އިސްތިޚާރާގައި ހިމެނެނީ ދެ ރަކުޢަތުގެ ނަފްލް ނަމާދެއް ކުރުމަށްފަހު، ވަކި ޚާއްޞަ ދުޢާއެއް ކިޔުމެވެ. މިއީ އަމިއްލައަށް މަސައްކަތްކޮށް އަދި އެހެން މީހުންގެ ލަފާ ހޯދުމަށްފަހު، ﷲގެ މަގުދެއްކެވުން އެދި ކުރާ ދުޢާއެކެވެ. މި ދެ ރަކުޢަތް އަޅުގަނޑުމެންގެ އާންމު ދުވަހު ސުންނަތް ނަމާދުތަކާއެކު ކުރެވިދާނެއެވެ. މިސާލަކަށް ފަޖުރު ނަމާދުގެ ކުރިން ނުވަތަ މަޣުރިބު ނަމާދުގެ ފަހުން ކުރާ ދެ ރަކުޢަތުގެ ގޮތުގައި، ނުވަތަ އިތުރު ދެ ރަކުޢަތެއްގެ ގޮތުގައި ކުރެވިދާނެއެވެ. ބައެއް މީހުން މި އިތުރު ދެ ރަކުޢަތް ކުރަން ބޭނުންވެދާނެއެވެ. ރޭގަނޑު ޢިޝާ ނަމާދަށްފަހު، ޤިޔާމުއްލައިލުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި، ރޭގަނޑުގެ ފަހު ތިންބައިކުޅަ އެއްބައިގެ ހަމަހިމޭންކަމުގައެވެ. އަނެއްބައި މީހުން އެހެން ވަގުތެއް ޚިޔާރުކޮށްފާނެއެވެ އެ ވަގުތެއްގެ މުހިންމުކަމަށް ބަލައިގެންނެވެ. މިސާލަކަށް، މެންދުރުފަހު ވަޒީފާގެ އިންޓަވިއުއަކަށް ދިއުމުގެ ކުރިން މި އިތުރު ދެ ރަކުޢަތް ކޮށް، ދުޢާ ކިޔައި، ކުރިމަތިވާ ކަމަކަށް ދިއުމުގެ ކުރިން ﷲގެ މަގުދެއްކެވުން ލިބޭނެކަމުގެ ހިތްހަމަޖެހުން ހޯދުމެވެ.

އެހެން މީހަކަށް ތިބާއަށްޓަކައި އިސްތިޚާރާ ކޮށްދެވިދާނެތަ؟

"ތަޤުވާވެރި" ކަމަށް ބެލެވޭ މީހަކު ލައްވައި އިސްތިޚާރާ ކުރުވައި، އެމީހާއަށް ހުވަފެނެއް ފެނިދާނެ ކަމަށް އުއްމީދުކުރާ އާދަޔާ ޚިލާފު އާދައެއް އެބައޮތެވެ. ގިނަފަހަރު މިކަމަށް ފައިސާވެސް ދެއެވެ. ނަމަވެސް، އިސްތިޚާރާގެ ދުޢާއަކީ ވަރަށް ސާފުކޮށް ބަޔާންކުރެވިފައިވާ އަދި ވަރަށް އަމިއްލަ ޒާތީ ކަމެކެވެ. އެއީ އަޅާއާއި ﷲ އާ ދެމެދު އޮންނަ މުޢާމަލާތެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ލޯބިވާ މީހުންގެ ކިބައިން އާންމުކޮށް ދުޢާ ދަންނަވައިދިނުމަށް އެދުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެއް ނަމަވެސް، އިސްތިޚާރާގެ ދެ ރަކުޢަތް އެހެން މީހަކާ ހަވާލުކޮށް، އެމީހާއަށް ހުވަފެނެއް ފެނިދާނެ ކަމަށް އުއްމީދުކުރުމަކީ ސުންނަތާ އެއްގޮތްވާ ކަމެއް ނޫނެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ މާތް ނަބިއްޔާ ކީރިތި ރަސޫލާ ﷺ އުނގަންނަވައިދެއްވި ދުޢާގެ ފުންމާނަ ދެނެގަތުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. އިސްތިޚާރާއަކީ ތެދު ހިތަކުން ކުރާ ހިދާޔަތަށް އެދޭ ދުޢާއެކެވެ. މަންފާހުރި ކަންކަމަށް މަގުފަހިކޮށްދެއްވައި، ގެއްލުންހުރި ކަންކަމުން ދުރުކޮށްދެއްވުމަށް އެދި هللا އަށް ކުރާ ތަވާޟުޢުވެރި އިލްތިމާސްއެކެވެ. މިއީ އިޝާރާތްތަކެއް ހޯދުމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މިއީ އިލާހީ ޙިކުމަތާއި ސާފުކަމަށް އެދި ދަންނަވާ ދުޢާއެކެވެ.

އިސްތިޚާރާގެ ދުޢާގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ކަމެއް ފަސޭހަކޮށްދެއްވައި ބަރަކާތްލައްވަން ނުވަތަ އެކަމެއް ރަނގަޅު ނޫންނަމަ އެކަމެއް ދުރުކޮށްދެއްވުމަށް އެދި އަޅުގަނޑުމެން ﷲ އަށް ދަންނަވަމެވެ. މިސާލަކަށް، އެއްޗެއް ގަތުމަށް ރޭވުމަށްފަހު އެކަން ނުވެ ދިއުން، ނުވަތަ ލޯނެއް ނެގުމަށް ރޭވުމަށްފަހު އެކަމުގެ ބޭނުން ނެތިދިއުން ފަދަ ކަންކަން ހިނގައިދާނެއެވެ. އިސްތިޚާރާގެ ދުޢާގެ އަސްލަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކަންކަމުގައި ފަސޭހަކަމަށް އެދުމެވެ. އަދި ބައެއްފަހަރު އެ ފަސޭހަކަން އަވަހަށް އަންނަ ހިނދު، އަނެއްބައި ފަހަރު އެދެވޭ ނިންމުމެއް ނުވަތަ ނަތީޖާއެއް ފެންނަން އަހަރުތަކެއް ނަގައިފާނެއެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ދުޢާތަކުގެ އިޖާބަ ލަސްވުމުން ފުރަތަމަ އުންމީދުކުރި ނަތީޖާއަށްވުރެ މާ ރަނގަޅު ނަތީޖާއެއް ލިބެއެވެ.

މިސާލަކަށް، ޒަކަރިއްޔާގެފާނު (ޢަލައިހިއްސަލާމް) ދަރިއަކަށް އެދި ދިގު މުއްދަތަކަށް އިންތިޒާރުކުރެއްވުމުން، އެކަލޭގެފާނަށް މަރްޔަމްގެފާނު (ޢަލައިހިއްސަލާމް) ބެލެހެއްޓުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިވަޑައިގަތެވެ. ނުވަތަ ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ ޙައްޖު ލަސްވުމުގެ ސަބަބުން މުހިންމު ޙުދައިބިއްޔާގެ ސުލްޙަ ވެވި، އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މަދީނާ ފަތަޙަކުރެވުނެވެ. އިސްތިޚާރާގެ ދުޢާގެ އިޖާބަ ލިބޭ ވަގުތާމެދު ކަންބޮޑުވާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި، ފިޔަވަޅުތައް އަޅަމުން އަދި އެކަލާނގެ ޙިކުމަތްފުޅަށް އިތުބާރުކުރަމުން ﷲ އާ ގާތްވުމުގެ ނިޢުމަތް އަގުވަޒަންކުރަންވާނެއެވެ.

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ الْعَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ وَأَنْتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ، وَاقْدُرْ لِي الْخَيْرَ حَيْثُ كَانَ ثُمَّ أَرْضِنِي بِهِ

ކަންކަން ވަގުތާއެކު ބަދަލުވޭތޯ އުފެދޭ ސުވާލަކީ ޤަދަރުގެ ފުންނާބު އުސް މަފްހޫމަކާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ޢަމަލުތަކުގެ ވަގުތީ ނަތީޖާތައް ފެންނަނީ ރަނގަޅު ގޮތުގައި ނޫނެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޒާތީ އަދި ރޫޙާނީ ކުރިއެރުމަށްޓަކައި ﷲ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ބޮޑު ރޭވުމުގެ ބައެކެވެ. އެހެންކަމުން، ވަކި މުއްދަތަކަށް އިސްތިޚާރާއަށް ވަކި ގޮތަކަށް އިޖާބަ ލިބި، އޭގެ ފަހުން ހިނގާ ކަންތައްތައް ފެންނަނީ މުޅިން ނޭދެވޭ ގޮތަކަށް ކަމުގައި ވެދާނެއެވެ.

މިއީ އިސްތިޚާރާ ރަނގަޅަށް ނުވިސްނުނީ ކަމަށް ދޭހަވާ ކަމެއްތޯއެވެ؟ އެއްގޮތަކަށްވެސް ނޫނެވެ. އިސްތިޚާރާއަކީ ވަގުތުން ސާފުވެ އެނގޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އަދި ދިރިއުޅުމުގައި ކަށަވަރު ފަސޭހައެއް ލިބޭނެކަމުގެ ޔަޤީންކަން ދޭ އެއްޗެއްވެސް ނޫނެވެ. "ރަނގަޅު އިސްތިޚާރާ" ނުވަތަ "ނުބައި އިސްތިޚާރާ" އެއް ނުހުރެއެވެ. އެއީ އިލާހީ މަގުދެއްކެވުމަށް އެދި ދަންނަވާ ދުޢާއެކެވެ. އަދި ބައެއްފަހަރު ﷲގެ މަގުދެއްކެވުމުން އަޅުގަނޑުމެން ގެންދަވަނީ ދަތި އުނދަގޫ މަގުތަކުންނެވެ. އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކެތްތެރިކަމާއި ސާބިތުކަން އިތުރުކުރެއްވުމަށްޓަކައެވެ. ދަތިތަކާއި ބަލާތަކަކީ ގިނަފަހަރަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ރޫޙާނީ އަދި ނަފްސާނީ ހިތްވަރު އުފެދޭ ތަނބީޤެވެ. މިކަންކަމުން އަޅުގަނޑުމެން ﷲއާ ގާތްކޮށް، އަޅުގަނޑުމެންގެ އީމާންކަން ވަރުގަދަކުރެއެވެ.