ކުދި ކުށްތަކުގެ ބަންދުގެ މުއްދަތު 15 ދުވަހަށްވުރެ އިތުރުކުރުމަކީ ޖިނާޢީ އިޖުރާޢަތުގެ ޤާނޫނު ދަންނަ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް ހައި ކޯޓުން ކުރި ޙުކުމާ ގުޅޭގޮތުން އިސްތިއުނާފް ކޮށްފައިވާ މައްސަލައިގައި ދެން އޮންނާނީ ގޮތެއް ނިންމުމަށް ބާއްވާ އަޑުއެހުމެއް ކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ބުނެފިއެވެ.

މި މައްސަލައިގައި ބުދަ ދުވަހު ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ އަޑުއެހުމުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެން ޕްރޮސެކިއުޓަރ ޖެނެރަލް (ޕީޖީ) ހުސައިން ޝަމީމް ވިދާޅުވީ، ހައިކޯޓުން ނިންމި ނިންމުމުގައި 2 ނުކުތާއެއް ފާހަގަ ކުރެވޭ ކަމަށެވެ. އެގޮތުން ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) މާނަ ކޮށްފައި އޮތް ގޮތުން އެ މާއްދާގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވާ ޙާލަތުގައި ހުންނަ މީހަކު ބަންދުގައި ބަހައްޓަން އަމުރު ކުރުމަކީ ފަނޑިޔާރުގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވެގެންވާ (މެންޑޭޓަރީ) ކަމެއް ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި އޮންނަ އޮތުން ޕީޖީ ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

އެކަމާ ގުޅޭގޮތުން ޕީޖީ ވިދާޅުވީ، ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާ (ބަންދާމެދު ގޮތެއް ނިންމުމާ ގުޅޭ މާއްދާ) ގެ (ށ) ގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވާ ގޮތުން، ބަންދާމެދު ގޮތެއް ނިންމުމަށް ގެންދެވޭ މީހާއަށް ތުހުމަތު ކުރުމަށް އެކަށީގެންވާ ހެކިހުރެ، އޭނާ ބަންދުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ 4 ޙާލަތެއްގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެދާނެކަން ފަނޑިޔާރަށް ޤަބޫލު ކުރެވޭ ޙާލަތެއްގައި އޭނާ ޝަރީއަތް ނިމެންދެން ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް "ފަނޑިޔާރު އަމުރު ކުރަން ވާނެ" ކަމަށް ބަޔާން ކޮށްފައިވާ ކަަމަށެވެ. އަދި އެކަން ހައިކޯޓުގެ ގަޟިއްޔާގައިވެސް ބަޔާން ކޮށްފައިވެއެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް އެ ގަޟިއްޔާގެ އެހެން ހިސާބެއްގައި ހަމަ އެ މާއްދާ މާނަ ކޮށްފައިވާއިރު، ހައިކޯޓުގެ ގަޟިއްޔާގެ އެއް ނުކުތާގައި "ލާޒިމު ކަމެއް ކަމަށް" އަދި އަނެއް ނުކުތާގައި "އިހުތިޔާރީ ކަމެއް ކަމަށް" ދޭހަވާކަން ޕީޖީ ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) އަކީވެސް ބަންދުގައި ބެހެއްޓިދާނެކަން ބަޔާން ކުރާ މާއްދާއެކެވެ. އެ މާއްދާ ބުނާގޮތުން ކުށް ކުރި ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭ މިންވަރަށް އެކަށީގެންވާ ހެކި ނެތް ނަމަވެސް، މަތީގައި ބަޔާންކުރެވުނު ފަދަ ޙާލަތެއް އޮތް ނަމަ 15 ދުވަހަށްވުރެ އިތުރު ނުވާ ގޮތަށް ބަންދު ކުރެވިދާނެއެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް, އެއީ ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނަމަ، އެކަށީގެންވާ ހެކި ނެތް ނަމަވެސް ފަނޑިޔާރަށް ލިބިދެނީ އިހުތިޔާރެކެވެ.

އޭގެއިތުރުން، "މާނަ ކުރުމުގެ ހަމަތައް ބަޔާން ކުރާ ޤާނޫނު" އަށް އަލިއަޅުވާލައްވާ ޕީޖީ ވިދާޅުވީ، ޤާނޫނުގެ މަޤްސަދަށް ބެލުމުގައި ޤާނޫނުގެ އިބާރަތްތަކާއި ޖުމުލަތައް ބޭނުން ކޮށްފައިވާ ގޮތަށް ބެލުމުގެ ބަދަލުގައި ޤާނޫނު ފާސް ކުރުމުގައި ގެންގުޅެފައިވާ މަޤްސަދު ދިރުވޭނެ ގޮތަކަށް ޤާނޫނު މާނަ ކުރުމަށް ބަޔާން ކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ.

އޭގެ އިތުރުން، ކުދި ކުށްތަކުގައި ތުހުމަތު ކުރެވޭ މީހުން 15 ދުވަހަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ބަންދު ނުކުރެވޭނެ ކަމަށާއި، 15 ދުވަހަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް އެފަދަ ކުށްތަކުގައި ތުހުމަތު ކުރެވޭ މީހުން ބަންދު ކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން "ޤާނޫނު ހަނު" ކަމަށް ކަނޑައަޅައި މާނަ ކޮށްފައި އޮތްކަން ޕީޖީ ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެއީ އެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) އާ ޚިލާފަށް މާނަ ކޮށްފައި އޮތް އޮތުމެއް ކަމަށްވެސް ޕީޖީ ވިދާޅުވިއެވެ.

ޕީޖީ ވިދާޅުވީ، ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނޫން ނަމަވެސް، ޤާނޫނު "ސައިލެންޓް" ނޫންކަން ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަަނަ މާއްދާގެ (ށ) އާއި އެއާ ގުޅިގެން އަންނަ ނުކުތާތަކުން ސާފުކޮށް ދޭހަވާކަމަށެވެ. އެގޮތުން ޖިނާއީ ބޮޑެތި ކުށްތަކާއި ކުދި ކުށްތަކުގައިވެސް ތުހުމަތު ކުރެވޭ މިންވަރަށް ހެކި ހުރިނަމަ ބަންދުގައި ބެހެއްޓިދާނެކަން 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) އިން މާނަ ކުރެވެއެވެ.

އޭގެ އިތުރުން، 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގައި ވަނީ އެވަގުތު އެކަށީގެންވާ ހެކި ނެތް ޙާލަތުގައިވެސް، ކޮންމެސް ވަރަކަށް ހެކި ހުރިނަމަ، އަމަލު ކުރާނެ ގޮތްވެސް ބަޔާންކޮށްފައެވެ. އަދި އެމީހަކު އިތުރު މުއްދަތަކަށް ބަންދުގައި ބެހެއްޓޭނެ ޙާލަތްތައް އެ މާއްދާގެ (ޅ) ގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވެއެވެ.

ވުމާއެކު، މިފަދަ ޙާލަތްތަކުގައި ޤާނޫނު "ހަނު ކަމަށް" ދެކިގެން ހައިކޯޓުން މާނަ ކުރީ އެންމެ ރަނގަޅަށް ނޫން ކަމަށް ޕީޖީ ވިދާޅުވިއެވެ.

މި މައްސަލައިގައި ދެ ފަރާތުން ފާހަގަކުރި ކަންކަމަށް ރިއާޔަތް ކުރައްވައި މައްސަލަ ބައްލަވާ ފަނޑިޔާރުން ވަނީ މި މައްސަލައިގައި އިތުރު ކަމެއް ސާފު ކުރަން ނެތް ނަމަ ދެން އޮންނާނީ ގޮތެއް ނިންމުމަށް ބާއްވާ އަޑުއެހުމެއް ކަމަށް ވިދާޅުވެފައެވެ.

މިއީ ލޯބިވެރިޔާއާ މާރާމާރީ ހިންގިކަމަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭ މައްސަލައަކާ ގުޅިގެން، އެކަމުގައި ތުހުމަތު ކުރެވޭ މީހާ ދޫކޮށްލައިފިނަމަ މުޖުތަމަޢުގެ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާވެ، ހެކިންނަށް ނުފޫޒު ފޯރުވާފާނެކަމަށް ބެލެވޭތީ ޝަރީޢަތް ނިމެންދެން އޭނާ 'ކަސްޓޯޑިއަލް' ޖަލެއްގައި ބެހެއްޓުމަށް އެދި ކްރިމިނަލް ކޯޓަށް، ޕީޖީ އޮފީހުން ހުށައެޅި މައްސަލައަކާ ގުޅިގެން ފުރަތަމަ ހައިކޯޓުގައި އިސްތިޢުނާފު ކުރި މައްސަލައެކެވެ.

މި މައްސަލައިގެ އިސްތިޢުނާފުގައި ހައިކޯޓުން ކުރި ޙުކުމުގައި ބުނެފައި ވަނީ، މިއީ ޖިނާޢީ ޢިޖުރާޢަތުގެ ޤާނޫނުގައި ބަޔާން ކުރާފަދަ ބޮޑު ކުށްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކުށަކަށް ނުވާއިރު، އެފަދަ ބޮޑު ކުށެއް ނޫން ނަމަ 15 ދުވަހަށްވުރެ އިތުރަށް ބަންދުގެ މުއްދަތު އިތުރު ނުކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ. އަދި ދެވަނަ ފަހަރަށް ބަންދުގެ މުއްދަތު އިތުރުކޮށްފައި ވަނީ ޖިނާޢީ ޢިޖުރާޢަތުގެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ޅ)އާއި، ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ހައި ކޯޓުން އެފަދަ މައްސަލަ ތަކާއި ގުޅިގެން ނިންމާފައިވާ ގަޟިއްޔާގެ އުޞޫލުތަކާ ޚިލާފަށް ކަމަށްވެސް ބަޔާން ކޮށްފައި ވެއެވެ.

ހައި ކޯޓުން 2018 ވަނަ އަހަރު ނިންމި މައްސަލައެއްގައި ވަނީ، ޖިނާޢީ އިޖުރާޢަތުގެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ)ގެ ދަށުން ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވީ އިޚުތިޔާރީ ބާރުގެ ތެރެއިން މީހަކު ބަންދުގައި ބެހެއްޓޭނީ ގިނަވެގެން 15 ދުވަހުގެ މުއްދަތަށް ކަމަށެވެ. އަދި އެ މުއްދަތު އިތުރު ކުރެވޭނީ އެއީ ޖިނާޢީ ބޮޑު މައްސަލައަކަށް ވާނަމަ ކަންވެސް ހައި ކޯޓުން އޭރު ކުރި ޙުކުމުގައި ޤާއިމުކޮށްފައިވާ އުޞޫލުގައި ބުނެފައި ވެއެވެ.

އޭގެ އިތުރުން، މައްސަލައިގައި ބަންދުގެ މުއްދަތު އިތުރުކޮށްފައިވާ ޙާލަތަށް ބަލާއިރު، ކުށެއްގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރު ކުރެވޭ މީހަކަށް ޖިނާޢީ ޢިޖުރާޢަތުގެ ޤާނޫނުގެ 60 ވަނަ މާއްދާގެ (ބ) ގެ ދަށުން ދެވޭ ބަންދުގެ މުއްދަތު 15 ދުވަހަށްވުރެ އިތުރު ކުރުމަކީ ޖިނާޢީ ޢިޖުރާއަތު ދަންނަ ކަމެއް ނޫން ކަމަށާއި، އަދި އެކަމުގައި "ޤާނޫނު ހުރީ ހަނު" ކަން ޙުކުމުގައި ފާހަގަކޮށްފައި ވެއެވެ. އެއާއެކު މިފަދަ ޙާލަތްތަކުގައި ޤާނޫނު "ހަނު ކަމަށް" ދެކިގެން ހައިކޯޓުން މާނަ ކުރީ އެންމެ ރަނގަޅަށް ނޫން ކަމަށް ބުނެ ޕްރޮސެކިއުޓަރ ޖެނެރަލް (ޕީޖީ) އޮފީހުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި މި މައްސަލަ އިސްތިއުނާފް ކުރީއެވެ.