ކޮވިޑުގެ ކަންތައް އެންމެ ސީރިއަސްވެ މާލެ ފުރަބަންދުކޮށް ޖަމާއަތުގައި ނަމާދުކުރުން ހުއްޓާލެވިފައި އޮތް ދުވަސްވަރު އެންމެ ގިނަބަޔަކަށް ސިހުން ލިބުނީ މިސްކިތްތަކުގެ ހާލަތާމެދު އިވުނު ޚަބަރަކުންނެވެ. މިސްކިތް މިސްކިތުގައި ހުންނަ ފަންކާޔާއި އެފަދަ އެނޫންވެސް ތަކެތި ގެއްލެނީއެވެ. އަޑުގަދަކުރާ ނިޒާމުގެ އެކި ބައިތައްވެސް ގެއްލެނީއެވެ. މިސްކިތް މިސްކިތުގެ ހަރިންމަ ތެރެއަށް ބޮޑުކަމު ދަނީއެވެ. ކުޑަކަމުވެސް ދަނީއެވެ. އެތަންތަނުގެ ހުރުމަތް ކެނޑޭ ޒާތުގެ ހުރިހައި ކަމެއްވެސް ކުރަނީއެވެ. ކުރާ ބަޔަކު ނޭނގެއެވެ. ފެންނަނީ ކޮށްފައި ހުއްޓައެވެ. މިރާއްޖެއަށް އިސްލާމްދީން ފެތުރި ދިވެހީންގެ ދީނަކީ އެދީންކަމުގައި ހަމަޖެހި އުފާވެރިކަމާއި އަމާންކަމާއި ހުރުމަތުގެ ގޮވަތި ކަމުގައި ބެލެވެމުން އައި މިސްކިތްތަކުގެ ހާލަތު މިހިސާބަށް ހިނގައިދާނެ ކަމަށް ކުރިޔަކުން ޚިޔާލުވެސް ކުރެވިފައެއް ނެތެވެ.
މިކަންކަން ހިނގަމުން ދިޔައީ މިސްކިތްތައް ފަޅުވެފައި ހުރީމައެވެ. ފާރަވެރިވާން ބަޔަކު ނެތީމައެވެ. ފަޅަށް ހުންނަ ގޭގޭގައިވެސް އެބާވަތުގެ ކަންކަން ކޮށްފައި ހުންނަ ބީދައިންނެވެ. އެހެންވީމާ މިއީ ކޮންމެހެން މިސްކިތްތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން އެތަންތަނުގެ ހުރުމަތް ނަގާލައި ދީނަށް ފުރައްސާރަ ކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ކުރި ކަމެކޭ ނުވަތަ ކުރަމުން އަންނަ ކަމެކޭ ހިތަކަށް ނާރައެވެ. މިސްކިތްތަކާ ފޮށުމަކީ ކޮންމެވެސް ބަޔަކު ސިލްސިލާ ގޮތެއްގައި އެތަންތަނުގެ ހުރުމަތް ކަނޑާލުމަށް ރާވައިގެން ހިންގާ ކަންތައްތަކެއްގެ އަސަރޭ ހިތަކަށް ނާރައެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިހާރު އެހެން ހިތަށް އަރާން ފަށައިފިއެވެ. އެހެން ހިތަށް އަރާންޖެހޭ ސަބަބުތައް ވެސް ފެންނާން ފަށައިފިއެވެ. ކުރިން އެބާވަތުގެ ކަންކަންކުރީ ސިއްރިޔާތުގައެވެ. މީހުން ބަލަން ނުތިބޭ ވަގުތުތަކުގައެވެ. މިހާރު ކުރަނީ އެންމެންގެ ކުރިމަތީގައި ހަމަފާޅުގައެވެ. އެންމެން ބަލަން ތިއްބައެވެ. ބިރުގަތުމެއް ޖެހިލުންވުމެއް ނެތިއެވެ.
މާލޭގެ ހުކުރު މިސްކިތަކީ އާދައިގެ މިސްކިތެެއް ނޫނެވެ. އެއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ އަގުހުރި ދީނީ އެއް އާސާރެވެ. އެއީ ހަމައެކަނި މިސްކިތެއް ނޫނެވެ. ދިވެހި ގައުމިއްޔަތާއި ދިވެހި ވަންތަކަމުގެ އެންމެ އަގުބޮޑު އެއްތަރިކައަކީ ވެސް އެއީއެވެ. އެތަނަށް ވަދެ އެންމެންގެ ކުރިމަތީގައި ކޮންމެވެސް މީހަކު މިސްކިތަށް ކުޑަކަމުގޮސްފިއެވެ. އެންމެ މަތީދަރަޖައިގައި ހިމާޔަތް ކުރެވިފައިވާ، އަދި ރާއްޖޭގެ މިސްކިތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑަށް އެތަނަކާއިދޭތެރޭ ފަރުވާތެރިކަން ބެހެއްޓޭ މާލޭގެ ހުކުރު މިސްކިތުގެ ތެރެއަށް ކުޑަގިފިލިކޮށް އެއީ ހަނޑަސްބުރިޔަކަށްވެސް ހަދައިފިއެވެ. އެކަންކޮށްފައިވަނީ ބިދޭސީއެއް ނޫނެވެ. އެކަންކުރީ ދިވެހީންގެ ތެރެއިން މީހެކެވެ. އޭނާގެ ރިކޯޑުތަކަށް ބަލައިލީމާ އަސްތަ އަސްތާއެވެ. ފެންނާންހުރީ މުޅިންވެސް މިޒާތުގެ ކަންކަމެވެ. މިސްކިތްތައް މުޑުދާރު ކުރުމުގެ އަމަލުތަކެވެ. އެއީ ޖެހިފައިވާ ނަފްސާނީ ކޮންމެވެސް ބައްޔެއްގެ އަސަރޭވެސް ބައެއް މީހުން ކިޔާތީ އިވެއެވެ.
އެމީހަކު ކުޑަގިފިލިކޮށް ނަޖިސްކޮށްފައިވަނީ އެއް މިސްކިތެއް ނޫނެވެ. ކިތަންމެ މިސްކިތެކެވެ. ހައްޔަރު ކުރެވި ސުވާލު ކުރެވިފައިވަނީ އެއްފަހަރަކު ދެފަހަރަކުއެއް ނޫނެވެ. ކިތަންމެ ފަހަރަކުއެވެ. ކޮންމެ ފަހަރަކުވެސް ދޫކޮށްލެވެނީއެވެ. އަނެއް މިސްކިތެއް ނަޖިސްކުރާން ފުރުސަތުދެވޭ ބީދަޔަކުން މިނިވަންކޮށް ދޫކޮށްލެވެނީއެވެ. ސިކުނޑީގެ އުނިކަމަކަށް ނުވަތަ ފަރުދީ ނުކުޅެދުންތެރި ކަމަކަށް ރިއާޔަތްކުރެވިގެން މުޖުތަމައަށް ދޫކޮށްލެވެނީއެވެ. މީހާގެ ނުކުޅެދުންތެރިކަމުން ކުރެވޭހާވެސް ކަމަކީ މިސްކިތްތައް ނަޖިސްކުރުމެވެ. އެންމެފަހުން މިސްކިތަކަށް އަރައި ޚަތިމަށް ކުޅުވެސް ޖަހައިފިއެވެ. މިހިސާބަށް ދިޔައީމާ މުއައްސަސާތަކުން ވިސްނާން އެބަޖެހެއެވެ. ފިކުރުކުރާން އެބަޖެހެއެވެ. މިވަނީ ކީއްކަމާމެދު ސީރިއަސްވާން އެބަޖެހެއެވެ. ސިކުނޑި އުނި މީހުން މީގެ ކުރިންވެސް ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ފެނެއެވެ. އުޅެއެވެ. އެކަމަކު މިސްކިތްތަކާއި ޚަތިމްތައް ހުންނަނީ ސަލާމަތުންނެވެ.
މާލެއާއި އަތޮޅުތެރޭގައި ލާޗާރުބިޗާރަށް އުޅޭ ޒުވާނުން އެއްވެ މަޝްވަރާކޮށް ނިދައި ހަދާ ޖަގަހަތަކެއް ކަމުގައިވެސް ބައެއް މިސްކިތްތައް މިހާރު ވަނީ ހަދައިފައެވެ. ނުވަތަ ދަނީ ހަދަމުންނެވެ. މުދިންމީހާ ބަންގިދޭން ދާއިރުވެސް މިސްކިތުގައި މިފަދަ ޒުވާނުން ގަދަ ނިދީގައި ތިބެއެވެ. ސަފުތައް ހަދައިގެން މީސްތަކުން ނަމާދުކުރާއިރުވެސް ހޭލުމެއް ތަންދެއްކުމެއް ނޯވެއެވެ. އެއްޗެކޭ ބުނާ މީހާގެ ގަޔަށް ބޮލަށް އަރައިގަތުން އަވަހެވެ. އެހެންވީމާ ގިނަ މީހުން މިމަންޒަރު ފެންނަ ކަމަކަށްވެސް މިހާރު ނުހަދައެވެ. މިސްކިތްތަކުގައި ޚަތިމު ބަހައްޓާ ހަރުހަރުގަނޑާއި ފަންކާތައްވެސް ބައެއް ފަހަރު ހެދުން ދޮވެފައި ހިއްކަން އަޅާ ރޯނުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިފައި ހުންނާތީ ފެނެއެވެ. މިކަންކަން މިހިސާބަށް ދިޔައީމާ ދެން އެއްޗެކޭ ނުބުނެ ކަމެއް ނުކޮށް ތިބެން ހެޔޮވާނެ ބާވައެވެ. ނޫނެކެވެ. ގައުމާއި ދީނުގެ ހައްގުގައި ކޮންމެވެސް ކަންތައްތަކެއް ކުރާން އެބަޖެހެއެވެ.
ކުރެވޭނީ ކޮންކަމެއް ބާވައެވެ. ކުރެވޭނެ ކަންކަން ބައިވަރެވެ. މިސްކިތްތަކުގެ ހުރުމަތް ދަމަހައްޓަން ކުރެވިދާނެ ކަންކަން ގިނަގުނައެވެ. މިސްކިތަށް ކުޑަކަމުދާ މީހުންނާއި ޚަތިމަށް ކުޅުޖަހާ މީހުންނާއި ފަންކާތަކުގައި އަންނައުނު ހިއްކަން އަޅާ ކޮންމެ މީހަކީ ނަފްސާނީ ބައްޔެއް ހުންނަ މީހަކަށް ވެގެން ދޫކޮށްލެވޭ ހިސާބަށް މުއައްސަސާތައް މިނިވަންވެ ފިކުރުތައްވެސް މިނިވަންވެގެން މިކަމެއް ނުވާނެއެވެ. ސިކުނޑީގެ އުނިކަމެއްގެ ސަބަބުން ކަތިވަޅި ހިފައިގެން މަގުމައްޗަށް ނުކުމެ ފެންނަހާ ބަޔަކަށް ހަމަލަދޭ މީހާ މުޖުތަމައަށް ދޫކޮށްލާފައި ބެހެއްޓިދާނެބާވައެވެ. ނުބެހެއްޓޭނެއެވެ. ބަހައްޓައިގެން ފަރަކުނުޖެއްސޭނެއެވެ. ހަމައެގޮތަށް މިސްކިތެއް ފެންނައިރަށް ކުޑަކަމުދާން ޖެހޭ މީހުންނާއި ޚަތިމެއް ފެންނައިރަށް ދެމިޔަކަނުން ސޮނި ފައިބާ މީހުން ދާއިމީ އެކަހެރިކުރުމަކުން އެކަހެރިކުރާން ޖެހެއެވެ. ގާނޫނުތަކެއް ހަދައިގެންވިޔަސް އެނޫން އެއްޗެއް ހަދައިގެންވިޔަސް އެއީ ކުރަން ޖެހިފައިވާ ކަމެކެވެ.