މުޙައްމަދު އަމީނުގެ ވެރިކަމުގައި ރަށްވެހިކަމުގެ މުބާރާތުގެ ނަމުގައި މުޅި ރާއްޖެއަށް ވާދަވެރިކަމުގެ މުބާރާތެއް ހުށަހެޅުއްވިއެވެ. އަރިއަތޮޅު މާމިގިއްޔަކީ އެދުވަސްވަރު ގަލުވަޑާމުގެ ޚާއްޞަ ރަށެކެވެ. ރާއްޖެތެރޭގެ އަތޮޅުތަކުން އަތޮޅުވެރިންނާއި ބައެއް ޚާއްޞަ މަސައްކަތްތެރިން މާލެ ގެންނަވާ އެމީހުންނާއި މަޝްވަރާ ކުރެއްވިއެވެ. މާމިގިލި ވަނީ ވަރަށް ޚާއްޞަކުރެވިފައެވެ. އެހެންކަމުން އެރަށު ކަތީބަށް އިތުރު އިރުޝާދެއް ދެއްވުމަށް ކޮޅުނބަށް ފޮނުއްވާ، ދިވެހިންނަށް ކުރެވިދާނޭ ޚާއްޞަ މަސައްކަތް އޭނާއަށް ދެއްކެވިއެވެ. ހިލައިންކޮށް އުޅޭ މަސައްކަތް ހިރިގަލުން ކުރެވިދާނެ ކަމަށް މާމިގިލީ ކަލޭފާނު ދެންނެވިއެވެ. ކަލޭފާނު ބޭނުންވީ، އޭނާ ދުށް ކޮޅުނބުގެ ފާޚާނާތަކާ އެއްގޮތަށް އޭނާގެ ރަށުގެ ފާޚާނާ ހަދާށެވެ.
ދެން މުބާރާތަށް ތައްޔާރުވުމަށް މުޅި ރާއްޖޭގައި މަސައްކަތް ފަށައިގަނެވުނެވެ. ކަލޭފާނު ހިރިގަލާއި ވެލިގަލާއި އަދި ރަތްގަލުން މަސައްކަތް ފައްޓަވައިގަތެވެ. މަސައްކަތް ހިންގަވައިގަނެގެން، ރައްޔިތުންނަށް އަމިއްލަ ކަމަކަށް، ވަރަށް ފުރުޞަތު ނުލިބުނެވެ. އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުން އަބަދުހެންތިބެނީ މޫދުގައެވެ. އަދި އޭގެ ތެރެއިން އަންހެނުން ކެއިންބުއިމުގެ ވަގުތުގައި، ކައްކާ ދިނުމަށް އެއްގަމަށް އަރުވާ، ގިނަމީހުން ގޮނޑުދޮށުގައި ތިބެގެން ގާޖައްސައިގެން އުނދުން ހަދާ ތެލިތަވާ އުދައިގެން، ކަށިކޭލާއި ބޯކޭލުގައި އަދި ކަނޑުމަހުގެ ހާމަހުން ފާޑު ފާޑުގެ ކާބޯތަކެތި ތައްޔާރުކުރަނީއެވެ. ކަނޑުމަސް ބޭނުންކުރުމަކީ އޭރު މުޅިން މަނާކަމެކެވެ. އެއީ އަވީލާ ހިއްކައިގެން ދަރަނިކާޑަށް ބޮޑު އިސްޓޯރަށް ދައްކަންޖެހޭ އެއްޗެކެވެ.
ރަށްވެހިކަމުގެ މުބާރާތުން އެއްވަނައަށް އައުމަށްޓަކަ މުބާރާތުން ކުރަންޖެހޭހާ މަސައްކަތެއް ބަނޑުހައި ހޫނުގައިވެސް ކުރުމަށެވެ. މުބާރާތުގެ ނަތީޖާ ފާޅުކުރުމުގެ ދުވަސްވަރު އަންނަން ކައިރިވީވަރަކަށް މަސައްކަތުގެ ފޯރިގަދަވެ ދިރިއުޅުމުގެ އެހެންކަމެއް ކުރާނެ ވަގުތު ވަރަށް ނުލިބި ރޭގަނޑާއި ދުވާލު އެބަދެއެވެ. މިހެންކަން ހިނގަމުން ދަނިކޮށް ހުކުރުދުވަހު މާފޯރިގަދަކޮށް މަސައްކަތްކުރަން ދިމާވެއްޖެއެވެ. ކަލޭފާނު އެއްގަމަށް އަރުއްވާ ގޮނޑުދޮށުގައި ފާޑުފާޑުގެ މުރަކަގައު ނެގުވުމާއި ފޯރިއާއިއެކު ކުރިއަށް ދަނިކޮށް ހުކުރުވަގުތު މާ ކައިރިވެއްޖެއެވެ. މޫދަށް އެރިތިބި ފިރިހެންވެރިން ހުކުރަށް އެއްގަމަށް އެރުމަށް ހަޅޭއްލަވާގަތެވެ. ކަލޭފާނު މިއަޑު އައްސަވާކަމަށް ނުހެއްދެވިއެވެ. އުނުފޭރާމުގެ ހާލުދެރަކަން ހުރި ވަރީ އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުން ގާތްގާތުގައި ތިބެގެން އެކަކު އަނެކަކަށް ބަލާލެވޭ ޙާލެއްނޫނެވެ. ފަޅަށް އެރިތިބި އެންމެ ތަކުންގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންހީކުރީ ހުކުރަށްދާން ހުއްދަ ލިބި ފުރުޞަތު ލިބޭނެކަމަށެވެ. މިކަމަށް އެދުމުން ކަލޭފާނު ރުޅިގަދަވީ މާގަދައަށެވެ. މުޅި މީހާ ތުރުތުރު އަޅަނީއެވެ. އޭނާގެ ހިތުގައި އޮތީ ރަށްވެހިކަމުގެ މުބާރާތުން އެއްވަނައަށް އައުމެވެ. ފާއިތުވެދިޔަ ބުދަދުވަހު ބައެއް އޮޑި ފަހަރުގައި އަތޮޅުތެރޭގެ ރަށްރަށަށް އޮޑި ފަހަރު ބަނުމަށް ވަކަރު ލަކުޑިޔާއި، އަދި ފަރުމާނު ހޯދުމަށް ފުރައިގެން ފައިވެއެވެ.(ރަނގަޅު ފަރުމާނަކީ ނިކަގަހުގެ އަޅޮލުން ހަދާ އެއްޗެކެވެ) ލަކުޑި ވަކަރާއި ފަރުމާނުގެ ބޭނުމުގައި އަތޮޅުތެރޭގެ ބައެއް އެހެންރަށްރަށުންވެސް އިއްޔެއިއްސުރެ މާމިގިއްޔަށް އައިސް އެބަތިއްބެވެ. ވަގުތު ކައިރިވުމުން، މިކަމަށް އަރައިތިބި ފިރިހެނުންނާއި އަދި ރަށުގެ ހަރުކުލައިގެ މީސްތަކުން، މޫދުން ހުކުރަށް ހިނައިގަނެގެން، މިސްކިތްދޮށަށް ދާން ފެށިއެވެ. ކަންދިމާވި ގޮތުން މިއަދު ހުކުރުކުރައްވާނީވެސް މިކަތީބުކަލޭފާނެވެ. ހުކުރުވަގުތު ޖެހުމުން ކަލޭފާނަކަށް މީސްތަކުން މަނައެއް ނުވިއެވެ. މަތަކުރެވުނީ ހަމައެކަނި އެރިތިބި އަންހެނުންނެވެ. ހުކުރުވަގުތު ގާތްގަނޑަކަށް ފާއިތުވެދާނެ ވަރަށް ނުވަތަ އެޖަމާޢަތް ރޫޅިދާނެ މިންވަރަށް ކަލޭފާނަށް، ކަންތަކާ މަޝްޣޫލުވެ އުޅެވިއްޖެއެވެ. އެންމެފަހުން އެރިތިބި މީހުންނަށް، ހުކުރުން ފައިބައިގެން އަންނާންދެން މޫދުގައި ތިބެންވާނެއޭ، އަންގަވާފައި ހުކުރު މިސްކިތަށް ނަމާދަށް ދުރުވެއްޖެއެވެ. އިމާމުކަމުގެ ހެދުމުގައެވެ. ޚުޠުބާ ކިއުއްވަން ހުންނެވީ އިރުމަތީ ފަރާތަށް އެނބުރިއެވެ. ޚުޠުބާ ނިމިގެން ޖަމާޢަތު ނަމާދުގެ އިމާމަކަށް މުސައްލަމަތީގައި އިރުމައްޗަށް އެނބުރި ހުންނަވައިގެން ތަކުބީރާއިއެކު ޙަރަމް ބެންނެވިއެވެ.
މިހިސާބަށް ކަންދިއުމުން ހުކުރަށް އަރާތިބި އެހެން ރަށްރަށުގެ މީހުންނަށް، މިކަންތައް ވަރަށް ބޮޑުވެއްޖެއެވެ. އެކަކު އަނެކަކާއި ތުންގުޅޭ ސިއްރުސިއްރުން ކޮންމެވެސް އެއްޗެއް ކިޔަންފަށައިފިއެވެ. ނަމާދުގެ ފަރުޟު ސުންނަތް ދަންނަމީހުން ޖަމާޢަތުން ވަކިވެގެންފިއެވެ. އެމީހުން އެކަކު އަނެކަކަށް ބުނަންފެށީ، ކަތީބުކަލޭފާނު އެހެރީ މޮޔަވެފައެވެ. މޮޔައެއްގެ ފަހަތުގައި އިޤްތިދާވެ ނަމާދުކުރުން ހެޔޮނުވާނެއެވެ. ފައިބައިގެން ދިޔަ މީހުންގެ ތެރޭގައި މާމިގިލީ ނޫން ރަށްރަށުން އައި ބަޔަކު ދިޔައެވެ. އެމީހުން ފައިބައިގެން، އެހެން މިސްކިތަކަށް އަރާ، މެންދުރު ނަމާދުކޮށް އެޖަމާޢަތުން ފައިބައިގެން، އިމާމު ކަލޭފާނާއިމެދު ކަންތައްކުރަންވީ ގޮތުގެ ސިއްރު މަޝްވަރާކޮށް، ހުކުރުން ފޭބުމުން، އަވަހަށް ދޯނިފަހަރުގައި ފުރައިގަނެގެން އަތޮޅުވެރިޔާ އަރިހަށް މަހިބަދުއަށް ގޮސް، ޝަކުވާ ކުރިއެވެ. މީގެތެރޭގައި ހަރުކުލައިގެ މީހުން ދެންނެވިކަމަށްވަނީ، ކަލޭފާނު އެހެރީ މޮޔަވެފައިކަމަށެވެ. މިހާރު، މިހިނދުން މިހިނދަށްވެސް ޖަމާޢަތު ނަމާދު އިމާމުކަން ނުކުރުމަށް، އޭނާއަށް އަންގަވަމެއެވެ.
މައްސަލާގެ ސިރިއަސްކަމުން އަތޮޅުވެރިޔާއަށްވެސް ވަރަށް އަވަހަށް އެކަމާ އުޅުއްވައިގަނެވުނެވެ. ހަމައެއާއެކު ވަޒީރުއްދާޚިލިއްޔާގެ ބަސްފުޅަކާއި ނުލައި އިމާމުވެ ޖަމާޢަތު ނަމާދުނުކުރުމަށް އަތޮޅުވެރިން، ކަލޭފާނަށް އެންގެވިއެވެ. މިމައްސަލައިގެ އެންމެ ހިތާމަހުރި ކަމަކީ، ކަލޭފާނު ބުއްދިއަށް ޚަލީލު އައިސްފައިވާކަން އެނގިހުރެވެސް، ރާއްޖޭގެ ވެރިޔަކާއި ހަމައަށް އެކަން އެތައް ދުވަހެއްވީއިރުވެސް ނާންގާ އޮތުމެވެ. މިކަމުގެ ސިއްރަކީ، ރައްޔިތުން ވެރިމީހާދެކެ ގަންނާ ކުރައްވާ ބިރުންނެވެ. ވެރިމީހާ ހުންނަނީ އޭނާގެ މަޤާމާއި ޢިއްޒަތްތާއި މުސާރަ ގެއްލިދާނެތީ ހުރިހާ ކަމެއް ސިއްރުކޮށްގެންނެވެ.