ގައުމެއްގެ އިގްތިސާދީ ހާލަތު އިނދަޖެހިގެންދާ ދަނޑިވަޅުގައި ފައިސާ ޗާޕް ކުރުމަކީ މަޖުބޫރީ ހާލަތްތަކުގައި ގައުމުތަކުން ނިންމާ ނިންމުމެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއީ ވަރަށް ނާދިރު ހާލަތްތަކުގައެވެ. ފައިސާ ޗާޕުކުރުމުން އެންމެ ފުރަތަމަ ނުކުންނަ އެންމެ ބޮޑު މައްސަލައަކީ، އިންފްލޭޝަނެވެ. އިގްތިސާދުގައި އެނބުރޭ ފައިސާގެ އަދަދު އިތުރުވެ، އެއާ އެއްވަރަށް އުފެއްދުންތެރިކަން އިތުރުނުވެ، ތަކެތީގެ އަގު އުފުލިގެން ދިއުމެވެ. މަދު ތަކެތި ފަހާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ފައިސާއަށް ދުވަން ޖެހުމެވެ. މާޒީއަށް ބަލާއިރު މިއީ ގައުމުތަކުން ކޮށްފައިވާ ހިތި ތަޖުރިބާއެކެވެ.

ކޮވިޑްގެ އަސަރު އެންމެ ބޮޑަށް ކުރި ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދުތަކުގެ ތެރޭގައި ދިވެހިރާއްޖެ ހިމެނެއެވެ. ސަބަބަކަށް ވެފައި އޮތީ, ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގެ މައްޗަށް އެކަނި އިގުތިސާދުގެ ބޮޑުބައި ބަރޯސާވެފައި އޮތުމެވެ. ދައުލަތަށް އާމްދަނީ އިތުރު ކުރާނެ އައު ވަސީތްލަތްތަކެއް އިޖާދުކޮށްފައި ނެތުމުގެ ނަތީޖާއެވެ. ކޮވިޑަށް ކުރަން ޖެހުނު ޚަރަދުތަކާއެކު ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް މެނޭޖް ކުރުމާއެކު ވެއްޓުުނު އަނދަވަޅުން އަރައިގަތުމަށް ކުރި މަސައްކަތުގެ ސަބަބުން ދައުލަތުގެ ދަރަނި މިވަނީ އަތް ނުފޯރާ ފަށަށް އަރާފައެވެ.

2022 ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅުއްވަމުން ފިނޭން މިނސްޓަރު އިބްރާހިމް އަމީރު ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި، މިއަރު ނިމޭއިރު ދައުލަތުގެ ދަރަނި ހުންނާނޭ ކަމަށް ލަފާކޮށްފައިވަނީ 94 ބިލިއަން ރުފިޔާގައެވެ. މިއީ ޖީޑީޕީގެ ނިސްބަތުން 122 އިންސައްތައެވެ. އަދި ކުރިޔަށް އޮތް 2022 ވަނަ އަހަރު ނިމިގެން ދާއިރު ދައުލަތުގެ ދަރަނި 100 ބިލިއަން ފަހަނައަޅާ މަތިވެގެން ދާނެއެވެ.

ސަރުކާރުގެ ކޭޝްފްލޯ ހަމަޖެއްސުމަށްޓަކައި މަރުކަޒީ ބޭންކް (އެމްއެމްއޭ)ގެ ޕަބްލިކް އެކައުންޓު އޯވަރޑްރޯ ކުރަން ނުވަތަ ފައިސާ ޗާޕްކުރަން އެދުނު އެއް އަހަރު ދުވަހުގެ ހުއްދަ ދޭން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އެންމެ ފުރަތަމަ ފާސް ކޮށްފައިވަނީ 2020 ވަނަ އަހަރުގެ އެޕްރީލް މަހުއެވެ. އެ މުއްދަތު ދެވަނަ ފަހަރަށް އިތުރުކުރީ މި އަހަރުގެ އެޕްރީ މަހުއެވެ. މާލިއްޔަތު ކޮމިޓީން މިވަނީ އަނެއްކާވެސް އެ މުއްދަތު 3 ވަނަ ފަހަރަށް އިތުރު ކުރުމަށް ނިންމައި, ފައިސާ ޗާޕްކުރެވޭނެ ލިމިޓްކަމަށް 2.5 ބިލިއަން ރުފިޔާ ކަނޑައަޅާ ދީފައެވެ.

ފައިސާ ޗާޕުކުރުމަކީ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދު ނުރައްކާތެރި ހިސާބަކަށް ވެއްޓިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމެއް ކަމަށް އގްތިސާދީ މާހިރުން ވިދާޅުވެއެވެ. ސަބަބަކީ ޑޮލަރަށް ޖެހިފައިވާ މިފަދަ ދުވަސްވަރެއްގައި ރާއްޖޭގެ އެތެރޭގައި ދިވެހި ފައިސާ އިތުރުވުމެވެ. މިހާރު ކަޅު ބާޒާރުގައި ޑޮލަރުގެ އަގު ހުރީ 17ރ. އިން މަތީގައެވެ. ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ނެތް، ސިނާއީ މަސައްކަތްތެރިކަމެއް ނެތް، އަދި އިންސާނީ ވަސީލަތްތަކުގެ ގޮތުންވެސް ބަލިކަށި ގައުމަކަށް ފައިސާ ޗާޕްކުރުމަކީ އިގްތިސާދީ ދަތިތަކުން އަރައިގަތުމަށް އޮތް ހައްލަކަށްވުރެ ބޮޑަށް، އިގްތިސާދަށް ކުރިމަތި ވެގެންދާނެ ބޮޑު މައްސަލައެކެެވެ. 

ކޮވިޑްގެ މިހާލަތާއެކުވެސް ރާއްޖެއަށް އިގްތިސާދީ ގޮތުން ކުރިއެރުންތަކެއް ހޯދިދާނެ ކަމަށް ކަމުގެ ތަޖުރިބާކާރުން ދެކިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ލޯނު ނަގައިގެން ބޮޑެތި މަޝްރޫއުތައް ނުހިންގައި ހަމަ އެކަނި ރިކަރަންޓް ޚަރަދު މެނޭޖް ކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން އެއީ މައްސަލައެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ފަތުރުވެރިކަން ރަނގަޅުވެ އިގްތިސާދު ސަލާމަތް ކުރެވިދާނެއެވެ. ހަމައެކަނި ފަތުރުވެރިކަމުން ލިބޭއެއްޗަކުން ކައިގެން ބޮއެގެން އުޅުމުގެ ވިސްނުން ދޫކޮށްލަން ޖެހެއެވެ. އައު ވިސްނުމަކުން ނުވިސްނައި ހަމަ އެކަނި ފައިސާ ޗާޕްކޮށްގެން ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް މެނޭޖްކުރަން ވެއްޖެނަމަ މާދަމާ އޮތީ ވަރަށް ބަނަކޮށެވެ.