އިންޑިއާ ކަނޑުގައި މަސް އެގްރިގޭޓިން ޑިވައިސް (އެފްއޭޑީ) ގައި ޑިވައިސްތައް ބެހެއްޓުމަށް ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުން ޗައިނާއާ އެކު މަޝްވަރާ ކުރަމުންދާއިރު، މިފަދަ ދިރާސާތަކުގެ ސްޓްރެޓެޖިކް އިމްޕްލިކޭޝަންތަކާ މެދު ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރެ އެވެ. ރިޕޯޓްތައް ބުނާ ގޮތުގައި މި ޑިވައިސްތަކުން ކަނޑުގެ ކެމިކަލް އަދި ފިޒިކަލް ޑޭޓާ އެއްކުރުމުގެ އިތުރުން މަހުގެ ހަރަކާތްތައް ވެސް ޓްރެކް ކުރާނެއެވެ.

ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުން ޗައިނާއާއެކު މި މަޝްވަރާތައްކޮށްފައިވަނީ ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތް ދަށަށް ގޮސްފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. މިބައްދަލުވުމާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭގެ ފިޝަރީޒް މިނިސްޓްރީން ވަނީ ވަކި ތަފްސީލެއް ހާމަކޮށްފައި ނުވިނަމަވެސް މަޝްވަރާތައް ބޮޑަށް އަލިއަޅުވާލާފައިވަނީ އެއްބާރުލުން ހަރުދަނާކުރުމަށް ކަމަށް ބުނެފައެވެ.

ޗައިނާގެ އިންސްޓިޓިއުޓްގެ އޮފިޝަލުން ވަނީ ރާއްޖޭގެ މިނިސްޓްރީ އޮފް ޓޫރިޒަމް އެންޑް އެންވަޔަރަންމަންޓްގެ އިތުރުން މޫސުމާ ބެހޭ އިދާރާގެ މަންދޫބުންނާ ވެސް ބައްދަލުކޮށްފައެވެ. ރިޕޯޓްތައް ބުނާ ގޮތުގައި ޗައިނާއިން މިހާރު މި ޑިވައިސްތައް އިންސްޓޯލް ކުރުމުގެ ހުއްދަ ހޯދުމަށް މީޓިއޮރޮލޮޖީ ޑިޕާޓްމަންޓާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މި މަޝްރޫއުގެ ބާވަތާއި، ކުރަން އުޅޭކަމެއް އަދި ހާސިލްކުރަން ބޭނުންވާ މަގުސަދެއް ސަރުކާރުން ރަސްމީކޮށް ކަށަވަރުކޮށްދީފައެއް ނުވެއެވެ.

މިއީ ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި ޗައިނާގެ ގުޅުން އިތުރުވުމާ ގުޅިގެން ކުރިއަށްދާ ކަމެއް ކަމަށާއި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ކަމަކީ 2024 ވަނަ އަހަރުގެ ކުރީކޮޅު ޗައިނާގެ ރިސާޗް ވެސެލް ޝިއަންގް ޔަންގް ހޮންގް 03 ގެ ރާއްޖެ ސަރަހައްދުގައި ހަރަކާތްތެރިވެފައިވުމެވެ. ޗައިނާގެ ފްލީޓުގައި ހިމެނޭ އެންމެ ކުރިއަރާފައިވާ އެއް ރިސާޗް ވެސެލްގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރާ މި ބޯޓު ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި މަހެއްހާ ދުވަސް ހޭދަކުރުމުން އިންޑިއާގެ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުގެ ކަންބޮޑުވުންތައް ފާޅުކޮށްފައިވެއެވެ. އެއީ ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރާއި އިންޑިއާ ސަރުކާރާއި ދެމެދު ނުތަނަވަސްކަން އުފެދިފައި އޮއްވާއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ފޮރިން މިނިސްޓްރީން ބޯޓު ރީސަޕްލައި އާއި ކްރޫ ރޮޓޭޝަން އަށް ބަނދަރު ކުރަމުންދާ ކަމަށް ބުނި ނަމަވެސް، އިންޑިއާގެ ތަހުލީލު ކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަނީ އަސްކަރީ ހަރަކާތާއި ގުޅޭ ގޮތުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފައެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގެ މައުލޫމާތު ޗައިނާއިން ނަގާކަމުގެ އެތައް ތުހުމަތެއް ކުރެވި ދެގައުމުގެ ގުޅުން ގޯސްވެފައި އޮއްވާ، މި ކަންބޮޑުންތަކަށް އިތުރު ނުތަނަވަސްކަމެއް ގެނެސް، ފެބްރުއަރީ 19 ވަނަ ދުވަހު ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުން ޗައިނާގެ ސައުތު ޗައިނާ ސީ އިންސްޓިޓިއުޓް އޮފް އޯޝަނޮގްރަފީއާ ދެމެދު އިތުރު އެއްބަސްވުމެއްގައި ވަނީ ސޮއިކޮށްފައެވެ.

ސައިންޓިފިކް ދިރާސާތަކުގެ ނިވާކޮށްގެން ޖާސޫސީ އާލާތްތައް އިންސްޓޯލް ކުރެވިދާނެ ކަމުގެ ބިރު އޮތް އިރު، ރާއްޖޭގައި ޗައިނާއިން ހިންގާ ދިރާސާ ހަރަކާތްތައް ހަމައެކަނި ތިމާވެށީގެ ބޭނުމުގައި ނުވެދާނެ ކަމަށް ޝައްކުތައް ވަނީ އުފެދިފައެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ވެށި ދިރާސާކުރުމާއި މައުލޫމާތު ނަގައި ޗައިނާއިން ބޭނުންކުރެވޭ ގޮތަށް ސަރުކާރުން ވަނީ އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއިކޮށްފައެވެ. ގުއަންޑޮންގް ޕްރޮވިންސްގެ ގުއަންޒޯގައި ހުންނަ ސައުތު ޗައިނާ ސީ އިންސްޓިޓިއުޓް އޮފް އޯޝަނޮލޮޖީ، ޗައިނީސް އެކަޑަމީ އޮފް ސައިންސަސް (އެސްސީއެސްއައިއޯ) އަކީ ޗައިނާގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް މެރިން ރިސާޗް އިންސްޓިޓިއުޓެވެ. މިވަގުތު އެ އިންސްޓިޓިއުޓުގައި 600 އަށް ވުރެ ގިނަ މުވައްޒަފުން ތިބިއިރު، އޭގެ ތެރޭގައި ގާތްގަނޑަކަށް 100 ސީނިއާ ސައިންސްވެރިންނާއި 100 އަށް ވުރެ ގިނަ ކްރޫއިންނާއި 400 ދަރިވަރުންނާއި ޕޯސްޓްޑޮކްޓަރުން ހިމެނެއެވެ.

އެސްސީއެސްއައިއޯގެ މިޝަނަކީ ސަރަހައްދީ އަދި ދުނިޔޭގެ ކަނޑުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ފުން ދިރާސާތަކެއް ކުރުމާއި، ޚާއްސަކޮށް ދެކުނު ޗައިނާ ކަނޑާއި، އިންޑިއާ ކަނޑާއި، ހުޅަނގު ޕެސިފިކް ކަނޑުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ފުން ދިރާސާތަކެއް ކުރުމެވެ.

މި ސަރުކާރު ވެރިކަމަށް އައިތަނާވެސް ރާއްޖޭގައި ޗައިނާގެ ކަނޑުގެ ދިރާސާތައް ކުރާ އުޅަނދެއް ހަރަކާތްތެރިވެފައިވެއެވެ.

ރާއްޖެއިން ސޮއިކުރި މި އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ދެ ފަރާތުން ތިމާވެށި ރައްކާތެރިކުރުމާއި ކަނޑުގެ ދިރާސާތަކުގައި ޓެކްނޮލޮޖީގެ ރޮނގުން އެއްބާރުލުން ދިނުމަށް އެއްބަސްވެފައިވާ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.

އެންވަޔަރަންމަންޓް މިނިސްޓްރީގެ ފަރާތުން މި ކަމާ ގުޅޭ ގޮތުންބުނީ މި އެއްބަސްވުމަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތިމާވެށި ރައްކާތެރިކުރުމުގެ މަސައްކަތަށް ލިބޭ ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ކަމުގައެވެ. އަދި މި އެއްބަސްވުމުގެ ސަބަބުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ވެށި ދިރާސާކުރުމަށް އިތުރު ފުރުސަތުތަކެއް ހުޅުވިގެންދާނެ ކަމަށް އީޕީއޭއިން ބުނެފައިވެއެވެ.

މި އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ދެ ފަރާތުން ހިންގާނެ ޚާއްސަ މަޝްރޫޢުތަކާއި ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ތަފްސީލު އަދި ހާމަކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.

ރާއްޖެ-އިންޑިއާ ޖިއޮގްރަފިކަލް ގޮތުން ކައިރިވުމުން، އެގައުމުގެ ސްޓްރެޓެޖިކް ނިންމުންތައް ވަކިން ހާއްސަކޮށް އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި މުހިންމުވެގެންދެއެވެ. އިންޑިއާގެ ލަކްޝަދީޕް އައިލެންޑްސް އާއި އެންމެ 70 ނޯޓިކަލް މޭލު ދުރުގައި އޮންނަ ރާއްޖެއަކީ ދުނިޔޭގެ ވިޔަފާރީގެ މުހިންމު މަގުތަކުގައި އޮންނަ ގައުމެއް ކަމުން މިއީ ޖިއޮޕޮލިޓިކަލް ޝައުގުވެރި ސަރަހައްދެކެވެ. އިންޑިއާއިން މީގެ ކުރިން ވަނީ ޗައިނާގެ ރިސާޗް އުޅަނދުތަކުން އެ ސަރަހައްދުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ، އެ އުޅަނދުތަކުގެ ހަރަކާތްތައް ގާތުން ބަލަމުންދާތީ ނުތަނަވަސްކަން ފާޅުކޮށްފައެވެ.

ދިވެހީންނަށް ކަނޑުގެ މުއްސަނދިކަން ހޯދުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވާ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު ދެއްވި ނަމަވެސް، މި އެއްބަސްވުންތަކުގެ ހަމަކަން ކުޑަވުމާއެކު މިކަމުގައި ދެވަނަ ނަޒަރަކުން ވިސްނަން ވަނީ ޖެހިފައެވެ. ހާމަކަން ބޮޑުކަމަށް ވައުދުވެ އައި ސަރުކާރުން ޗައިނާގެ ރިސާޗް ހަރަކާތްތަކުގެ ދާއިރާއާ ބެހޭ ފުރިހަމަ ތަފްސީލެއް މިހާތަނަށް ދީފައިނުވެއެވެ.