންކުރެވޭ ގަސްގާހާ ގެއްސާއި ޖަނާވާރާއި އެ އެއްޗެހީގެ ބައިތަކާއި އުފެއްދުންތައް ހިމާޔަތްކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި އެތަކެތީގެ ވިޔަފާރިކުރުމާއި، އެތަކެތި އެއްތަނުން އަނެއްތަނެއް ގެންދިއުމާއި ބެހޭ އުސޫލުތައް ކަނޑައެޅުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ.
ކޮމިޓީ އިން ބިލުގެ މަސައްކަތް ފަށާފައިވަނީ 22 ފެބްރުއަރީ 2022 ގައި އޮތް ކޮމިޓީގެ ތިންވަނަ ބައްދަލުވުމުގައެވެ. ބިލް ދިރާސާކުރުމުގެ ބައްދަލުވުންތައް ކުރިއަށް ގެންދިއުމުގެ ކުރިން މި ބިލާއި ގުޅޭ ގޮތުން އާންމުންގެ ހިޔާލު ހޯދުމަށް މަޖިލީހުގެ ވެބްސައިޓުގައި ޝާއިރު ކުރެވުނެވެ. ބިލާއި ގުޅޭ ގޮތުން ހިޔާލު ހޯދުމުގެ ގޮތުން 7 މުއައްސަސާއެއްގެ ކަމާއިގުޅޭ ބޭފުޅުންނާއި، އަދި އަމިއްލަ 2 ވިޔަފާރި ކުންފުންޏަކާއި ބައްދަލުކޮށް އެފަރާތްތަކުގެ ހިޔާލު ހޯދާފައިވެއެވެ.
ކޮމިޓީ ރިޕޯޓް މަޖިލީހަށް އިއްވަމުން މެންބަރު ސަލީމް ވިދާޅުވީ މި ބިލު މަޖިލީހުގެ ތަޅުމާ ހަމައަށް އައި އިރުގައި ޖުމްލަ 10 ބާބު ބިލުގައި ހިމެނޭ ކަމަށެވެ. އަދި އެ 10 ބާބުގައި 43 މާއްދާއެއް އެކުލެވިގެންވާއިރު، ބިލު ބެހިފައިވަނީ މައިގަނޑު 3 ބަޔަކަށް ކަމަށެވެ.
ފުރަތަމަ ބަޔަކީ ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރުމާއި، ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ ފަރާތްތައް އަދި ގާނޫނު ހިންގާ ދާއިރާތައް ކަނޑައެޅުން ކަމަށް ސަލީމް ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި ދެވަނަ ބަޔަކީ ދިރޭތަކެތީގެ ވިޔަފާރީގެ ޝަރުތުތަކާއި، އެފަދަ ވިޔަފާރި ރަޖިސްޓްރީކުރުމާއި، ވިޔަފާރީގެ ހުއްދައާއި ގުޅޭ އުސޫލުތައް ކަނޑައެޅުން ކަމަށާއި، ތިންވަނަ ބަޔަކީ ގާނޫނާއި ހިލާފުވާ ފަރާތްތަކަށް ދެވޭނެ އަދަބުތައް ކަނޑައެޅުން ކަމަށް ސަލީމް ވިދާޅުވިއެވެ.
މެންބަރު ސަލީމް ވިދާޅުވީ ކޮމިޓީ މަރުހަލާގައި ހުށައެޅުނު ޑްރާފްޓަށް މައިގަނޑު 6 ބަދަލެއް ގެނެސްފައިވާ ކަމަށެވެ.
ފުރަތަމަ ކަމަކީ ބިލުގެ ނަމަށް ގެނައި ބަދަލު. މި ބިލުން ހާސިލްކުރަން ބޭނުންވާ މަގުސަދު ބިލުގެ ނަން އޮތްގޮތުން އިތުރަށް ސާފުކޮށްދޭންޖެހޭނެކަމަށް ކޮމިޓީއަށް ފެނުމާއި ގުޅިގެން ބިލުގެ ނަން ބަދަލުކުރީ. މިހާރު ބިލަށް ދީފައިވާ ނަމަކީ ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގެ ބިލު. ދެވަނަ ބަދަލަކީ މެނޭޖްމަންޓް އޮތޯރިޓީއަކީ ކޮބައިކަން ކަނޑައެޅުމުގެ އިހްތިޔާރު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަށް އޮންނަ ގޮތަށް ބިލް އިސްލާހު ކުރުން. އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމައަށް ބިލު އައި އިރުގައި އޮތީ ވަކި މިނިސްޓްރީއެއްގެ ނަން ޖަހާފައި އެއީ މޭނޭޖެމަންޓް އޮތޯރިޓީއެއްގެ ގޮތުގައި ކަނޑައަޅާފައި. އެހެންނަމަވެސް ކޮމިޓީގެ މެންބަރުންނަށް ފެނުނީ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތާއި އަދި މިނިސްޓްރީތަކުގެ މެންޑޭޓް ބަދަލުވާއިރުގައި މެނޭޖްމަންޓް އޮތޯރިޓީގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ބައެއްފަހަރު އެހެން މިނިސްޓްރީއަކަށް ވެސް ދިއުމުގެ ފުރުސަތު އޮވެދާނެތީ އެ އިހްތިޔާރު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ދޫކޮށްލާ ގޮތަށް ބިލުގެ އެ ލެންގުއޭޖް ބަދަލުކުރަންހޯރަފުށީ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު ސަލީމް
މީގެ އިތުރުން އަނެއް ބަދަލަކީ ވިޔަފާރި ރަޖިސްޓްރީކުރުމާއި ބެހޭގޮތުން އޮންނަ މާއްދާ ކަމަށާއި، ބިލް ގާނޫނަކަށްވެ އަމަލުކުރަން ފަށާއިރު މިހާރު ވެސް ޖަދުވަލު އެކެއްގައި ހިމެނޭ ތަކެތީގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތްތައް ރަޖިސްޓްރީ ކުރުމުގައި އަމަލުކުރަންޖެހޭ ގޮތް ބިލުން ސާފުނުވާތީ އެފަދަ ފަރާތްތައް ގާނޫނަށް އަމަލުކުރަން ފަށާ ތާރީހުން ފެށިގެން 3 މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މެނޭޖްމަންޓް އޮތޯރިޓީގައި ރަޖިސްޓްރީކުރަންވާނެ ކަމަށް ބިލުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާނެ ކަމަށް މެންބަރު ސަލީމް ވިދާޅުވިއެވެ.
މީގެ އިތުރުން ފަންޑު އުފެއްދުން ބިލު އައި އިރުގައި ބިލުގައި އޮތް ކަމަށާއި، ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރުމަށްޓަކައި ފަންޑެއް ހުޅުވުމުގެ އިހްތިޔާރު މިނިސްޓަރަށް ދީފައިވާ ކަމަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެފަދަ ފަންޑެއް އޮންނަންޖެހޭ ކަމަށް ކޮމިޓީއަށް ގަބޫލުނުކުރެވޭތީ ފަންޑު ހުޅުވުމުގެ މާއްދާ ބިލުން އުނިކޮށްފައިވާނެ ކަމަށެވެ.
އަނެއް ބަދަލަކީ ބަދަލު ހޯދުމުގެ ބައި. ގާނޫނާ ހިލާފަށް އެތެރެކުރިކަމަށް ބަލާ އޮތޯރިޓީން ނަގާ ތަކެތި ނެގުމާއި ގުޅިގެން ހިނގާ ހަރަދުތައް އެ އެއްޗެއް އެތެރެކުރި ފަރާތުގެ އަތުން ނަގާފައިވަނިކޮށް އެ ހަރަދު ނެގުމަށް އޮތޯރިޓީން ނިންމީ ގޯސްކޮށް ކަމަށް ކޯޓުން ނިހާއީ ނިންމުމެއް ނިންމައިފި ނަމަ ހަރަދުގެ ގޮތުގައި އޮތޯރިޓީން ނެގި ފައިސާ އަނބުރާ ދޭންވާނެކަމަށް ބިލުގައި ހިމަނާފައިވާނެ. ފަހު ބަދަލަކީ ޖޫރިމަނާއާއި އަދަބުތައް. މަޖިލީހުގެ ތަޅުމަށް ބިލު އައި އިރުގައި، އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމައަށް އައި އިރުގައި ބިލުގައި ހުރި ޖޫރިމަނާގެ އަދަދުތައް ވާނީ ކުޑަކޮށްފައި. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެނުނީ އެއިރު ހުރި ޖޫރިމަނާގެ އަދަދުތަކަކީ މާ ބޮޑެތި އަދަދުތަކެއްގެ ގޮތުގައިހޯރަފުށީ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު ސަލީމް
މެންބަރު ސަލީމް ވިދާޅުވީ ބިލު ދިރާސާ ކުރުމަށް 13 ބައްދަލުވުމެއް ބޭއްވި ކަމަށެވެ. އަދި ބިލުގެ މަސައްކަތް މުޅިން ފުރިހަމަ ކުރުމަށްފަހުގައި 6 ޖޫން 2022 ގައި އޮތް ކޮމިޓީގެ ބައްދަލުވުމުގައި ބިލު ފާސްވީ ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވި ހުރިހާ މެންބަރުންގެ އިއްތިފާގުން ކަމަށެވެ. އަދި ކޮމިޓީން ގެނައި އިސްލާހުތަކާއެކު ބިލު ފާސްކޮށްދިނުމަށް މެންބަރު ސަލީމް ވަނީ އެދިވަޑައިގަންނަވާފައެވެ.