ދިވެހިރާއްޖެއިން 280ށްވުރެ ގިނަ މުރަކައިގެ ބާވަތާއި 1200ށްވުރެ ގިނަ މަހުގެ ބާވަތައް ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެއްޖެއެވެ.
މިނިސްޓްރީ އޮފް އެންވަޔަރަންމަންޓް، ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް އެންޑް ޓެކްނޮލޮޖީން "ނެޝަނަލް ރެޑްލިސްޓް"ގެ މަސައްކަތް މިމަހުގެ 20ވީ އާދީއްތަ ދުވަހުން ފެށިގެން ދަނީ ކުރިއަށެވެ. މި މަސައްކަތަކީ ދިރޭތަކެތީގެ ނަސްލުތައް ހިމާޔަތްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ގާނޫނީ އޮނިގަނޑާއި މެނޭޖްމަންޓް ޕްލޭންތައް ހަރުދަނާކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތަށް މަގުފަހިކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން, ރާއްޖެއިން ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ކުރިމަތިވެފައިވާ ދިރުންތަކާއި އެތަކެއްޗަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ނުރައްކާތައް ދެނެގަނެ, ދިރުންތައް ގިންތިކުރުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތެއްކަމަށް މިނިސްޓްރީން ބުނެއެވެ.
އެންވަޔަރަންމަންޓް މިނިސްޓްރީން ބުނީ, މިހާތަނަށް ރެކޯޑް ކުރެވިފައިވާ ގޮތުން ނުރައްކާ ކުރިމަތިވެފައިވާ ރާއްޖޭގެ 280 އަށްވުރެ ގިނަ މުރަކައިގެ ބާވަތާއި 1200އަށްވުރެ ގިނަ މަހުގެ ބާވަތާއި 40 ހަށްވުރެ ގިނަ ބާވަތުގެ މިޔަރާއި މަޑި، 20 ބާވަތެއްގެ ކޯމަހާއި ފެހުރިހި، 5 ބާވަތެއްގެ ވެލާ، 200އަށްވުރެ ގިނަ ބާވަތުގެ ދޫނި، ގަސްގަހާގެހީގެ 580 ބާވަތް, އަދި 15 ބާވަތެއްގެ މެންގްރޫވް ގަސް ހިމެނޭ ކަމަށެވެ.
މީގެ އިތުރުން ވެސް އިތުރު އެތައް ދިރުމެއް ރާއްޖޭގައި ދިރިއުޅޭކަން ފާހަގަކޮށް އެންވަޔަރަންމަންޓް މިނިސްޓްރީން ބުނީ މިއިން ކޮންމެ ބާވަތެއް ރާއްޖޭގައި ހުރި ސީދާ އަދަދު ދެނެގަތުމަކީ ދަތިކަމެއް ކަމުގައިވީނަމަވެސް، އެތަކެއްޗަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ގޮންޖެހުންތަކާއި، އާބާދީއާއި ގުޅޭ ތަފާތު ދިރާސާތަކުން ދިރޭތަކެތީގެ އާބާދީގެ އަންދާޒާއެއް ކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ. އަދި އޭގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އެތަކެއްޗަށް ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ކުރިމަތިވެފައިވާ މިންވަރު ދެނެގަނެވޭ ކަމަށް މިނިސްޓްރީން ބުނެއެވެ.
ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ކުރިމަތިވެފައިވާ މިންވަރު ދެނެގަތުމަށް ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި އެންމެ ގިނައިން ބޭނުންކުރެވެނީ އައިޔޫސީއެން (IUCN) ގެ "ރެޑްލިސްޓް އޮފް ތްރެޓްންޑް ސްޕީޝީޒް" އަދި މިކަމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އުސޫލުތަކެވެ. ގިނަ އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތަށް ގައުމީ ފެންވަރުގައި ރެޑްލިސްޓް އެކުލަވާލައެވެ.
ފާއިތުވެދިޔަ އަހަރުތަކަށް އިޝާރާތްކޮށް މިނިސްޓްރީން ބުނީ އިންސާނުންގެ ފަރާތުން ތިމާވެއްޓަށްކުރާ ނޭދެވޭ އަސަރުތަކުގެ ސަބަބުން އެތައް ބާވަތެއްގެ ދިރުންތަކަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބެމުންދާ ކަމަށެވެ. އެގޮތުން ނެތި ދިއުމުގެ ބިރު ކުރިމަތިވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ވަގު ވިޔަފާރިއަކީ ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ކުރެވެމުންދާ 5 ވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު އެއް ޖަރީމާ ކަމަށް ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ.
ނަތީޖާއެއް ގޮތުން، ހިމާޔަތްކޮށްފައިވާ ބާވަތްތައް ނެތެމުން ދަނީ ތަސައްވަރު ވެސް ނުކުރެވޭހާ ހަލުވިމިނެއްގައެވެ. އައިޕީބީއީއެސް (IPBES)ގެ ގްލޯބަލް އެސެސްމެންޓް ރިޕޯޓްގައިވާ ގޮތުން، މިހާރުވެސް މިލިއަނަކަށް ވުރެ ގިނަ ބާވަތުގެ ދިރޭތަކެތި މި ދުނިޔެއިން ނެތިގެންދާނެކަމުގެ ބިރު އެބައޮތެވެ. މިކަމަށް މަގު ފަހިވަނީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި، އޯވަރ-އެކްސްޕްލޮއިޓޭޝަންނުވަތަ އުފެދޭ މިންވަރަށްވުރެ ގިނައިން ބޭނުންކުރުން، އަދި މާހައުލަށް ގެންނަ ބަދަލުތައްފަދަ ކަންކަމުންނެވެ.
ގިނަ ގައުމުތަކުން އައިޔޫސީއެންގެ ރެޑްލިސްޓާ އެއްގޮތަށް އަމަލުކުރަމުން އައި ނަމަވެސް މިއަދާއި ހަމަޔަށް ރާއްޖޭގައި އެފަދަ ލިސްޓެއް އެކުލަވާލެވިފައިނުވާ ކަން މިނިސްޓްރީ އިން ފާހަގަ ކުރެއެވެ.. އެހެންކަމުން ޔޫއެސް އެޖެންސީ ފޯ އިންޓަނޭޝަނަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓް (ޔޫއެސް އެއިޑް) ގެ ހިލޭއެހީގެ ދަށުން އައިޔޫސީއެންއާއި ގުޅިގެން ސަރުކާރުން ކުރިއަށް ގެންދާ ޕްރޮޖެކްޓު ރީޖެނަރޭޓްގެ އެހީތެރިކަމާއެކު މިނިސްޓްރީން ވަނީ ނޭޝަނަލް ރެޑްލިސްޓެއް ތައްޔާރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފަށާފައެވެ. އެގޮތުން ޓެކްނިކަލް ކޮމެޓީއެއް އެކުލަވާލައި، ޓެކްނިކަލް ކޮމިޓީގެ ލަފަޔާ އެކު 3 ބާވަތެއްގެ ދިރޭތަކެތި އެސެސްކުރުމަށް 3 ވަރކިންގ ގްރޫޕެއް އެކުލަވާލާފައިވެއެވެ. އެއީ މެރިން ރެޕްޓައިލްސް ނުވަތަ ވެލާ ކަހަނބާ ބެހޭ ވޯކިން ގުރޫޕް، މެންގުރޫވް ނުވަތަ ކުޅީގެ ގަސްތަކާ ބެހޭ ވޯކިން ގުރޫޕް އަދި ކޮރަލްސް ނުވަތަ މުރަކައިގެ ބާވަތްތަކާ ބެހޭ ވޯކިން ގުރޫޕެވެ.
އެންވަޔަރަންމަންޓް މިނިސްޓްރީން ބުނީ ކޮންމެ ވޯރކިން ގުރޫޕެއްގައި ވެސް މަސައްކަތް ކުރާނެ ޓީމުތަކެއް އެކުލަވާލުމަށްފަހު ކުރެވުނު އަމަލީ މަސައްކަތުން މިއަދާ ހަމައަށް ރާއްޖޭގައި އުޅޭ ވެލާ ކަހަނބު 5 ބާވަތުގެ އެސެސްމެންޓް ނިމިފައިވާ ކަމަށެވެ.
