ނުފޫޒާއި ބާރު ބޭނުންކޮށްގެން ނާޖާއިޒު ގޮތުގައި އާއްމު ފަރުދުންގެ މުދަލުންނާއި ދައުލަތުގެ މުދަލުން ތަނަވަސްކަން ހޯދުމަކީ ޙަރާމް ކަމެއް ކަމަަށް ހުކުރު ހުތުބާގައި ބުނެފިއެވެ.
ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އިއްވި ހުކުރު ހުތުބާގެ މައުޟޫއަކީ ބާޠިލުގޮތުގައި މުދާ ކެއުމެވެ. ހުތުބާގައި ބުނެފައިވަނީ މުދަލަކީ ދެ މިޔަލީ ކަނޑިއެކެވެ. އެއީ ބިނާކުރުމަށާއި ފަނާކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ ވަސީލަތެކެވެ. އިންސާނާ ޙަލާލު ގޮތުގައި މުދާ ހޯދައިފި ނަމަ އަދި ޙަލާލު ގޮތުގައި ވުނަކޮށްފިނަމަ، އަދި ޙަލާލު ގޮތުގައި ހޭދަކޮށްފި ނަމަ، އެއީ އޭނާއަށް ބާއްޖަވެރިކަން ގެނެސްދޭނެ އެއްޗެކެވެ.
މުދަލަކީ އިންސާނާގެ ޙަޔާތުގައި މުހިންމު އެއްޗަކަށްވާއިރު، އެއާ މެދު ނުހަނު ބޮޑަށް ރައްކާތެރިވާން ޖެހޭނެއެވެ. ނޫން ނަމަ ހެޔޮ މަގުން ކަސިޔާރުވެދާނެ ކަމަަށް ހުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ.
މުދަލުގެ ފިތުނައިން ރައްކައުތެރިވުމަށް ކީރިތި ރަސޫލާ އިރުޝާދު ދެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ."ހަމަކަށަވަރުން ކޮންމެ އުންމަތަކަށްމެ ފިތުނައެއް ވެއެވެ. އަދި ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އުންމަތުގެ ފިތުނައަކީ މުދަލެވެ." އިސްލާމްދީނުގައި މުދާ ހޯދުމަށާއި މުދާ ހޭދަކުރުމަށް ހަރުދަނާ ނިޒާމެއް ލައްވައިފައިވެއެވެ. މިހެންވެ އެހެން މީހުންގެ މުދަލަށް އަރައިގަތުން ވަނީ ޙަރާމްކުރައްވައިފައެވެ. މުދަލަށް ޚިޔާނަތްތެރިވުމާއި، މުދާ ފޭރުމާއި، މުދަލުން ވައްކަންކުރުމާއި، ޓެކުމާއި، ރިޝްވަތުނެގުމާއި ރިބާކެއުމާއި ޖުވާކުޅުން ފަދަ ކަންކަމުން މުދާ ހޯދުމަކީ މި ދީން މަނާކުރާ ކަންތައްތަކެވެ. ނުފޫޒާއި ބާރު ބޭނުންކޮށްގެން ނާޖާއިޒު ގޮތުގައި ޢާންމު ފަރުދުންގެ މުދަލުންނާއި ދައުލަތުގެ މުދަލުން ތަނަވަސްކަން ހޯދުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ.ހުކުރު ހުތުބާ
މުދަލަށް ހިޔާނާތްތެރިވުމާއި ގުޅޭގޮތުން މާތްﷲ ވަހީކުރައްވާފައިވަނީ "(غنيمة) މުދަލަށް خيانةތެރިވުމަކީ، ނަބީބޭކަލަކަށް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި، މުދަލަށް خيانة ތެރިވާ މީހާ އެ މީހަކު خيانةތެރިވި ތަކެއްޗާއިގެން قيامة ދުވަހުން (އެކަލާނގެ حضرة އަށް) އަންނާނެތެވެ. ދެން، ކޮންމެ نفسއަކަށްމެ އެ نفسއެއް ހޯދި ކަމެއް (ގެ ޖަޒާ) ފުރިހަމަޔަށް ލިބިދެއްވާނެތެވެ. އެއުރެންނަށް ބޭއިންސާފު ނުކުރައްވާ ގޮތުގައެވެ."
މީގެ އިތުރުން އެކަނލާގެ ވަހީކުރައްވާﷲައިވަނީ "އޭ إيمان ވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! اللَّهއަށާއި، رسولއާއަށް ތިޔަބައިމީހުން خيانةތެރި ނުވާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ أمانة ތަކަށް، އެނގިއެނގިތިބެ ތިޔަބައިމީހުން خيانةތެރި ނުވާށެވެ!"
ކައުރަސޫލާ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ މުދަލުން (އެބަހީ: މުސްލިމުންގެ މުދަލުން) ޙައްޤުނޫން ގޮތުގައި ބޭނުންކޮށް އުޅޭ މީހުންނަށް، ޤިޔާމަތް ދުވަހުން ނަރަކަ ހުއްޓެވެ." ބާޠިލު ގޮތުގައި ދައުލަތުގެ މުދާ ކެއުމުގެ ތެރޭގައި ފައިސާއާއި ތަކެތި ބަލަހައްޓާ މުވައްޒަފުގެ އަތުގައި ހުންނަ ފައިސާއާއި ތަކެތީގައި ޖެހުން ވެއެވެ. މިއީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ. މިއީ އަމާނާތަށް ޚިޔާނަތްތެރިވުމެކެވެ. މިއީ މަކަރާއި ޙީލަތެކެވެ. عَدِيُّ بْنُ عَمِيْرَة رَضِيَ اللهُ عَنْهُ ވިދާޅުވިއެވެ. އެއް ދުވަހަކު ރަސޫލުﷲ އަހުރެމެންނާ މުޚާޠަބުކުރައްވައި ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ކަމަކަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު އިސްކޮށްފި މީހާ، ތިނޯހެއް ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ބޮޑު މިންވަރެއް ވެސް ފޮރުވައިފި ނަމަ، އެ ކަން ވާހުށީ ޚިޔާނާތަކަށެވެ. ޤިޔާމަތް ދުވަހުން އެމީހަކު އެޚިޔާނާތާއިގެން އަންނާނެތެވެ."ހުކުރު ހުތުބާ
ހުތުބާގައި ބުނެފައިވަނީ ބާޠިލު ގޮތުގައި މުދާ ކެއުމުގެ ތެރޭގައި ތިމާ ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތް ރަނގަޅަށް ނުކުރުމާއި މަސައްކަތުގެ ގަޑީގައި ވަގުތު ބޭކާރުކުރުން ވެއެވެ. ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތައް ރަނގަޅަށް ކުރުމަކީ އަޅާގެ އީމާންކަން ފުރިހަމަކަމުގެ ޢަލާމާތެކެވެ. މިފަދަ މީހަކު ނަމަ އޮފީހަށް ގޮސް އެ ތާނގެ މަސައްކަތާ ނުގުޅޭ ކަންކަމުގައި އޭނާ މަސްޣޫލުވެއެއްނޫޅޭނެއެވެ.
މީގެ އިތުރުން އޭނާގެ މަސައްކަތަށް ﷲ ބައްލަވައިވޮޑިގަންނަވާކަން ދަންނަ މީހާ، އޭނާ މަސައްކަތްކުރޭތޯ ވެރިމީހާ ބެލިޔަސް ނުބެލިޔަސް ބަރާބަރަށް އޭނާ މަސައްކަތްކުރާނެ ކަމަށް ހުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ.
މާތް ﷲ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. "ކަލޭގެފާނު ކޮންމެ ކަމެއްގައި އުޅުއްވިޔަސް، އަދި ކަލޭގެފާނު قرآنން ކޮންމެ އެއްޗެއް ކިޔަވައިވިދާޅުވިޔަސް، އަދި ތިޔަބައިމީހުން ކޮންމެ عملއެއް ކުރިޔަސް، އެ عملގެ ތެރޭގައި ތިޔަބައިމީހުން އުޅޭހިނދު، ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ ހެކިވެވޮޑިގެންވާކަމުގައި މެނުވީ ނުވަމެވެ. އަދި އުޑާއި، ބިމުގައިވާ ذرّއެއްގެ މިންވަރުވެސް، އަދި އެއަށް ވުރެ ކުޑަޔަސް، އަދި އެއަށް ވުރެ ބޮޑަސް، ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް ވަންހަނާވެގެނެއްނުވެތެވެ. ބަޔާންވެގެންވާ ފޮތެއްގައި އެތަކެތި ލިޔުއްވައިފައި މެނުވީ ނުވެތެވެ."ހުކުރު ހުތުބާ
ހުތުބާގައި ބުނެފައިވަނީ ދައުލަތުގެ މުދަލަށް ޚިޔާނަތްތެރިވުމުގެ ތެރޭގައި ރިޝްވަތު ނެގުން ވެއެވެރިޝްވަތަކީ ވަރަށް ނުބައި ބައްޔެއް ކަމާއި އެއީ ކަންކަން ފާސިދުކުރާ ވަބާއެއް ކަމަށް ހުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ. އެއީ ޙައްޤު ބާޠިލަށް ހަދައި، އަދި ބާޠިލު ޙައްޤުކަމަށް ފުރޮޅައިލާ އާލަތެކެވެ. ރިޝްވަތަކީ ވަރަށް ތަފާތު ނަންނަމުގައި ވަރަށް ގިނަ ސިފަސިފައިގައި، މީހުން މަޅީގައި ޖެއްސުމަށާއި ބޭއިންސާފުން ކަންތައްތައް ކުރުވުމަށް ބޭނުންކުރާ ތޫނު ހަތިޔާރެކެވެ. ހަދިޔާއެއް ނުވަތަ ސައެއް ނުވަތަ އެހެން ނަމެއްގައި ދިން ނަމަވެސް އެ ވާނީ ރިޝްވަތަށެވެ. ދުނިޔެމަތީގައި އެކަމުގެ ޢުޤޫބާތުން ސަލާމަތްވި ނަމަވެސް އާޚިރަތުގެ ޢުޤޫބާތުން އެމީހާ ސަލާމަތެއްނުވާނެކަން ކަށަވަރުކަމަށް ހުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ.
