ތާރީޚީ އަދި އާޘާރީ ބިނާތަކަކީ ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން އެތައް ބައެއްގެ ޝަޢުޤު ދަމައިގަންނަ ތަންތަނާއި ތަކެއްޗެވެ. މިފަދަ ބައެއް ތަންތަނާއި ތަކެއްޗަކީ އަދުގެ ދުނިޔެވީ މިންގަނޑުތަކުން އަގުވެސް ނުކުރެވޭ ވަރުގެ ތަންތަނާއި ތަކެއްޗެވެ. މި ހުރިހާ ތަންތަނަކާއި ތަކެއްޗެއްގެ ތެރެއިންވެސް، އެތައް ހާސް އަހަރެއްވީ ތަންތަނާއި ތަކެއްޗަށް ހުއްޓޭ ސަމާލުކަން ވަކިން ބޮޑެވެ. އެކަން އޮންނާނީވެސް އެހެންތާއެވެ. ސެހެރީ ދިގު ނުކޮށް، ސީދާ މަޢުލޫއަށް ޖެހިލާނަމެވެ. ދައްކަން މި އުޅެނީ ބޯލްޓިކް ކަނޑުގެ ސަރަޙައްދުން ފެނުނު، އެތައް ހާސް އަހަރެއް ވީ ޤަދީމީ ފާރެއްގެ ވާހަކައެވެ.

ޖަރުމަނުވިލާތުގެ އިރުއުތުރު އައްސޭރިފަށުގެ މަދު ކިލޯމީޓަރުކޮޅެއް ބޭރުން، ބޯލްޓިކް ކަނޑުގެ 21 މީޓަރު އަޑިން ފެނުނު ފާރަކީ ގަލުން ރާނާފައި ހުރި ފާރެކެވެ. އެ ފާރަކީ 11000 އެއްހަ އަހަރު ވެފައި ވާ ފާރެއް ކަމަށް، ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ. ބޯލްޓިކް ކަނޑަކީ އިރުމަތީ ޔޫރަޕްގެ ޤައުމުތަކެއްގެ އައްސޭރިފަށާ ގުޅިފައި އޮންނަ ކަނޑެކެވެ.

ބޯލްޓިކް ކަނޑުގެ އެތައް މީޓަރެއް އަޑީގައި، ގަލުން ރާނަފައި ހުރި އެ ފާރު އެންމެ ފުރަތަމަ ފެނުނީ ޖިއޮލޮޖިސްޓެއް ކަމަށް ވާ ޖޭކަބް ގިއަރސެންއަށެވެ. ޖިއޮލޮޖިސްޓުންނަކީ ދުނިޔޭގެ ޤުދުރަތީ ވެށީގެ ތާރީޚާއި އެ ޢިލްމުގެ ސައެންސްގެ ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރުންނެވެ. ގިއަރސެންއަށް މި ފާރު އެންމެ ފުރަތަމަ ފެނުނު ކަމަށް ވަނީ ތަމްރީނު ހޯދުމުގެ މަޤްޞަދުގައި، ޔުނިވަރސިޓީ އޮފް ކީލްގެ ދަރިވަރުންތަކެއް ގޮވައިގެން، ކަނޑު އަޑީ ސަތަހައިގެ ސަރވޭތަކެއް ހަދަމުން ދިޔަ ދިއުމުގެ ތެރޭގައެވެ.

އޭގެ އަހަރެއް ފަހެވެ. ވިލާތުގެ ރިސޯޓް ރަށެއް ކަމަށް ވާ ރެރިކްގެ އައްސޭރިފަށުން 10 ވަރަކަށް ކިލޯމީޓަރު ދުރުން ފެނުނު ފާރު ހުރި ސަރަޙައްދަށް ގިއަރސަން ފީނައިގަތީ ދިރާސާ ކުރުމަށް ޚާއްޞަ ޑައިވަރުންނާއި، ޔުނިވަރސިޓީ އޮފް ރޮސްޓޮކްގެ، ޤަދީމީ ތާރީޚުގެ ޢިލްމަށް ޚާއްޞަ ދިރާސާ ޓީމެއް ގޮވައިގެނެންވެ.

އެކޯ ސައުންޑިންގް ޓެކްނޮލޮޖީ ބޭނުންކޮށްގެން، ތާރީޚުގެ އެކި ދުވަސްވަރު އެ ސަރަޙައްދު އޮންނާނެ ގޮތުގެ ޗާޓު، ގިއަރސެންއާއި އޭނާގެ ޓީމަށް ކުރަހާލެވޭނެއެވެ. އުންމީދަކީ، އެ ފާރު އެ ހުރި ތަނެއްގައި، އެންމެ ފުރަތަމަ އެ ފާރު ރާނަން ޖެހުނު ސަބަބު، ހިސާބަކަށް ނަމަވެސް ފަޙުމްވުމެވެ.

ޤާދީމީ ތާރީޚު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ޔަޤީން ކުރާ ގޮތުގައި ބޯލްޓިކް ކަނޑުގެ އަޑިން ފެނުނު ފާރަކީ، އެންމެ މަދުވެގެން 10000 އަހަރު ވެފައި ވާ ފާރެކެވެ. އެންމެ ގާތީ 11000 އަހަރު ވެފައި ވުން ކަމަށްވެސް އެ މީހުން ބުރަވެއެވެ.

ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލިފައި އޮތް އޮތުމުގެ ސަބަބުން، އެ ފާރަށް އެންމެ މަދުވެގެންވެސް 8500 އަހަރު ވާނެ ކަމަށް ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނެއެވެ. ނަމަވެސް މީގެ 8500 ކުރިން، އެ ސަރަޙައްދަކީ ގަސް ބޯ ޖަންގައްޔެއް ކަމަށާ، އެފަދަ ތަނެއްގައި، އެ ކަހަލަ ފާރެއް ރޭނުމަކީ ދެކޮޅު ޖެހޭ ވިސްނުމެއް ނޫން ކަން، ޤަދީމީ ތާރީޚުގެ ދިރާސާ ތަޖުރިބާކާރު، މަރސެލް ބްރެޑްމޯލަރ ކިޔައިދިނެވެ.

މިހާތަނަށް އެއްކުރެވިފައި ހުރި މަޢުލުމާތަށް ބަލާއިރު، މި ފާރަކީ ފުއްލާ ޝިކާރަ ކުރުމުގެ ބޭނުމަށް ރާނާފައި ހުރި ފާރެއް ކަމަށް ޤަބޫލު ކުރެވޭ ހެކިތަކެއް އެބަ ހުއްޓެވެ. ފުއްލާގެ ބައިގަނޑުތަކަކީ އެއް ވާނަކަށް ދިގުދެމިގެންދާ ރާސްތާތަކުން ހިނގާ އުޅޭ ޖަނަވާރުތަކެއް ކަން ފާހަގަ ކުރަން ޖެހެއެވެ. އެގޮތުން ކޯރުތަކުގެ އައްސޭރިފަށާއި، މީޓަރެއް ނުވަތަ ދެ މީޓަރުގެ އުސް މިނަށް ރާނާފައި ހުންނަ ވަށާ ފާރުތައް ކައިރިން ދަތުރު ކުރާ ޖަނަވާރުތަކެއްގެ ގޮތުގައި ފުއްލާ ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.

ބޯލްޓިކް ކަނޑުން ފެނުނު ފާރަކީ ފުއްލާ ހުއްޓުވަން ޖަހާފައި ހުރި ހުރަހެއް ކަމުގައި ނުބެލެވެއެވެ. ނަމަވެސް، އެ ފާރަކީ، ޤަދީމީ ޒަމާނުގައި އުޅުނު އިންސާނީ ވަޒަންވެރިން، ފުއްލާ ޝިކާރަ ކުރަން ޚާއްޞަކޮށްފައި އޮތް ސަރަޙައްދަށް، އެ ފުއްލާތައް ގެންދިއުމަށް ދަމާލި ރާސްތާއެއް ކަމަށް ބުރަވެވެއެވެ.

މި ދެންނެވި ނަޒަރިއްޔާތު ކަށަވަރު ކުރުމަށްޓަކައި ދިރާސާ ޓީމުން ދަނީ، ފުއްލާ ޝިކާރަކޮށް ސީދާ ޙަމަލާ ދޭ ސަރަޙައްދު ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އެ ސަރަޙައްދަކީ އެންމެ އެވޭލާ ޒަމާނުގައި ގެންގުޅުނު ގަލުން ހަދާފައިވާ ހަތިޔާރާއި، ޝިކާރަވެރިން ގެންގުޅުނު ތީރާއި ދުނިދަނޑިފަދަ ތަކެތި ބަހައްޓާފައި ހުރި ސަރަޙައްދަކަށް ވާނެ ކަމަށް ޤަދީމީ ތާރީޚުގެ ކަންކަން ހޯދާ ފަރާތްތަކުން އުންމީދު ކުރެއެވެ.

ބްރެޑްމޯލަރގެ އުންމީދަކީ، އިންސާނީ ޢާބާދު ހީނަރު ދުވަސްވަރެއްގައި އެފަދަ ފާރެއް، އެ ގޮތަށް ބިނާކޮށްފައި ހުންނަން ޖެހުނު ސަބަބެއް އެނގުމެވެ.

ފާރު ހުރި ސަރަޙައްދާ މާ ދުރު ނޫން ހިސާބެއްގައި އޮތް ފަރަކަށް ނިސްބަތްކޮށް، އެ ފާރަށް "ބްލިންކަރވޯލް"ގެ ނަމުން މިހާރު ވަނީ ނަންވެސް ދީފައެވެ. މި ދެންނެވި ފަރަކީވެސް، ފާރަށް ވީ ދުވަސް ދެނެގަތުމަށް އެހީވެދޭނެ ތަނެއް ކަމަށް ޤަބޫލު ކުރެވެއެވެ. ފާރު ހުރި ސަރަޙައްދުން ހަތިޔާރާއި ޢާލާތްތައް ފެނިއްޖެ ނަމަ، އެއީވެސް ތާރީޚު ދެނެގަތުމަށް ފަސޭހަ ވާނެ މަސްދަރަކަށް ވާނެއެވެ. އޭގެ އިތުރަށް، ފާރު ރާނަން ބޭނުން ކޮށްފައި ހުރި ގަލުގައި ހަރުލާފައިވާ އެކި މާއްދާތަކުގެ ދިރާސާތައް ހަދައިގެން، އެ ފާރަށް އެންމެ ފަހުން އިރުގެ އަވި ސީދާ ލިބުނު ދުވަސްވަރެއްވެސް ދެނެގަތުމުގެ ފުރުޞަތު އޮވެއެވެ.