އެންމެކުރީ ޒަމާނުއްސުރެ ނުވަތަ މީގެ އެތައްސަތޭކަ އަހަރެއް ކުރީއްސުރެ ރާއްޖޭގެ ވެރިރަށް ފުރަމާލެއާއި ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުގެ ބައެއް ގޯތިތަކުގެ ފަތް ހުރިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ވާރު ނެގުމުގެ ބޭނުމަށް ގޯތިގެދޮރުގެ ހިސާބުކިތާބު މީގެ އެތައްސަތޭކަ އަހަރެއް ކުރީއްސުރެވެސް ބަލާފައިވެއެވެ.
ބިންތައް އޭރު އޮންނަނީ ތިން ބަޔަކަށް ބަހާލެވިފައެވެ. އެއީ ވަގުފު ބިން، އަމިއްލަ ބިން އަދި ބަންޑާރަ ބިމެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި އަމިއްލަ މީސްމީހުންގެ އަތުގައި ކުރީ ޒަމާނުގަައި ހުރީ އަމިއްލަ ގޯތީގެ ފަތެވެ. ވެރިރަށް ފުރަމާލެއާއި ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށެއްގައި ހުރި ވަގުފު ބިންތަކާއި ތަންތަނުގެ މައުލޫމާތު މަރުކަޒީ ނިޒާމަކުން ވެރިރަށް ފުރަމާލޭގައި ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ބަލަހައްޓާފައިވެއެވެ. އެހެން ބިންތަކާއި ގޯތިގެދޮރުގެ މައުލޫމާތު ބަލަހައްޓާފައި ވަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމަކުންނެވެ.
މީގެ 110 ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިން 1911ގައި ރާއްޖޭގައި ފުރަތަމަ ބޯހިނުމުގެ ތަފާސްހިސާބުގައި ރާއްޖޭގައި ހުރީ 13،781 (ތޭރަހާސް ހަތްސަތޭކަ އަށްޑިހައެކެއް) ގެ ކަން ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އޭރު 1911ގައި ރާއްޖޭގެ އާބާދީއަކީ 72،237 (ހަތްދިހަދެހާސް، ދުއިސައްތަ ތިރީސްހަތެއް) މީހުންނެވެ.
1912 ގައި (މީގެ 110 އަހަރު ކުރިން) ރާއްޖޭގެ އެންމެ މީހުން ގިނަ ރަށްރަށުގެ ތެރޭގައި އެއްވަނާގައި އޮތީ ފުރަމާލެއެވެ. ފުރަމާލޭގައި ތިބީ 5236 މީހުންނެވެ. 2000 މީހުންނަށްވުރެ ގިނައިން ތިބީ އެހެން ދެ ރަށެއްގައެވެ. އެއީ ހުވަދުއަތޮޅު ހަވަރުތިނަދޫގައި 2325 އަދި އައްޑޫމުލައް ނުވަތަ ފުވައްމުލަލުގައި 2199 މީހުންނެވެ.
1000 މީހުންނަށް ވުރެ ގިނައިން ތިބި ރަށްރަށްވެސް މަދެއް ނޫންމެއެވެ. ތިލަދުންމަތީ ހުވަރަފުށީގައި 1811 މީހުންނެވެ. ތިލަދުންމަތީ ކުޅުދުއްފުށީގައި 1697 މީހުންނެވެ. އައްޑުއަތޮޅު ހިތަދޫގައި 1587 މީހުންނެވެ. ފާދިއްޕޮޅު ނައިފަރުގައި 1289 މީހުންނެވެ. ތިލަދުންމަތީ ދިއްދޫގައި 1163 އެވެ. ފާދިއްޕޮޅު ހިންނަވަރުގައި 1140 އެވެ.
ވެރިރަށް ފުރަމާލެއާއި ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށެއްގައި ރެޖިސްޓްރީ ނުކުރާ ގެއެއް ނެތި، ހުރިހާ ގެއެއްގެ ރެޖިސްޓްރީ ހަދަން ފެށުނީ މީގެ 60 ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިން 1 ޖަނަވަރީ 1959 ގަައެވެ. އެއީ ސާހިބުއްދައުލަތު އިބްރާހީމް ނާސިރުގެ ބޮޑުވަޒީރު ކަމުގައެވެ. އައްސުލްތާން މުހައްމަދު ފަރީދުލް އައްވަލުގެ ރަސްކަމުގައެވެ. ހުރިހާ ރަށެއްގައި އިދާރާތައް ގާއިމު ކުރެވުނީވެސް އަދި ވިހާމަރުވާ އާއި އަދި މިނޫންވެސް އިދާރީ ހިސާބުކިތާބު ދުވަހުން ދުވަހަށް ލިޔެ ބަލަހައްޓަން ފެށުނީވެސް 1 ޖަނަވަރީ 1959 ގައެވެ.
މާލޭގެ ތޮއްޖެހުން ބޮޑުވާންފެށި ދުވަސްވަރުގެ ދިރާސާއަކަށް ޖެހިލާއިރު މާލޭގައި ތޮއްޖެހުން އިތުރުވެ އާބާދީ އާދަޔާ ޚިލާފަށް ބޮޑުވާން ފެށީ 1990 ގަައި ކުޑަސިޓީ އުވާލި ހިސާބުންނެވެ. އޭގެކުރިންވެސް ގިރާވަރު ފަޅުކޮށް ގިރާވަރު މީހުން ހުޅުލެއަށް 1968ގަައި ބަދަލުކުރެވުނެވެ. 1973ގައި ވިލިގިނލީ މީހުންވެސް ހުޅުލެއަށް ބަދަލުކުރެވުނެވެ. ހުޅުލޭ މީހުން (ހުޅުލޭގައި ތިބި ގިރާވަރު މީހުންވެސް) 1976، 1977ގަައި މާލެއަށް ބަދަލުކުރެވުނެވެ. 1977ގައި ހުޅުލޭ މީހުން (ވިލިގިނލީ މީހުން އަދި ގިރާވަރު މީހުން) މާލެއަށް ބަދަލުކުރުމުގެ ކުރިން މާލޭގައި ހުރީ 3000 ގެއެވެ.