މީގެ 100 އަހަރުކުރިން ރާއްޖޭގައި ހުރި ގެތަކުގެ އަދަދު 14000 ހަމަނުވެއެވެ. އެންމެކުރީ ޒަމާނުއްސުރެ ނުވަތަ މީގެ އެތައްސަތޭކަ އަހަރެއް ކުރީއްސުރެ ރާއްޖޭގެ ވެރިރަށް ފުރަމާލެއާއި ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުގެ ބައެއް ގޯތިތަކުގެ ފަތް ހުރިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. އަދި ވާރު ނެގުމުގެ ބޭނުމަށް ގޯތިގެދޮރުގެ ހިސާބުކިތާބު މީގެ އެތައްސަތޭކަ އަހަރެއް ކުރީއްސުރެވެސް ބަލާފައިވެއެވެ. ބިންތައް 3 ބަޔަކަށް ބަހާލެވިފައިވެއެވެ. އެއީ ވަޤުފުބިން، އަމިއްލަ ބިން، އަދި ބަންޑާރަ ބިމެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި އަމިއްލަ މީސްމީހުންގެ އަތުގައި ކުރީ ޒަމާނުގަައި ހުރީ އަމިއްލަ ގޯތީގެ ފަތެވެ.

ވެރިރަށް ފުރަމާލެއާއި ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށެއްގައި ހުރި، ވަޤުފު ބިންތަކާއި ތަންތަނުގެ މަޢުލޫމާތު، މަރުކަޒީ ނިޒާމުން ވެރިރަށް ފުރަމާލޭގައި ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ބަލަހައްޓާފައިވެއެވެ. އެހެން ބިންތަކާއި ގޯތިގެދޮރުގެ މަޢުލޫމާތު ބަލަހައްޓާފައި ވަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމުންނެވެ. މީގެ 111 އަހަރު ކުރިން 1911ގައި ރާއްޖޭގައި ފުރަތަމަ ބޯހިމެނުމުގެ ތަފާސްހިސާބުގައި ހުރީ 13,781 (ތޭރަހާސް ހަތްސަތޭކަ އަށްޑިހައެކެއް)ގައި ކަން ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އޭރު 1911ގެ ރާއްޖޭގެ އާބާދީއަކީ 72,237 (ހަތްދިހަދެހާސް، ދުއިސައްތަ ތިރީސްހަތެއް) މީހުންނެވެ.

ވެރިރަށް ފުރަމާލެއާއި ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށެއްގައި ރަޖިސްޓްރީ ނުކުރާ ގެއެއް ނެތި، ހުރިހާ ގެއެއްގެ ރަޖިސްޓްރީ ހަދަން ފެށުނީ މީގެ ފަސްދޮޅަހަކަށް އަހަރުކުރިން 1 ޖަނަވަރީ 1959ގަައެވެ. އެއީ ޞާޙިބުއްދައުލަތު އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ބޮޑުވަޒީރު ކަމުގައެވެ. (އައްސުލްޠާން މުޙައްމަދު ފަރީދުލް އައްވަލުގެ ރަސްކަމުގަައެވެ) ހުރިހާ ރަށެއްގައި އިދާރާތައް ޤާއިމު ކުރެވުނީވެސް، އަދި ވިހާމަރުވާއާއި އަދި މިނޫންވެސް އިދާރީ ހިސާބުކިތާބު ދުވަހުން ދުވަހަށް ލިޔެ ބަލަހައްޓަން ފެށުނީވެސް 1 ޖަނަވަރީ 1959ގައެވެ.

1911 (މީގެ 111 އަހަރުކުރިން) ރާއްޖޭގެ އެންމެ މީހުންގިނަ ރަށްރަށް ތިރީގައި މިވަނީއެވެ.

ފުރަމާލެ - 5236

މާލެ އާބާދުވެ އާބާދީ އިތުރުވެފައި މިވަނީ އެކިއެކި ރަށްރަށުގެ ނަސްލުތަކުންނެވެ. އަދި މި 50 އަހަރުގެ ތެރޭގައި 50 އިންސައްތަ މާލޭގެ އާބާދީއަކީ އެކިއެކި ރަށްރަށުން މާލެއައިސް ވަޒަންވެރިވި މީހުންނެވެ. ވެރިރަށަކީ އަބަދުވެސް ގައުމުގެ އެންމެންނާ ގުޅިފައިވާ، އެންމެންވެސް އައިސްގޮސްވުން ހިމެނިފައިވާ ރަށެކެވެ.

މީގެ 90 އަހަރުކުރިން ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޤާނޫނުއަސާސީ 1932ން ފެށިގެން، ރައްޔިތުންނަކީ ވެރިންގެ އަޅުންނެއް ނޫނެވެ.