ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކަށް ބަލާއިރު، ރައްކާތެރިގޮތުގައި ކުނި މެނޭޖްކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަނީ މަދު ގައުމެއްގައެވެ. ރައްކާތެރިގޮތުގައި ކުނި މެނޭޖް ނުކުރެވުމުގެ މައްސަލައަކީ ގައުމުތަކަށް ދިމާވެފައިވާ އެންމެ ބޮޑު މައްސަލައޭވެސް ބުނެވިދާނެއެވެ. މިކަމަކީ ގިނަ ސްޓްރެޓެޖީތަކެއް އެކުލަވާލައި، އެތައް ޚަރަދެއް ކޮށްގެން، އެތައް އަހަރެއްގެ މަސައްކަތުން ނޫނީ ހައްލު ގެނެވޭނެ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ގިނަ ގައުމުތަކަށް މިކަން ކުރުމަކީ ފަސޭހަ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިއީ މިހާރު ކޮންމެހެންވެސް ކުރަންޖެހިފައިވާ ކަމެކެވެ.

މޫސުމީ ބަދަލުތަކުގެ އަސަރު ކުޑަކުރުމަށް ދުނިޔޭގެ ގިނަ ގައުމުތަކުން މަސައްކަތްކުރަމުންދާއިރު، ކުނި އަންދައިގެން ޖައްވަށް ވިހަ ގޭސް ބޭރުވުން ހުއްޓުވަން މިވަނީ ޖެހިފައެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ރައްކާތެރިގޮތެއްގައި ކުނި ނައްތާލެވޭނެ ގޮތެއް ހޯދަން ވަނީ ޖެހިފައެވެ. މިކަމަށް އަހަރުތަކެއް ނެގި ނަމަވެސް، ކުޑަކުޑަ މަސައްކަތަކުން މިކަން ފަށައިފިނަމަވެސް ކުރިމަގުގައި ނަތީޖާ ފެނިދާނެނޫންތޯއެވެ؟ ކުނި މެނޭޖްނުކުރެވުމުގެ މައްސަލައަކީ ރާއްޖެއަށްވެސް ދިމާވެފައިވާ މައްސަލައެކެވެ. ހައްލެއް ނުހޯދި އެތައް އަހަރެއް ވީއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މި ސަރުކާރުގެ ވައުދާ އެއްގޮތަށް ކުނި މެނޭޖްކުރުމުގެ މަސައްކަތް މިވަނީ ފަށާފައެވެ.

ސަރުކާރަށް ތިން އަހަރަށްވުރެ ގިނަ ދުވަސް ވެފައިވާއިރު، މި މަސައްކަތް ފެށުމަށް ބޭނުންވާ ޕްލޭންތައް އެކުލަވާލައި، މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތައްކޮށް، މިހާރު މިވަނީ ކުނި މެނޭޖްކުރުމުގެ އަމަލީ މަސައްކަތް ފަށާފައެވެ. މިގޮތުން މާލެ ސަރަހައްދުގެ ގޭބީސީތަކުން ކުނި ނެރޭއިރު ކުނި ވަކިކޮށްގެން ނެރެން މިހާރު ވަނީ އަންގާފައެވެ. އަދި މިހާރު މާލެ ސަރަހައްދުގެ ގޭބީސީތަކުން ކުނި ނެރެމުން ދަނީ މިގޮތަށް އެކި ބައިތައް ވަކިކޮށްގެންނެވެ. މިކަމަށް ވެމްކޯއިންނާއި، ސަރުކާރުންވެސް ދަނީ ތައުރީފުކުރަމުންނެވެ. ހަގީގަތުގައި ސަރުކާރުން ފަށާފައިވާ ތަރައްގީގެ ބޮޑު މަސައްކަތަކަށް އާންމުންގެ ފަރާތުން އެ ދެވެނީ ވަރަށް ބޮޑު އެއްބާރުލުމެކެވެ. ސަރުކާރުގެ ވިސްނުމަކީ ޒަމާނީ ހައްލެއް މިކަމަށް ގެނައުމެވެ.

ކޮންމެ ކަމެއްވެސް އަލަށް ފަށާއިރު އެކަމަކަށް ހޭނެން ވަގުތުކޮޅެއް ނަގާނެއެވެ. ޝަކުވާތަކެއްވެސް ހުންނާނެއެވެ. މާލެ ސަރަހައްދުގެ ގޭބީސީތަކުން ކުނި ވަކިކޮށްގެން ނެރެން އެންގި ހިސާބުން ވަރަށް ގިނަ ބައެއްގެ ކަންބޮޑުވުންތައް ފެންމަތިވެގެންދިޔައެވެ. މާލެ ސަރަހައްދުގައި އުޅޭ ގިނަ މީހުންނަކީ ޖާގަ ބޮޑެތި ތަންތަނުގައި އުޅޭ ބައެއް ނޫނެވެ. ކުދި ކުދި ތަންތަންކޮޅުގައި އުޅޭއިރު، އެކި ވައްތަރުގެ ކުނި ވަކިކޮށްފައި ބެހެއްޓުމަކީ ހަގީގަތުގައިވެސް ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ގިނަ ގޭގޭގެ ތިރީގައިވެސް އެކި ވައްތަރުގެ ކުނި ވަކިކޮށްފައި ބެހެއްޓޭނެހާ ޖާގަ ނެތުމުގެ ސަބަބުން ހުރިހާ ކުންޏެއް ބަހައްޓަންޖެހެނީ އެއް ތަނަކަށް ޖަމާކޮށްފައެވެ. ކުނި ނެރޭއިރު ނެރެންޖެހެނީ ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅަށް އަޅާފައެވެ. ދުވާލަކު ތިން ކޮތަޅު މިކަމަށް ބޭނުންކުރަންޖެހޭއިރު، ކޮތަޅު ހޯދުމަކީވެސް އެންމެންނަށް ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ.

މިކަމާ ގުޅިގެން ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުންތައް މިހެން ހުރި ނަމަވެސް ހަގީގަތުގައި ސަރުކާރުން ފަށާފައިވާ މި މަސައްކަތަކީ މިގޮތުގައި ހިފަހައްޓާލައިފިނަމަ ވަރަށް ރަނގަޅު ނަތީޖާއެއް އެއިން ނުކުންނާނެ ކަމެކެވެ. ގޭބީސީތަކުން ކުނި ނެރޭއިރު މިގޮތަށް ކުނި ވަކިކޮށްގެން ނެރެން އަންގާފައިވަނީ އެކަމުން ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާވާނެ މުހިންމު މަސައްކަތެއް ފެށުމަށެވެ. ސަރުކާރުން މަސައްކަތްކުރަމުންދަނީ ކުނިން ހަކަތަ އުފެއްދޭނެ ނިޒާމެއް ގާއިމްކުރުމަށެވެ. މި މަސައްކަތަށް ބޭނުންވާ ކޮލިޓީގެ ކުނި ވެމްކޯއިން މިހާރު ގެންދަނީ އެއްކުރަމުންނެވެ. ގޭބީސީތަކުން ކުނި ވަކިކުރުމަކީ ވެމްކޯގެ މުވައްޒަފުން ކުނި ވަކިކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތް ކުޑަވެ، އެ މަސައްކަތައް ބޭނުންވާ ކޮލިޓީގެ ކުނި ހޯދުމަށް މަގުފަހިވާ ކަމެކެވެ.

މާލެ ސަރަހައްދުން ނަގާ ކުނި ޖަމާކުރަމުންދާ ތިލަފުއްޓަށް ބަލާއިރު، ތިލަފުއްޓަކީ ކުނި ފަރުބަދަތަކުން މަޝްހޫރު ވެފައިވާ ރަށެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިއަދު އެ ފަރުބަދަތަކުގައި ހުރި ކުނިތައް ޕްރޮސެސްކޮށް ކުނި ވަކިކޮށް، އެ ފަރުބަދަތައް ބިމާ ހަމަކޮށް ހުސްކުރުމުގެ މަސައްކަތް ވެމްކޯގެ ހީވާގި މަސައްކަތްތެރިން ދަނީ ކުރަމުންނެވެ. މިއަދު މަންޒަރު މިދަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ސާފުވަމުންނެވެ. މިއީ ކުނީގެ މައްސަލައަށް އޮތް ޒަމާނީ ހައްލެކެވެ. ސީދާ ރައްޔިތުންނަށް އެއިން ފައިދާކުރާނެ ހައްލެކެވެ. ހަމައެކަނި މާލެ ސަރަހައްދުން އުފައްދާ ކުނިންވެސް 8 މެގަވޮޓާއި، 8.5 މެގަވޮޓްގެ ކަރަންޓް އުފެއްދޭނެއެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގައި އުފައްދާ ކުނީގެ ގާތްގަނޑަކަށް 60 އިންސައްތަ މައްސަލަ ހައްލުވާނެ ކަމެއްވެސް މެއެވެ.

އިހައްދުވަހަކު މާލެ ސަރަހައްދުން ކުނި ވަކިކޮށްގެން ނެރެން ފެށިނަމަވެސް އަތޮޅުތެރޭގެ ރަށްރަށުގައި މިކަން މިގޮތަށް ކުރާތާ އަހަރުތަކެއް ވީއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އަތޮޅުތެރޭގެ މީހުންނާއި، މާލެ ސަރަހައްދުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނާ އަޅާކިޔުމަކީ މި ދަނޑިވަޅުގައި އެންމެ ބުއްދިވެރި ގޮތެއް ނޫނެވެ. މި ދަނޑިވަޅުގައި އެންމެ ބުއްދިވެރީ ސަރުކާރުން އަންގާފައިވާ ގޮތަށް މިކަން ކުރުމެވެ. މިކަމުން ނުކުންނަ ނަތީޖާ ފޮނިވާނެ ކަމާއިމެދު ޝައްކެއްނުކުރަމެވެ.