ޤާނޫނީ މިނިވަންކަން ލިބިގެން ރާއްޖޭގައި ނޫސްވެރިކަމާއި ލިޔުންތެރިކަން ފެށުނުތާ މިއަދު 88 އަހަރުވީއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ނޫސްމަޖައްލާ "އަލްއިޞްލާޙު" ނެރެން ފެށުނީ 8 ޖުލައި 1933ގައެވެ.

އަލްއިޞްލާޙު މަޖައްލާގެ ރައީސުއްތަޙުރީރު (އެޑިޓަރ އިން ޗީފް)އަކީ، ރާއްޖޭގެ ދުސްތޫރީ ފުރަތަމަ ސަރުކާރުގެ ވަޒީރުލްޙައްޤާނިއްޔާ (މިނިސްޓަރ އޮފް ލޯވ، ޖަސްޓިސް އެންޑް ރިލިޖަސް އެފެއާޒް) ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޙުސައިން ޞަލާޙުއްދީނެވެ.

މުޙައްރިރު، މުދީރު، (އެޑިޓަރ، ޑިރެކްޓަރ)އަކީ، ދުސްތޫރީ ފުރަތަމަ ސަރުކާރުގެ ވަޒީރުއްދާޚިލިއްޔާ (މިނިސްޓަރ އޮފް ހޯމް އެފެއާޒް) އަދި ވަޒީރުލްމަޢާރިފް (މިނިސްޓަރ އޮފް އެޑިޔުކޭޝަން) އަލްއުސްތާޛު އަޙްމަދު ކާމިލް ދީދީއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ދުސްތޫރީ ފުރަތަމަ ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ނެރެވުނު ނޫސްމަޖައްލާ އަލްއިޞްލާޙުގެ ލަފުޒީ މާނައަކީ "ރިފޯމް"އެވެ. ވީމާ، އެއީ ރިފޯމް ކުރުމެއް ނުވަތަ އިސްލާހީ ހަރަކާތެއްގެ ފެށުމެވެ. ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޤާނޫނުއަސާސީއާއި އެކުގައެވެ. މަގުސަދަކީ ހޭލުންތެރިކުރުވުމެވެ. ދީނާއި ދުނިޔޭގެ ކަންކަމަށެވެ.

މި މަޖައްލާގެ ލިޔުންތެރިންގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގައި އޭރު ތިއްބެވި އެންމެމޮޅު ޢިލްމުވެރި ލިޔުންތެރިން ހިމެނިވަޑައިގެންނެވިއެވެ.

އަދި މި މަޖައްލާގެ ލިޔުންތަކުގެ ތެރޭގައި، ރާއްޖެއާއި ދުނިޔޭގެ ޚަބަރުތައް، ދީނީ، އިލްމީ، ތައުލީމީ، ބަހަވީ، އަދަބީ، ތާރީޚީ، ސަގާފީ، ސިއްހީ، އިޖުތިމާއީ، އިގުތިސާދީ، މާހައުލު އަދި އީޖާދުތަކާއި ޓެކުނޮލޮޖީއާބެހޭ ލިޔުންތައްވެސް ހިމެނުނެވެ. ވީމާ، މިއީ އޭރަށް ބަލާއިރު ހުރިހާ ދާއިރާއެއް "ހުރިހާ ރަހައެއް އެކުލެވޭ ލޮނުހެޔޮވަރު" ފުރިހަމަ ނޫސްމަޖައްލާއެކެވެ.

މިއީ ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޤާނޫނުއަސާސީން ލިބުނު މިނިވަންކަމުގެ ތެރެއިން ނެރެވުނު ނޫސްމަޖައްލާއެއްކަން ފާހަގަކުރަންޖެހެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ނޫސްވެރިކަމުގެ ފެށުން ކަމުގައިވި މަޖައްލާއެވެ.

ނޫސްވެރިކަމާއި ލިޔުންތެރިކަމުގެ މިނިވަންކަން ރާއްޖޭގައި ޤާނޫނީގޮތުން އާންމުކޮށް ލިބުނީ މީގެ 89 އަހަރު ކުރިން، 22 ޑިސެމްބަރު 1932 ގައި ފާސްކުރި ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޤާނޫނުއަސާސީގެ މާއްދާ 12 އަދި 13 އިންނެވެ.

މާއްދާ 12 ގައި ބުނަނީ މިހެންނެވެ. "ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ގޮތްތަކާއި ޚިލާފުނުވާހައި ހިނދަކު، އެމީހަކުގެ ބުއްދިއަށް ފެންނަ ގޮތްތަކާއި، ލަފާތައް، ދުލުން ނުވަަތަ ގަލަމުން ފައުޅުކުޅައުމަށް މިނިވަންކަން ލިބގެންވެއެވެ" އަދި މާއްދާ 13 ގައި ބުނަނީ މިހެންނެވެ. "ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިބަޔާންވެގެންވާ ގޮތްތަކާއި ޚިލާފުނުވާހައި ހިނދަކު، ފޮތް ގެނުވުމާއި، ނޫސް ގެނުވުމާއި، މިފަދަތަކެތި ލިޔެ ޗާޕުކޮށް ފައުޅުކުރުމާއި، މިކަންކަމަށް މިނިވަންކަން ލިބގެންވެއެވެ"

މިރާއްޖޭގައި އޭގެކުރިން އެފަދަ ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަމެއް އަދި ލިޔުންތެރިކަމުގެ މިނިވަންކަމެއްވެސް އާންމުކޮށް ލިބިފައެއް ނުވެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ލިޔުންތެރިންގެ ދުވަސް ފާހަގަކުރަން ފެށުނީ 8 ޖުލައި 1993ގައެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ނޫސްމަޖައްލާ "އަލްއިޞްލާޙު" ނެރެން ފެށުނު 8 ޖުލައި 1933އަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.

ކުރިއާއި ޚިލާފަށް ޒަމާން މިވަނީ ވަރަށްބޮޑަށް ބަދަލުވެފައެވެ. ކުރިއަރާފައިވާ އިލްމާއި މައުލޫމާތާއި އުފެއްދުންތެރިކަމާއި އީޖާދުކުރުމާއި ވިޔަފާރިއާއި ދަތުރުފަތުރާއި މުއާސަލާތުގެ ވަސީލަތްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. މިބަވަނަވެ ގުޅިލާމެހިފައިވާ ދުނިޔޭގައެވެ.

މިޒަމާނުގައި ކުރީޒަމާނާ ޚިލާފަށް، ނޫސްވެރިކަމާއި ލިޔުންތެރިކަން ބޮޑަށް ބިނާވެފައި މިވަނީ، ޓީވީ، އަދި އޮންލައިން ނޫސްމަޖައްލާތަކާއި، މީސްމީޑިއާގެ މުއާސަލާތުގެ ވިއުގައިގެ ތެރެއިންނެވެ. ވެބުސައިޓުތަކާޢި ފޭސްބުކް، ޓުވިޓަރު، އަދި ވައިބަރުފަދަ ވަސީލަތްތަކުން ލިޔާ ލިޔުންތަކުގެ މައްޗަށެވެ. ވީމާ، މިޒަމާނުގައި އާންމުކޮށް އެންމެންނަކީވެސް ލިޔުންތެރިންނެވެ. މިހާރު ލިޔުންތެރިކަމާއި ދުރުގައި ހުންނަ މީހަކީ އިޖުތިމާއީ ގޮތުން "އެކަހެރި" މީހެއް ކަމަށް ބެލެވިދާނެއެވެ.