ޗައިނާއިން ކަނޑު ދިރާސާކުރާ އުޅަނދު ދިވެހިރާއްޖޭގައި ބަނދަރު ކުރަން ނިންމުމުން ސަރަހައްދީ ސުލްހައާއި ހަމަޖެހުމަށް އޭގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވެދާނެ ކަންކަމާ މެދު ކަންބޮޑުވުންތަކާއި ބަހުސްތައް ވަނީ އުފެދިފައެވެ. އާންމުކޮށް ސައިންޓިފިކް އެއްބާރުލުން ދިނުމަކީ ހެޔޮ ފިޔަވަޅެއްގެ ގޮތުގައި ދެކޭއިރު، އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ޗައިނާގެ ހަރަކާތްތައް އިތުރުވެފައިވާ ޖިއޯޕޮލިޓިކަލް ކޮންޓެކްސްޓުން ވަނީ ޗައިނާގެ ނިޔަތުގެ ހަގީގީ ސިފައާ މެދު ސުވާލު އުފައްދާފައެވެ.

ކަން މިހެން އޮތް އިރު ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ދިރާސާ ހަދާ އުޅަނދެއް ރާއްޖެއަށް ބަނދަރުކުރަން އެދި ހުއްދައަށް އެދިފައިވާ އިރު، މިކަން ދިމާވެފައި މިވަނީ ވެސް ވަރަށް މުނާސަބު ވަގުތަކާއެވެ. އިންޑިއާގެ އެހީގައި ކުރިއަށްގެންދާ ހައިޑްރޯގްރަފީ ސަރވޭ އެއްބަސްވުން ނިމުމަކަށް ގެނައިކަން ސަރުކާރުން ހާމަކޮށްފައިވަނީ މިދިޔަ މަހުގެ 14 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. ހައިޑްރޯގްރަފީ ސަރވޭގެ އެއްބަސްވުމުގައިވާގޮތުން އެ އެއްބަސްވުން ނިމުމަކަށް އަންނާނީ އަންނަ އަހަރުގެ ޖޫންމަހުގެ 7 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އެ އެއްބަސްވުން އައު ނުކުރުމަށް މިސަރުކާރުން ނިންމާ އެކަން މިހާރު އިންޑިއާއަށް އަންގަވާފައިވާކަމަށް ސަރުކާރުން ބުނެއެވެ.

އިންޑިއާއެކު ވެފައިވާ އެއްބަސްވުން ނިމުމަކަށް ގެނައިތާ ހަފްތާއެއް ނުވަނީސް، ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ދިރާސާކުރާ އުޅަނދެއް ރާއްޖެ އައުމުގެ ހުއްދައަކަށްވަނީ އެދިފައެވެ. އަދި އެ ބޯޓު އޮތީ ހުއްދަ ލިބުމާއެކު އަންނަން ތައްޔާރަށެވެ. ބައިނަލްއަގުވާމީ ނޫސްތަކުގައި ބުނެފައިވަނީ ދިވެހި ސަރުކާރުން، އިންޑިއާގެ ކަނޑުގެ ސިފައިންނާއެކު ވެފައިވާ އެއްބަސްވުން ނިމުމަކަށް ގެނައިކަން އިއުލާންކުރި އިރު، އަންނަ މަހުން ފެށިގެން ޗައިނާގެ ރިސަރޗް ސަރވޭ ވެސެލް ދެކުނު އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ދިރާސާކުރުމަށް މާލެއަށް ބަނދަރުކުރުމުގެ ހުއްދައަކަށް އެދިފައިވާ ކަމަށެވެ.

އަނެއްކާ މި ބޯޓެއް އަންނަން ހުއްދައަކަށް އެދިފައިވަނިކޮށް، ރައީސް ފުރަމާނަ ދަތުރުފުޅެއްގައި ޗައިނާއަށް ވަޑައިގަންނަވަން ނިންމެވުމަކީ ވެސް އިއްތިފާގެއްތޯ ސުވާލު އުފެދެއެވެ. ޗައިނާއާއި ގާތްގުޅުމެއް އޮންނަ މި ސަރުކާރުން އަޑިނޭނގޭ އެއްބަސްވުންތަކެއް އޮތުމުން އެކަމާއި މަޝްވަރާ ކުރުމަށް ރައީސާއި ކެބިނެޓްގެ މުހިންމު ވަޒީރުންތައް ވަޑައިގަންނަވާ ކަމީ ހަމަ ސުވާލު މައްޗަށް ސުވާލު އުފެދޭނެ ކަމެކެވެ.

ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ދިރާސާކުރާ ބޯޓެއް ދެކުނު އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ދިރާސާކުރުމަށް ރާއްޖެއަށް ބަނދަކުރުމުގެ ހުއްދައަކަށް އެދިފައިވާ ކަމަށް އިންޑިއާގެ ނޫސްތަކުގައި ރިޕޯޓްކޮށްފައިވާއިރު، އޮކްޓޯބަރު މަހު ލަންކާއަށްވެސް، ޗައިނާގެ ދިރާސާކުރާ ބޯޓެއް ބަނދަރުކޮށްފައިވާ ކަމަށް ނޫސްތަކުގައި ވަނީ ރިޕޯޓްކޮށްފައެވެ. ލަންކާއަށް ބަނދަރުކުރީ "ޝި ޔާން6" އެވެ. ލަންކާއިން ވެސް މިކަން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވެއެވެ. އަދި ފައިސާ ނުދެއްކިގެން ޗައިނާއަށް ނަގާފައިވާ ލަންކާގެ ހަންބަންޓޯޓާ ބަނދަރުގައި ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ދިރާސާތައް ކުރާ ބޯޓު ބަނދަރުކޮށްފައި އޮތް ކަމަށް ލަންކާގެ ނޫސްތަކުގައި ވެސް ރިޕޯޓްކޮށްފައިވެއެވެ.

ދިރާސާކުރުމަށް އަންނަ ބޯޓު ބަނދަރުކުރުމުގެ ހުއްދައަކަށް އެދިފައިވާއިރު، ދެކުނު އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ދިރާސާކުރުމަށް ހަމަޖެހިފައިވަނީ ޖެނުއަރީ މަހުގެ 5 ވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން މެއި މަހުގެ ފަހުކޮޅާ ހަމައަށެވެ. މި މުއްދަތަށް ބަލާއިރު މިއީ އިންޑިއާއެކު ވެފައިވާ ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުން ހަމަވާ މުއްދަތެވެ. އެއް މުއްދަތު ހަމަވާނީ ޖޫން މަހުން ފެށިގެންނެވެ. ނަމަވެސް އަދި ސަރުކާރުން މިކަމަށް ހުއްދަ ދިން ކަމެއް އަދި ނުދޭ ކަމަށްވެސް ހާމައެއް ނުކުރެއެވެ.

އިންޑިއާ އާ އެކުވެފައިވާ އެއްބަސްވުން ނިމުމަކަށް ގެނައުމާއެކު، ކަނޑުގެ ސަރވޭ ހަދާ ޗައިނާގެ ބޯޓެއް ރާއްޖެ އަންނަން ހުއްދައަށް އެދި އެ ބޯޓު އަންނާނެކަމަށް ބުނާ ތާރީހު ކައިރިވެފައިވާ އިރު، އެ ހުއްދައަށް އެދިފައިވާކަން ސަރުކާރަށް އެނގޭކަމަކަށް ނުހެދިއެވެ.

އެންމެ ފަހުން ރައީސް އޮފީހުގައި ބޭއްވި ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގައި ރާއްޖެއެމްވީން ކުރި ސުވާލަށް ޖަވާބު ދެއްވަމުން ރައީސް އޮފީހުގެ ކުރީގެ ޗީފް ސްޕޯކްސްޕާސަން މުހައްމަދު ޝަހީބު ޗައިނާގެ ބޯޓުގެ ވާހަކައިގެ ބަދަލުގައި ދެއްކެވީ އިންޑިއާގެ ހައިޑްރޯގްރަފީއާ ގުޅޭ ވާހަކައެވެ. އަދި ޗައިނާގެ ބޯޓުގެ މައުލޫމާތު ނޭނގޭކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.

އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ރާއްޖެއަކީ މުހިއްމު މަގާމެއް އޮތް ގައުމަކަށް ވެފައި، ސަރަހައްދީ ޖިއޯޕޮލިޓިކްސްގައި ސްޓްރެޓެޖިކް ގޮތުން މުހިންމު ރޯލެއް ރާއްޖެއިން އަދާކުރަން ޖެހެއެވެ. ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ދިރާސާ އުޅަނދެއް، ސައިންޓިފިކް ދިރާސާތަކެއް ކުރާ ވާހަކައަކީ ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ކަންބޮޑުވުންތަކެއް އުފެދިފައިވާ ކަމެކެވެ. ބައެއް މީހުން ބުނާ ގޮތުގައި މިއީ ޗައިނާގެ ނުފޫޒު މި ސަރަހައްދުގައި ފުޅާކުރުމަށް ގެންގުޅޭ ފުޅާ ސްޓްރެޓެޖީއެއްގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ވެދާނެ ކަމެކެވެ. އަދި މިއީ ޖިއޮޕޮލިޓިކަލް ލޭންޑްސްކޭޕް ބަދަލުކޮށް، މިހާރު ހުރި ސަރަހައްދީ ޑައިނަމިކްސް އަށް ހަމަނުޖެހުން ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމެކެވެ.

ކަނޑުގެ ދިރާސާތަކަށް މި އުޅަނދުން ކުރާ އިރު، މި އުޅަނދުގެ ޒަމާނީ ސާމާނާއި ޓެކްނޮލޮޖީގެ ސަބަބުން ސަރަހައްދީ އޮބްޒާވަރުންގެ މެދުގައި ވަނީ ކަންބޮޑުވުން އުފެދިފައެވެ. ކަނޑު ދިރާސާކުރާ އުޅަނދުގައި ޑުއަލް ޔޫސް ކެޕޭސިޓީތަކެއް ހުރެދާނެތީ، އަސްކަރީ ހަރަކާތްތަކާ ގުޅުންހުރި ޑޭޓާ އެއްކުރެވޭނެ ކަމުގެ ކަންބޮޑުވުންތައް އެބަހުއްޓެވެ. މި ޑުއަލް ޔޫސް ކެޕޭސިޓީގެ ސަބަބުން އުފެދިފައިވާ ނުތަނަވަސްކަމުގެ އިތުރުވެ، ޗައިނާގެ ހަގީގީ ބޭނުމާ މެދު ޝައްކުތައް ބޮޑުވެގެންދެއެވެ.

ޖިއޯޕޮލިޓިކަލީ ނާޒުކު ތަނެއްގައި އޮންނަ ރާއްޖެއަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ސަރަހައްދީ ހަމަޖެހުމުގެ ފޯކަސް އެއް އޮތް ތަނެކެވެ. ޚާއްސަކޮށް ޗައިނާ ފަދަ ބޮޑު ބާރެއްގެ ބޭރުގެ ރިސާޗް ވެސެލްއެއް އައުމަކީ ސަރަހައްދީ ފިތުނަތަކަށް މަގުފަހިވާ ކަމެއް ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކުން މިފަދަ ކަންކަމަކީ ނުރައްކާތަކެއް ކަމަށް މާނަކޮށް، އަސްކަރީ ހާލަތު ބަދަލުވެ، ސަރަހައްދީ ނުތަނަވަސްކަން އިތުރުވެދާނެއެވެ.

އެންމެ ބޮޑު އެއް ކަންބޮޑުވުމަކީ ރާއްޖޭގެ އިސްތިގުލާލާއި މިނިވަންކަމަށް ކުރިމަތިވެދާނެ އަސަރުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. ކުޑަ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވާނެ ގޮންޖެހުމަކަށް ވެގެންދާނީ، އަމިއްލަ މިނިވަން ސަރުކާރެއްގެ ބާރުގައި ކުރިއަށް ދިއުމާއި، އިގްތިސާދީ ތަރައްގީއަށް ބޮޑެތި ބާރުތަކާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ނާޒުކު މަސައްކަތެކެވެ. ޗައިނާގެ ކަނޑު ދިރާސާކުރާ އުޅަނދެއް އައުމުން މި ވާދަވެރި މަސްލަހަތުތައް ރާއްޖެއިން ހަމަހަމަކަމާއެކު ބެހެއްޓޭނީ ކިހާވަރަކަށްތޯ ސުވާލު އުފެދެއެވެ.

ޗައިނާގެ ނުފޫޒު ފުޅާވަމުން އަންނަކަން ބައިނަލްއަގްވާމީ މުޖުތަމައުގެ ސަމާލުކަމަށް އަބަދުވެސް އާދެއެވެ. ކަނޑު ދިރާސާކުރާ އުޅަނދު ރާއްޖޭގައި ބަނަދަރު ކުރުމަކީ އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކާއި ސަރަހައްދީ އިއްތިހާދުތަކާއި ދުނިޔޭގެ ބާރުތަކުގެ ރިއެކްޝަންތައް ކުރިމަތިވުން އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. ސަރަހައްދީ ސުލްހައަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަންބޮޑުވުންތަކާއި ނުރައްކާތެރިކަން ހައްލުކުރުމަށް ސްޓޭކްހޯލްޑަރުން މަސައްކަތްކުރާއިރު ހާމަކަން ބޮޑުކަމާއި، ބައިނަލްއަގްވާމީ އުސޫލުތަކަށް ތަބާވުމާއި، ޑިޕްލޮމެޓިކް ހައްލުތަކަށް ގޮވާލުންތައް އުފެދިދާނެއެވެ.

ގައުމުތަކުގެ މެދުގައި ސައިންޓިފިކް އެއްބާރުލުން ދިނުމަކީ އާންމުކޮށް ފައިދާހުރި ކަމެއް ނަމަވެސް، ރާއްޖެއަށް އަންނަ ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ދިރާސާ އުޅަނދާ ގުޅޭ ކަންބޮޑުވުންތަކުން ސައިންސާއި ޖިއޯޕޮލިޓިކްސް އަދި ސަރަހައްދީ ހަމަޖެހުމާ ދެމެދު އޮންނަ ކޮމްޕްލެކްސް އިންޓަޕްލޭ އަށް އަލިއަޅުވާލައެވެ. މި ހާލަތުގައި ބެލެވިގެން މިދަނީ، ނޭނގި ނަމަވެސް ސަރަހައްދުގައި ޖިއޯޕޮލިޓިކަލް ނުތަނަވަސްކަމުގެ ތެރެއަށް ވެއްޓިގެންދާނެ ކަމެއް ކަމަކަަށެވެ.