މުޅި ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ބައްރަކުން ނުރައްކާތެރި ކޮވިޑް-19 ފެތުރި މުޅި ދުނިޔެއަށް މިވަނީ ނުރައްކާވެފައެވެ. ދުނިޔޭގެ ޞިއްހަތު ޖަމްޢިއްޔާއިން މި ވައިރަސް ސިފަ ކުރަމުންދަނީ "މަދަނީ ދުޝްމަނެއް" ގެ ގޮތުގައެވެ. ހަލުވިމިނެއްގައި މި ވައިރަސް ފެތުރެމުންދާއިރު، ރާއްޖެއިން މިބައްޔަށް 06 މީހަކު މިހާތަނަށް މިވަނީ ޕޮޒިޓިވްވެފައެވެ. މިމަހުގެ 07 ވަނަ ދުވަހުގެ ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ރާއްޖެއިން މިވައިރަސްއަށް ޕޮޒިޓިވްވެފައިވާ ދެމީހުން ފެނިފައިވާކަން އިޢުލާނުކުރުމާއެކު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސްޓޭޓަސް ވައިޓް އެލަރޓުން ޔެލޯ އެލަރޓަށް ބަދަލުވެގެންދިއެވެ. ރާއްޖެއިން މިބައްޔަށް ފުރިހަމައަށް ތައްޔާރުވެ، ޢާންމުންނަށް ޞިއްޙީ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދެވޭނެކަމުގެ ފުރިހަމަ ޔަޤީންކަން ސަރުކާރުންދެއެވެ.

ކޮވިޑް-19ގެ ހުރިހާ ކަމެއްގައި ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތު ޖަމްޢިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ)ގެ މިންގަނޑުގެ ތެރެއިން ރާއްޖެއިން މަސައްކަތް ކުރަމުންދާއިރު، މިވައިރަސް ނައްތާލުމަށް ކުރާ މަސައްކަތްތަކުގައި ޢާންމު ރައްޔިތުންގެ ފުރިހަމަ އެއްބާރުލުން ބޭނުންވާ ކަމަށް ހެލްތު މިނިސްޓްރީން ބުނެއެވެ. ފަރުދީ ޒިންމާ ނަގާ ޢަމަލުކުރަން އަންގާފައިވާ ގޮތައް ކަންކަން ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ވަނީ އިލްތިމާސްކޮށްފައެވެ. ޢާންމުން ހޭލުންތެރިކުރުވުމުގެ މަސައްކަތް ކަމާއި ގުޅުން ހުރި އިދާރާތަކުން ކުރަމުންދާއިރުވެސް، ކޮވިޑް-19އާ ގުޅިގެން ބޭނުން ކުރަމުންދާ އެކި "ޓާރމް"ތައް ވެފައި މިވަނީ ދިވެހިންނާއި ބީރަށްޓެހި ޓާރމް ތަކަކަށެވެ. މީގެ ސަބަބުން ބައެއް ފަހަރު ފަހުމްވުމުގައި، ނުވަތަ އޭގެ އަޞްލު މާނަ ނަގައިގަތުމުގައި އުދަނގޫތަކެއް ހުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ޢާންމުން މި ޓާރމްސްތަކައް ހޭލުންތެރިވުމަކީ ބޭނުންތެރި އަދި މުހިންމު ކަމެއްކަމުގައި ދެކެމެވެ.

ކޮވިޑް-19 އާއިގުޅިގެން މަޢުލޫމާތުތަކާއި، ޚަބަރުތައް ފަތުރަމުންދާއިރު، މިދުވަސްވަރު އެންމެ ގިނައިން އަޑު އަހަމުންދާ ޓާރމްތައް ކަމަށްވާ ''ލޮކް ޑައުން'' ކުރުމާއި، ''ކަރަންޓީން'' ކުރުމާއި، ''ހޯމް ކަރަންޓީން'' އާއި ''ހޯމް އައިސޮލޭޝަން'' އަދި ''އައިސޮލޭޝަން'' ކުރުން ޢާމުންނަށް އެނގުން ވަރަށް ވެސް މުހިންމެވެ.

"ލޮކްޑައުން"ގެ މާނައަކީ، އެތަނަކުން އަރާ ފޭބުން މަނާކުރުމެވެ. އެގޮތުން ލޮކްޑައުން ކުރަނީ، ރަށެއް ނުވަތަ ސިޓީއަކުން ކޮވިޑް-19 އަށް މީހަކު ޕޮޒިޓިވްވުމުން ނުވަތަ ޝައްކު ކުރެވޭ މީހަކު ފެނިއްޖެ ޙަލަތެއްގައި އެހެން މީހުންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކަލެއްގެ ގޮތުން އަޅާ ފިޔަވަޅެއްގެ ގޮތުންނެވެ. ލޮކްޑައުން ކުރުމާއެކު އެރަށަކަށް ނުވަތަ އެސިޓީއަކަށް އެއްގަމު މަގުން، ވައިގެ މަގުން ނުވަތަ ކަނޑުމަގުންވެސް ނުވަދެވޭނެއެވެ.

"ކަރަންޓީން"ކުރުމަކީ އެއީ ބަލި ހުރެދާނެ ކަމަށް ނުވަތަ ބަލި ހުރިކަން ޔަޤީންނުވާ ޙާލަތުގައި އޭނާގެ ފަރާތުން އެހެންމީހަކަށް ބަލި ޖެހުނަ ނުދިނުމަށް އޭނާ އެކަހެރި ކޮށްފައި ބެހެއްޓުމެވެ. އަދި ކަރަންޓީން ކުރަނީ ވަކިތަނެއްގައި އޭނާގެ ޙާލަތު އިތުރަށް މޮނިޓަރ ކުރެވޭ ފަދަ ތަނެއްގައެވެ. މިސާލަކަށް ހޮސްޕިޓަލުގެ ވަކި ކޮޓަރިއެއް ނުވަތަ ވޯޑުގައި ޚާއްޞަ ކުރެވިފައިވާ ޞަރަޙައްދެއްގައެވެ.

"ހޯމް ކަރަންޓީން"އަކީ ހޮސްޕިޓަލުގެ ބަދަލުގައި ވަގުތީ ގޮތުން ގޭގައި މަޑުކުރުވުމެވެ. އޭނާގެ ގައިން ބަލީގެ ޢަލާމާތެއް ނުފެނި، އެހެންނަމަވެސް ބަލި ހުރި މީހަކާ ދިމާވެފައިވާ ކަމަށް ޝައްކުކުރެވިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި، އެކަން ކަށަވަރުވަންދެން ކަރަންޓީން ކުރާނެއެވެ. މިޙާލަތުގައި އާދައިގެ މަތިން އޭނާއަށް ގޭގައި ދިރިއުޅެވޭނެއެވެ. އެއްވެސް ކަމެއް އިސްތިސްނާއެއް ނުވެއެވެ. އަދި އޭނާއާއި އެއްކޮށް އެ ގޭގައި ދިރިއުޅޭ އެންމެނަށްވެސް ގެއިން ބޭރަށް ދިއުމުގައި، ނުވަތަ ޒަރޫރީ ބޭނުންތައް ފުއްދުމަށް ޙަރަކާތްތެރިވުމުގައި އެއްވެސް ހުރަހެއް ނޯންނާނެއެވެ.

"ހޯމް އައިސޮލޭޝަން"ގައި ގޭގައި އެކަހެރިކުރެވޭނެއެވެ. އަދި ބަލިޖެހިފައިވާ މީހާ މާ ސީރިއަސް ނޫން ނުވަތަ ބަލި ޖެހިފައި ރަނގަޅުވާ ސްޓޭޖްގައި ގޭގައި ފަރުވާ ދެވޭނަމަ، ގެއަށް ބަދަލުކުރުމަކީ ވެސް ހޯމް އައިސޮލޭޝަންއެވެ. ހޯމް އައިސޮލޭޝަންގައި ވެސް ބަލި ޖެހިފައިވާ މީހުންނާއި، ގޭގައި އުޅޭ މީހުންނާއި ކައިރި ވެގެންނުވާނެއެވެ. މިސާލަކަށް ބަލިޖެހިފައިވާ މީހާ ބޭނުންކުރާ ތަށި ފަދަ އެއްޗެހި ގޭ މީހުން ބޭނުންކޮށްގެންވެސް ނުވާނެއެވެ. އަދި މިޙާލަތުގައި އެގޭގައި ދިރިއުޅޭ އެހެން މީހުން ވެސް ބޭރުތެރެއަށް ނުދިއުމަށް ކަމާއިބެހޭ ފަރާތްތަކުން އިރުޝާދުދޭނެއެވެ.

"އައިސޮލޭޝަން"ނުވަތަ އައިސޮލޭޓް ކުރާނީ ކޮވިޑް-19 އަށް ޕޮޒިޓިވްވިކަން ޔަޤީންވުމުންނެވެ. މި ޙާލަތުގައި ބަލިމީހާ ގޭގައި އައިސޮލޭޓް ނުކުރާނެއެވެ. މިސްޓޭޖުގައި ބަލި މީހާއަށް ފަރުވާދޭނީ ކަނޑައަޅާފައިވާ ޚާއްޞަ މަރުކަޒެއްގައި ނުވަތަ ހޮސްޕިޓަލުގައި އެކަމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ތަނެއްގައި އެކަހެރިކޮށްގެންނެވެ. މި ޙާލަތުގައި އޭނާއަށް ފަރުވާދޭ ޞިއްޙީ އެހީތެރިން ފިޔަވައި، އެހެން މީހުންނަށް އޭނާއާއި ބައްދަލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

މިއީ، ޢާންްމު ގޮތެއްގައި ބޭނުން ކުރާ ޓާރމްތަކެވެ. މި ޓާރމްތަކައް ވަކި "ޚާއްޞަ ލަފްޒު"ތަކެއް ދިވެހި ބަހުގައި އަދި ނެތެވެ. ކޮވިޑް-19 އާއި ބެހޭ ޚަބަރުތަކާއި މަޢުލޫމާތުތައް ފަތުރަމުންދާއިރު، ޢާންމުންނަށް ފަހުމު ވާނެހެން ތިލަކޮށްލިޔަން ހުރިހައި ފަރާތްތަކުންވެސް އަހައްމިއްޔަތުކަން ދިނުން މުހިންމެވެ.