ގުޑް މޯނިން ޑެޑީ ނުވަތަ ގުޑް މޯނިން މަންމީ، މިއީ މިއަދު ރާއްޖޭގެ ގިނަ ކުދީން ވާހަކަ ދައްކަމުން އަންނަ ބަހުރުވައެވެ. ޒަމާނަށް އަންނަ ބަދަލާއެކު ދިރިއުޅުމުގެ އާދަކާދައަށް ވެސް ބަދަލު އަންނަމުންދާއިރު، އެކަމުގެ އަސަރު އެންމެ ބޮޑަށް ފެންނަނީ ދިވެހި ބަހުންނެވެ. ދިވެހި ބަހާއި މަސްހުނިވެފައިވަނީ އިނގިރޭސި ބަހެވެ. ބައެއް ދިވެހިން ދިވެހި ބަހުން ވާހަކަ ދައްކަން ލަދުގަނެއޭ ބުންޏަސް ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. ދިވެހި ބަހަކީ ސާދާ ރީތި މުއްސަނދި ބަހެއް ނަމަވެސް ދިވެހި ބަސްދެކެ ފޫހިވެ ނުވަތަ ދިވެހި ބަސް ކިޔެވުމަކީ ބޭކާރު ކަމެއް ކަމަށް ދެކޭ މީހުންވެސް މަދެއް ނޫނެވެ. އަދި ބޮޑެތި ވަމުން އަންނަ ކުދިންގެ ތެރެއިން ބައެއް ކުދިންނަށް ރަނގަޅަށް ދިވެހި ބަހުން ވާހަކަ ދައްކަން ނޭނގުމާއި ބަސް ބޭނުން ކުރަންނޭނގުމުގެ އިތުރުން ދިވެހި ބަހުގެ ލިޔުންތެރިން މަދުވުމުގައި ސަބަބުތަކެއް ވާނެއެވެ.

ދިވެހި ބަހުގެ ފުންނާބު އުސް ބޭފުޅެއްކަމުގައިވާ މުހައްމަދު އާމިރު (ފަރެސް އާމިރު) ވިދާޅުވީ ބަހުގެ މައްސަލަ މިހާރު ވެފައިވަނީ މައްސަލައެއްކަން އެނގޭ މީހުން އުފާ ލިބިގަންނަ އެއްޗަކަށް ކަމަށެވެ. ތެދެކެވެ! ނޫސްވެރިންނާއި، އެހެނިހެން ވެސް ލިޔާ ލިޔުންތެރިންގެ ލިއުމުގައި ކުށެއް އޮވެއްޖެކަމަށްވާނަމަ މަލާމާތް ކޮށް، ސޯޝަލް މީޑިއާއަށް ބޭޒާރުކޮށްލުމަކީ އާއްމު ކަމެކެވެ. އެ ލިޔުމެއްގެ ސްކްރީންޝޮޓް ނަގައި، އެކިއެކި ވީޑިއޯތައް ހަދައި ސޯޝަލް މީޑިއާގައި އާއްމުކުރެއެވެ. ކުށެއް ފެންނައިރަށް މަސައްކަތް ކުރަނީ އެ ލިޔުނު ލިޔުންތެރިއަކަށް ގުޅައި އިސްލާހުކުރުވުމުގެ ބަދަލުގައި އެނޫސްވެރިއަކު ނުވަތަ ލިޔުންތެރިއަކު ބަދަލުނާމު ކުރާށެވެ. މިއީ މިއަދުގެ ހާލަތެވެ.

އާމިރު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި މިއުސޫލު ބަދަލު ކުރަންޖެހެއެވެ. ދިވެހި ބަހުގެ ބޭފުޅުން ވެސް އެފަދަ ކަންކަމާ ދުރުވެ، ކުށް އިސްލާހުކޮށްދޭ ބަޔަކަށް ވާންޖެހެއެވެ. މިއަދާ ހަމައަށް ކުށް ލިއުމެއް ނުވަތަ އިބާރާތެއް ރަނގަޅު ކުރަން ބުނެ، އެކަމާއި އެއްވެސް ލިޔުންތެރިއެއް ދެކޮޅު ނުހަދާކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. ނަމަވެސް އޭގެ ބަދަލުގައި ފަޟީހަތްކޮށް، އެއްޗެހި ކިޔާނަމަ ގޮތް ދައްކާ މައްސަލަ ހޫނުވާ ކަމަށް އާމިރު ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި އެލިޔުން ވެސް ރަނގަޅުނުވެ، ރަނގަޅު ގޮތް ނޭނގި ދާފަހަރު ގިނަ ކަމަށް އާމިރު ވިދާޅުވިއެވެ.

މީގެ އިތުރުން އާމިރު ވަނީ ޓީވީ ޕްރޮގްރާމްތައް ހުށަހަޅައިދޭ ޕްރެޒެންޓަރުން ވާހަކަ ދެއްކުމުގައި ބޭނުންކުރާ ކުށް ބަސްތައް ހިއްސާކޮށްދެއްވާފައެވެ. އެގޮތުން ކައްކާ ޕްރޮގްރާމްތަކުގައި "ފިޔާކޮޅު ކޮއްޓަވާލައްވާފައި" އެހެން ބުނުމުގެ ބަދަލުގައި އާދައިގެ ބަހުރުވައިން ވާހަކަ ދެއްކުމަށް ނަސޭހަތްތެރިވެ ވަޑައިގެންނެވިއެވެ.

ތެދެކެވެ. މޮޅު ލިޔުންތެރިއަކަށް ވުމަށް ފޮތް ކިޔަން ޖެހެއެވެ. މައުލޫމާތު ހޯދަން ޖެހެއެވެ. ފޮތް ނުކިޔާ ކަމަށްވާނަމަ ތިމާގެ ސިކުނޑި ތަރައްގީއެއް ނުވާނެއެވެ. ދުނިޔޭގައި ލިޔުންތެރިން މޮޅުވެ، މަގުބޫލުވެފައިވަނީ ފޮތް ކިޔައިގެންނެވެ. އެހެންކަމުން މި މުޖުތަމައުގައި ވެސް ފޮތް ކިއުން ކުދިންގެ ކިބައިގައި ހަރުލައްވަންޖެހެއެވެ. ފޮތާއި ދުރުވާނަމަ މިފަދަ މައްސަލަތަކަށް ހައްލު ނުލިބި ބަހަށް ލިބިގެންދާނީ އިތުރު ނިކަމެތި ކަމެވެ.

ދިވެހި ބަހަކީ ސާދާ ރީތި ބަހަކަށްވާއިރު، ސާދާ ރީތި ގޮތުގައި ފޮތް ކިއުމުގެ އާދަ އަށަގެންނެގުމަށް މިހާރަށް ވުރެ ބޮޑަށް ބެލެނިވެރިން އިސްކަން ދޭން ޖެހެއެވެ. ސްކޫލުތަކުން އިތުރަށް ބާރު އަޅަންޖެހެއެވެ. ކުޑަ އިރުއްސުރެ ކުއްޖާ ފޮތާއި ކައިރިކުރުވަން ޖެހެއެވެ. ދިވެހި ބަހުގެ މުއްސަނދިކަން ވިސްނައިދޭން ޖެހެއެވެ. އަދަބީ ބަސްތަކާއި، މަޖާޒީ ބަސްތަކަށް އަހުލުވެރި ކުރުވަން ޖެހެއެވެ. މިޒަމާނުގައި ފުރޯ ކޮނޑަށް ލައިގެން ދާ މީހަކު ނުފެނުނު ކަމުގައި ވީ ނަމަވެސް ''ކޮނޑުއޮތް ފުރޯ ވަލުން'' ބޭނުންކުރާ ހާލަތު އެނގެން ޖެހެއެވެ. ޒަމާނާއެއް ގޮތަށް ބަސް ބަދަލުވެގެން ދިޔަ ނަމަވެސް މޮޅެތި ލިއުންތައް ލިޔުމުގައި އެފަދަ ބަސް ބޭނުންކުރުމުން ލިޔުމަށް އިތުރު ފުރިހަމަ ކަމެއް ގެނެސްދޭކަން އަންގައިދޭން ޖެހެއެވެ. އެހެންކަމުން ބަސް ކުރިއެރުވުމުގައި މަލާމާތް ނުކޮށް ބުނެދިނުން މާ ސަޅިވާނެއެވެ.