އަހަރެމެން ހޭދަކުރަމުން މިދާ ބަރަކާތްތެރި ރަމަޟާން މަހުގެ ދުވަސްތަކަކީ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް އިސްކޮށް އެންމެހައި ނުބައި އަމަލުތަކުން ދުރުހެލިވާންވީ ދުވަސްތަކެކެވެ. އެކަކު އަނެކަކާ އަބަދުވެސް ރީތިބަހުން މުޢާމަލާތްކުރަން ވާނެއެވެ. ތިމާގެ ފަރާތުން އެހެން އެއްވެސް މީހަކަށް އޭގެ އުނދަގޫވާފަދަ ގޮތަކަށް ޢަމަލުތައް ބަހައްޓައިގެން ނުވާނެއެވެ. ނަމަވެސް، މިއަދު މި ކުޑަކުޑަ މާލެއަށް ބަލާލިކަމުގައިވިޔަސް މަންޒަރު ފެންނަނީ ވަރަށް ތަފާތުކޮށެވެ. ބައެއް މީހުންގެ ފަރާތުން ކުރާ ކުދިކުދި ކަންކަމުގެ ސަބަބުން ދެންތިބި މީހުންނަށް އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރުކުރާ ތަނެވެ.
އެންމެ ފުރަތަމަ މި ބަލާލަނީ ކުނިބުނީގެ މައްސަލައަށެވެ. މާލޭއަކީ ކުނިގޮނޑެކޭ މިހާރު ބުންޏަސް ރަނގަޅުވާނޭ ބުނާ ދަރަޖައަށް މާލެ އޮތީ ގޮނޑުވެފައެވެ. މާލޭގެ އެންމެ ހަނި ގޯޅިތަކުން ފެށިގެން އެންމެ ބޮޑެތި މަގުތަކަށް ދާންދެން އެކި މަގުތަކުގެ ކަންމަތީގައި ބަހައްޓާފައި ހުރި ކުނިތަކުގެ އެތައް ޓަނެއް ކޮންމެ ދުވަހަކު ސާފުކުރެއެވެ. ކިތަންމެ ވަރަކަށް ސާފުކުރިކަމުގައި ވިޔަސް ބައެއް މީހުންގެ މިފަދަ ނާތަހުޒީބު ޢަމަލުތައް ނުހުއްޓާހާ ހިނދަކު މިކަމަށް ދާއިމީ ހައްލެއް ލިބޭނެތޯއެވެ؟ މިފަދަ ޢަމަލުތައް ހުއްޓުމަކަށް ގެންނަން ޖެހޭނީ ފުލުހުންނާ ވެށިފާރަވެރިން ގުޅިގެން މީހުން އަތުލާ ޖޫރިމަނާ ކޮށްގެންތޯއެވެ؟ މިކަންކަން މިގޮތަށް ދަނީނަމަ، ކުނިބުނީގެ މިފަދަ މައްސަލައަށް ޙައްލެއް ނުލިބޭނެއެވެ. އެހެން މަސްމަހާ ޚިލާފަށް ރޯދަ މަހުގައި ކުނިބުނީގެ ފުނިފުނި އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ޖަހާފައި ހުންނަނީ އާދަޔާޚިލާފަށް ގިނަކޮށެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުން ހުރަސް ކުރަން ޖެހެނީ އެ ކުނިބުނީގެ ތެރެއިންނެވެ. ނުވަތަ އޭގެ ކުނިބުނީގެ މައްޗަށް އަރައިގެން ނޫން ގޮތަކަށް ދެވެން ނެތް ފަހަރުވެސް އާދެއެވެ. މިފަދަ ބައެއް މީހުންގެ ޢަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެތައް ބަޔަކަށް އޭގެ އުނދަގޫ ފޯރައެވެ. މިކަންކަން ޙައްލުކުރެވޭނީ ތިމާ އަމިއްލައަށް ތަހުޒީބުވެގެންނެވެ.
ދެންއޮތީ ފިނިބުރު ޖަހަންދާ މީހުންގެ ވާހަކައެވެ. އާއްމުކޮށް ރޯދަ ކުރު ކުރުމަށްޓަކައި ހަވީރު ފިންޏަށް ބުރުޖަހަންދާ މީހުން ރޯދަމަހުގައި ވަކިން ގިނައެވެ. އާއިލާ މީހުންނާއި ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި ރައްޓެހިން މި ވަގުތުތަކުގައި ބުރުޖަހާލުމަކީ ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ރޯދަކުރުކުރުމަށް އެންމެ ގަޔާވާ އެއް ކަންތަކެވެ. މިފަދަ ވަގުތުތަކުގައިވެސް ބައެއް މީހުންގެ ފަރާތުން އުނދަގޫ ފޯރައެވެ. ދިހަވަރަކަށް ސައިކަލުގެ ބޮޑު ގްރޫޕެއް ބުރުޖަހަނީ އެކުއެކީގައެވެ. އެމީހުންގެ ޢަމަލުތައް ހުންނަ ގޮތުން ހީވަނީ މުޅި މާލޭ މަގުމަތި އެމީހުންގެ ބޭނުމަށް ނަގާފައި ހުރިތަނެއް ހެންނެވެ. ފަހަތުން އަންނަ ދުއްވާ އުޅަނދުތަކަށް މާބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ނުދެއެވެ. އެމީހުންގެ ކައިރިން ނެއްޓުމަށް 'އޯވާޓޭކް' ވެސް ކުރެވެން ނެތީ ކުރިމަތިން އަނެއްފަޅިން އަންނަ ލޭނުންވެސް ދުއްވާ އެއްޗެތި އަންނަލެއް ގިނަކަމުންނެވެ. ކޮންމެ ގޮތެއްވިޔަސް، މި މީހުންގެ ފަހަތުގައި ތާށިވެގެން ތިބެން ބައެއްފަހަރު މަޖުބޫރުވެއެވެ. މިފަދަ ބައެއް މީހުންގެ ޢަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެތައް ބަޔަކަށް އޭގެ އުނދަގޫ ފޯރައެވެ. މިކަންކަން ޙައްލުކުރެވޭނީ ތިމާ އަމިއްލައަށް ތަހުޒީބުވެގެންނެވެ.
މަގުމަތީ ފާރުތަކުގައި ހަރުކޮށްފައި ހުންނަ ކެމްޕެއިން ޕޯސްޓުތަކުގެ ސަބަބުންވެސް ބައެއް މީހުންނަށް އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރެއެވެ. އޭގެ ޒާތުގައި ޕޯސްޓު ހަރުކޮށްފައި ހުރުމުގެ ސަބަބުންނެއް ނޫނެވެ. ރޯދަމަހުގައި ޚާއްސަކޮށް ތަރާވީސް ނަމާދުތަކަށް މީހުން އެކި މިސްކިތްތަކުގެ ބޭރުގައި ސަފުތައް ހަދަމުންދާއިރު، އެމީހުން އެ ހަދާ ސަފުތައް ކައިރި ކެމްޕެއިން ޕޯސްޓުތައް ހަރުކޮށްފައި ހުރުމުގެ ސަބަބުންވެސް އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރު އެމީހުންނަށް ކުރެއެވެ. މިކަންކަމަށް ސަމާލުވެ އެފަދަ ތަންތަނުގައި ކެމްޕެއިން ޕޯސްޓު ހަރުކުރުމާއި އަދި ހަރުކޮށްފައި ހުރި ޕޯސްޓުތައް ނައްޓާލުމަކީ ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.
އެހެންކަމުން، ތަހުޒީބުވާންޖެހޭނީ ޤައުމު އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އާއްމު ރައްޔިތުންގެ ވިސްނުންވެސް ތަހުޒީބުވާން ޖެހޭނެއެވެ. ރޯދަމަހުގެ ބަރަކާތްތެރި ދުވަސްތަކެއް އަހަރެމެން ހޭދަކުރަމުން ދާއިރު، ބަޔަކު މީހުން ކުރާ ކަމެއްގެ ސަބަބުން އަނެކަކަށް އޭގެ އުނދަގުލާއި ނޭދެވޭ އަސަރު ނުފޯރާގޮތަކަށް ކަންކަން ކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ. އެފަދަ ކަންކަން ހުއްޓަންޖެހޭނީ ސަރުކާރުގެ މުއައްސަސާތަކުން އިސްވެގެންނެއް ނޫނެވެ. އެކަންކަން ހުއްޓުވޭނީ ތިމާމީހާ އަމިއްލައަށް އެކަންތައް ހުއްޓާލި ދުވަހަކުންނެވެ.
