ދިވެހިރާއްޖެ އަށް ދަރަނީގެ ދަތިކަން ބޮޑުވަމުން އަންނައިރު، ބޭރު ފައިސާގެ ރިޒާވް ދަށްވުމާއި ދަރަނި އަނބުރާ ދެއްކުން އިތުރުވުމުން ގައުމުގެ އިގްތިސާދީ ހަމަޖެހުމަށް ނުރައްކާވާ ކަމަށް ބައިނަލްއަގުވާމީ މާލީ އިދާރާތަކުން އަންނަނީ އިންޒާރުދެމުންނެވެ. ޖަޒީރާ ގައުމުގެ މާލީ ދަތިކަން އިތުރުވެފައިވަނީ ބޭރުގެ ދަރަނީގެ ސަބަބުން ކަމަށާއި ޗައިނާގެ ލޯނު ދިނުމުގެ އުސޫލުތަކާއި ވިޔަފާރީގެ ސިޔާސަތުތަކުގެ ސަބަބުން އިގްތިސާދު ދަށްވުމުގައި ބޮޑު ދައުރެއް އަދާކޮށްފައިވާ ކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ޖުމްލަ ދަރަނި 2018 ވަނަ އަހަރު 3 ބިލިއަން ޑޮލަރުން 2024 ވަނަ އަހަރުގެ މާޗް މަހުގެ ނިޔަލަށް 8.2 ބިލިއަން ޑޮލަރަށް އަރާފައިވާއިރު، ލަފާކުރެވޭ ގޮތުގައި 2029 ވަނަ އަހަރު 11 ބިލިއަން ޑޮލަރަށް ވުރެ މައްޗަށް އަރާނެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން 3.4 ބިލިއަން ޑޮލަރަކީ ޗައިނާ އަދި އިންޑިއާއިން ނަގާފައިވާ ދަރަނިއެވެ. ރާއްޖެ އިން ދަރަނި ދައްކަންޖެހޭ ސުންގަޑި ކުޑަތަންވެފައިވާއިރު، 2025 ވަނަ އަހަރު 600 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ބޭރުގެ ދަރަނި ދައްކަން ޖެހޭއިރު، 2026 ވަނަ އަހަރު އެއް ބިލިއަން ޑޮލަރުގެ ބޮޑު ދަރަނި ދައްކަން ޖެހޭނެ އެވެ.

ޖޫން މަހާއި އޮގަސްޓް 2024 އާ ދެމެދު ފިޗުން ތިން ފަހަރު ރޭޓިން ދަށްކޮށްފައިވާއިރު، ސަރުކާރުގެ ދިގު މުއްދަތުގެ މާލީ ހާލަތާ މެދު މޫޑީސް އިން ދަނީ ނޭދެވޭ ނަޒަރިއްޔާތެއް ގެންގުޅެމުންނެވެ.

2025 ވަނަ އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހު ތަންފީޒު ކުރަން ފެށި ޗައިނާ-މޯލްޑިވްސް ފްރީ ޓްރޭޑް އެގްރީމަންޓް (އެފްޓީއޭ)ގެ ސަބަބުން އިގްތިސާދީ ދަތިކަމަށް ލުއި ދިނުމުގެ ބަދަލުގައި އިތުރަށް ހާލަތު ވަނީ ގޯސްވެފައެވެ. ދެ ޤައުމުގެ ވިޔަފާރި ގާތްގަނޑަކަށް 700 މިލިއަން ޑޮލަރަށް އަރާފައިވީ ނަމަވެސް، މި ތަފާތު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ވިޔަފާރީގެ 97 އިންސައްތަ ޗައިނާއިން ހިންގާއިރު، ރާއްޖޭގެ އެކްސްޕޯޓް 3 އިންސައްތަ އަށްވުރެ މަދެވެ.

އެފްޓީއޭގެ ދަށުން ރާއްޖެ އިން ޗައިނާގެ އިމްޕޯޓްގެ 91 އިންސައްތަ އިން ޓެރިފް އުނިކޮށް، ޗައިނާއަށް ބޮޑު ފައިދާއެއް ކުރިއިރު، ރާއްޖެއަށް އިގްތިސާދީ މާބޮޑު ފައިދާއެއް ނުލިބެއެވެ. ޗައިނާއިން އިމްޕޯޓް 2025 ވަނަ އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ދެ މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި 65 މިލިއަން ޑޮލަރަށް އަރާފައިވާއިރު، 2024 ވަނަ އަހަރުގެ މި މުއްދަތުގައި 43 މިލިއަން ޑޮލަރަށް އިމްޕޯޓް ކުރި އެވެ.

އަދި އެފްޓީއޭގެ ދަށުން ޗައިނާގެ ކުންފުނިތަކަށް ރާއްޖޭގެ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައި ބާރު ފޯރުވުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިފައިވާއިރު، ޗައިނާގެ ފަތުރުވެރިންގެ ފަރާތުން ލިބެންޖެހޭ މާލީ ފައިދާ ބޮޑުތަނުން ޗައިނާއަށް އެނބުރި އަންނަ ހާލަތެއް މެދުވެރިވެފައިވެ އެވެ.

ރާއްޖެއިން މާލީ އެކި އިދާރާތަކުން މާލީ އެހީތެރިކަން ހޯދަން އެދުނު ނަމަވެސް މިހާތަނަށް އައި އިރު މި މަސައްކަތް ކާމިޔާބެއް ނޫނެވެ. ގަލްފް ކޯޕަރޭޝަން ކައުންސިލް (ޖީސީސީ)ގެ ކޮންމެ ގައުމަކުން 300 މިލިއަން ޑޮލަރު ސަރުކާރުން ހޯދަން އެދިފައިވީ ނަމަވެސް ސަރުކާރުގެ މި އެދުމަށް ފަރުވާލެއް ބެހެއްޓި ގައުމެއް ނެތެވެ.

މީގެ އިތުރުން ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ޗައިނާ އިން 200 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ބަޖެޓް ސަޕޯޓާއި ދަރަނި ދެއްކުމަށް ރީފައިނޭންސް ކުރުމާއި ފައިސާ ބަދަލުކުރުމަށް އެދުނުނަމަވެސް މިހާތަނަށް އުއްމީދީ ޖަވާބެއް ޗައިނާއިންވެސް ދީފައި ނުވެ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް އިންޑިއާގެ 750 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ކަރަންސީ ސްވޮޕާއެކު ވަގުތީ ލުޔެއް ލިބި، އިމްޕޯޓަށް ހަރަދުކުރާނެ ފައިސާއާއި ސަރުކާރުގެ ހަރަދުތައް މިވަގުތަށް ދެމެހެއްޓުމަށް ރާއްޖެއަށް ވަނީ ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ފުރުސަތެއް ލިބިފަ އެވެ.

މާލީ އިދާރާތަކާއި ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނާ ގޮތުން، ރާއްޖޭގެ ދަރަނި އަލުން އެކުލަވާނުލާނަމަ ރާއްޖެ އަށް 2022 ވަނަ އަހަރު ސޮވަރިން ޑިފޯލްޓަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހުނު އަވަށްޓެރި ސްރީލަންކާގެ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ފަހަތުން ދިއުމުގެ ނުރައްކާ އެބައޮތެވެ. އަވަސް އިގްތިސާދީ އިސްލާހަކާއި މާލީ އެހީތެރިކަމެއް ނެތި، ރާއްޖެ ވަރަށް އަވަހަށް ބަނގުރޫޓުވެފައިވާ ކަމަށް އިއުލާންކޮށް، އިގްތިސާދީ އަދި އިޖުތިމާއީ ގޮތުން ބޮޑެތި ނަތީޖާތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެ އެވެ.