ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައި ކުރިއެރުންތަކާއެކު އިގްތިސާދު މިދިޔަ އަހަރު ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރިއަރާފައިވާއިރު ފަގީރުކަން ބަލިމަޑުކަމުގެ ކުރިން އޮތް މިންވަރަށް ވުރެ ދަށަށް ގޮސްފައިވާ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އެކަމަކު ބޭރުގެ ދަރަނި ބޮޑުވުމާއި ގްލޯބަލް ފައިނޭންސިން ހަރުކަށިވުމަކީ ގައުމުގެ މާލީ އަދި ބޭރުގެ އެކައުންޓްތަކަށް ނުރައްކާތަކެއް ކުރިމަތިވާ ކަމެއް ކަމަށް ވޯލްޑް ބޭންކުން އަހަރަކު ދެ ފަހަރު ނެރޭ އަޕްޑޭޓްގައި ބުނެފައިވެއެވެ.

ވޯލްޑް ބޭންކުން ނެރުނު އެންމެ ފަހުގެ ސައުތު އޭޝިއާ އިކޮނޮމިކް ފޯކަސް، އެކްސްޕެންޑިންގ އޮޕޮޗުނިޓީސް: ޓޫވަރޑް އިންކްލޫސިވް ގްރޯތް އިން ޕްރޮޖެކްޓްކޮށްފައިވަނީ 2023 ވަނަ އަހަރު ސަރަހައްދީ ކުރިއެރުން އެވްރެޖްކޮށް 5.6 ޕަސެންޓަށް އަރާނެ ކަމަށެވެ. 2021 ވަނަ އަހަރު ކޮވިޑް-19 އަށް ފަހު ފުރަތަމަ ރިކަވަރީ 8.2 ޕަސެންޓަށް އަރާފައިވާއިރު، 2024 ވަނަ އަހަރު ގްރޯތް މެދުމިނުގައި 5.9 ޕަސެންޓުގައި އޮންނާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ.

މޯލްޑިވްސް ޑިވެލޮޕްމަންޓް އަޕްޑޭޓް (އެމްޑީޔޫ) އިން ޕްރޮޖެކްޓްކޮށްފައިވަނީ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދު ވަރުގަދަ ކުރިއެރުމެއް ދަމަހައްޓާނެ ކަމަށް ވެސް ބުނެފައިވެއެވެ. ސަބަބަކީ ފަތުރުވެރިން އަންނަ މިންވަރު އިތުރުވެގެންދިއުމާއި، ކެޕިޓަލް ހަރަދުތަކާއި ޕްރައިވެޓް ސެކްޓަރުން ކުރާ ހަރަދުތައް އިތުރުވުމުންނެވެ. ރާއްޖޭގައި 2023 ވަނަ އަހަރު ރިއަލް ޖީޑީޕީ ގްރޯތް 6.6 ޕަސެންޓަށް އަރާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭ ނަމަވެސް ބޭރުގެ އަދި މާލީ ގޮތުން ކުރިމަތިވާ ދަތިތަކުގެ ސަބަބުން އިގްތިސާދީ ކުރިމަގަށް ބޮޑެތި ނުރައްކާތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ.

2023 ވަނަ އަހަރު އިންފްލޭޝަން 5.7 ޕަސެންޓަށް އަރާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެނީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި މުދަލާއި ހިދުމަތުގެ ޓެކްސް (ޖީއެސްޓީ) ރޭޓް ބޮޑުވުމުންނެވެ. ތެލާއި ކާބޯތަކެެއްޗަށް ސަރުކާރުން ސަބްސިޑީ ދިން ނަމަވެސް، ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި މުދަލުގެ އަގުތައް އުފުލުމުގެ ސަބަބުން އަދިވެސް ގޭބިސީތަކަށް އަސަރުކުރާނެއެވެ. ނަމަވެސް މީޑިއަމް ޓާމްގައި އިންފްލޭޝަން 2.5 ޕަސެންޓަށް ދަށްވާން ޖެހޭއިރު، އޭގެ ބޮޑު ސަބަބަކީ ތެލުގެ އަގު ދަށްވާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭތީއެވެ.

އިންފްރާސްޓްރަކްޗާ އަށް ޚަރަދު ކުރުމުގެ ބޮޑު ޕްލޭންތަކެއް އެކުލަވާލުމުގެ ސަބަބުން މާލީ ޑެފިސިޓްތައް ބޮޑުވާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ބްލެންކެޓް ސަބްސިޑީތަކާއި، ގެއްލުން ލިބޭ ސްޓޭޓް އޮންޑް އެންޓަޕްރައިސަސް (އެސްއޯއީ) ނުވަތަ ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތަކަށް ޓްރާންސްފާ ކުރުމާއި، ކެޕިޓަލް ހަރަދު ބޮޑުވުމާއި، އިންތިޚާބާ ގުޅުން ހުރި ހަރަދުތަކުގެ ސަބަބުން ސަރުކާރުގެ މާލިއްޔަތަށް އިތުރަށް ދަތިތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެ އެވެ.

ޖުމްލަ މާލީ ބުރަ ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ސަބްސިޑީތައް މަދުކުރަން ޖެހެއެވެ. މެކްރޯއިކޮނަމީގެ ހަމަޖެހުން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި ޕަބްލިކް އިންވެސްޓްމަންޓް ޕްލޭނިންގ އާއި މެނޭޖްމަންޓްގެ މިއަށްވުރެ ފައިދާހުރި ނިޒާމެއް ގާއިމްކުރުން މުހިންމެވެ. އާމްދަނީގެ ފުރަތަމަ އިސްލާހުތަކާއި 2023 ވަނަ އަހަރު އިތުރު ވިސްނުންތަކެއް ގެންގުޅުނު ނަމަވެސް، މާނަހުރި މާލީ އެޑްޖަސްޓްމަންޓެއް ހޯދުމަށް މި މަސައްކަތްތައް އެދެވޭމިންވަރަކަށް ނުވެދާނެއެވެ.

ފަތުރުވެރިކަމަށް ބަރޯސާވުން ކުޑަކުރުމާއި އިގްތިސާދު އެހެން ދާއިރާތަކުން ސިންދަފާތުކުރުމަކީ އިގްތިސާދު ކުރިއެރުވުމުގެ ބޮޑު އަމާޒެކެވެ. ޓޫރިޒަމް ނޫން އިގްތިސާދުގެ މުހިންމު ބައެއްގެ ގޮތުގައި އެސްއޯއީތައް ހިމެނޭ އިގްތިސާދީ ހަރަކާތްތަކުގައި ސަރުކާރު ގިނައިން ހުރުމަކީ ވެސް އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުގެ ތަރައްގީއަށް ހުރަސްއެޅޭ ކަމެކެވެ.

ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމުގެ ފުރުސަތުތައް ޚާއްސަކޮށް ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާއިން ހިތްވަރު ލިބިގެން ގޮސްފައިވާއިރު، މިއީ އަދިވެސް އިތުރަށް ފުޅާކުރުމަށް މަގުފަހިވެދާނެ ކަމެއް ކަމަށް ވޯލްޑް ބޭންކުގެ ކަންޓްރީ ޑިރެކްޓަރު ފޯ މޯލްޑިވްސް، ނޭޕާލް، އަދި ސްރީލަންކާ ފާރިސް އެޗް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ، އެހެން ނަމަވެސް މާލީ ގޮތުން ބޮޑު އެޑްޖަސްޓްމަންޓެއް ބޭނުންވާ ކަމަށާއި، ޓެކްސް ބޮޑުކުރަން ސަރުކާރުން ނިންމި ނިންމުމަކީ ހެޔޮ ފެށުމެއް ކަމަށާއި، އެކަމަށް ބޭނުންވާ އިތުރު އެޑްޖަސްޓްމަންޓަކަށް މަގުފަހިވާން ޖެހޭ ކަމަށް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ހަރަދުތަކާއި ހަރަދުތަކުގެ އިސްލާހުތައް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ގޮތުގައި މަދުވުމާއި، އާމްދަނީ ހޯދުމަށް ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި އެއްކުރުމަކީ ރާއްޖޭގެ ދަރަންޏަށާއި މާލީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.

މީގެ އިތުރުން ސަރަހައްދީ ރިޕޯޓުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ރިކަވަރީން ދެމެހެއްޓެނިވި ކުރިއެރުމަކަށް ދިއުމަށް ދެކުނު އޭޝިއާ އިން އިގްތިސާދީ ތަރައްގީއަކީ ހުރިހާ ފަރާތްތަކެއް ހިމެނޭ ގޮތަށް ކުރިއެރުމެއް ކަށަވަރު ކުރަން ޖެހެއެވެ. މި ސަރަހައްދަކީ ދުނިޔޭގައި ހުރި ފުރުސަތުތަކުގެ ނުތަނަވަސްކަން އެންމެ މަތީ ސަރަހައްދުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ސަރަހައްދެކެވެ.

ދެކުނު އޭޝިއާގައި ނުތަނަވަސްކަމުގެ 40 އާއި 60 އިންސައްތަ ދުއްވާލަނީ އުފަން ތަނާއި، އާއިލީ ފަސްގަނޑާއި، ނަސްލާއި، ޖިންސް ފަދަ ފަރުދެއްގެ ކޮންޓްރޯލުން ބޭރުގައިވާ ހާލަތްތަކެވެ. މީގެ އިތުރުން އިންޓަޖެނެރޭޝަނަލް މޮބިލިޓީ ވެސް ދުނިޔޭގެ އެންމެ ދަށް މޮބިލިޓީގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. ރިޕޯޓުގައި އަލިއަޅުވާލާފައިވާ ޑޭޓާތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި މައިންބަފައިންގެ ތައުލީމީ ފެންވަރު ދަށް ފަރުދުންގެ ތެރެއިން މަތީ ތައުލީމުގެ 25 އިންސައްތަ އާއި ހަމައަށް ވާސިލްވަނީ އޭގެ ތެރެއިން 9 އިންސައްތައަށްވުރެ މަދު މީހުންނެވެ. މިފަދަ ތަފާތުތަކުގެ ސަބަބުން ވަޒީފާ ލިބުމާއި، އާމްދަނީއާއި، ހަރަދުތަކާއި، ވެލްފެއާގެ ތަފާތުތަކާއި، ރީޑިސްޓްރިބިއުޓިވް ޕޮލިސީތަކަށް ގޮވާލުންތައް ކުރިމަތިވެއެވެ.

ރިޕޯޓުގައި ލަފާދީފައިވަނީ ޕްރައިމަރީ ތައުލީމުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކުރުމާއި ސެކަންޑަރީ އަދި މަތީ ތައުލީމުގެ ފުރުސަތު ފުޅާކުރުމާއި، "ފުރުސަތު ކުޑަ" ގްރޫޕްތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން "އެފްރިމަޓިވް އެކްޝަން ޕޮލިސީތައް" ހިންގާ ހަރުދަނާކުރުމާއި، ކުދި އަދި މެދުފަންތީގެ ވިޔަފާރިތަކަށް ވިޔަފާރީގެ މާހައުލު ރަނގަޅުކުރުމުގެ ސިޔާސަތުތައް ހަރުދަނާކުރުން ހިމެނެއެވެ.

މި ވިޔަފާރިތަކުން ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތަކުގެ ބޮޑު ބައެއް ލިބެނީ މުއްސަނދިކަން ކުޑަ މީހުންނަށެވެ. މީގެ އިތުރުން އާބަން ސަރަހައްދުތަކުގައި އިޖުތިމާއީ މޮބިލިޓީއަށް އިތުރު ފުރުސަތުތައް ލިބޭތީ، ލޭބަރ މޮބިލިޓީއަށް ހުރި ހުރަސްތައް މަދުކުރުމަކީ ވަރުގަދަ ހަމަހަމަކަމުގެ އަސަރެއް ކުރާނެ ކަމެކެވެ.