ދިވެހި ނޫސްވެރިކަމަށް މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުން ހުރަސް އަޅަމުންދާ މައްސަލަ ބައިނަލް އަގްވާމީ ސަމާލު ކަމަށް އަތުވެއްޖެ އެވެ.

ސަރުކާރުގެ ފުރިހަމަ ތާއީދާ އެކު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މިހާރު ހުށަހަޅާފައިވާ މީޑީއާ ކޮންޓްރޯލް ކުރާ ބިލު މަޖިލިހުން ބޭރުކުރުމަށް ގޮވާލާ ނޫސްވެރިން ކުރަމުންދާ އިހްތިޖާޖުތަކާ ދެކޮޅަށް ސަރުކާރުގެ ބާރުތަކުން ހުރަސް އަޅަމުންދާ މައްސަލަ ވެސް ވަނީ ބައިނަލް އަގްވާމީ ސަމާލު ކަމަށް އައިސްފައެވެ.

މި ބިލު ހުށަހެޅުމާ ގުޅިގެން މީޑިއާގެ މިނިވަންކަމަށް މަސައްކަތް ކުރާ ބައިނަލްއަގްވާމީ ޖަމްއިއްޔާ ޖަމާއަތްތަކުން ވެސް ވަނީ ބިލު ބޭރު ކުރުމަށް ގޮވާލާފައެވެ.

މި ގޮތުން ދިވެހި ރާއްޖޭގެ މިނިވަން މީޑިއާ އަށް ހުރަސް އެޅުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ބިލު މަޖިލިހުން ބޭރު ކުރުމަށް، އަފްޣާނިސްތާން، ބަންގްލަދޭޝް، ޕާކިސްތާން، އިންޑިއާ، ނޭޕާލް، ސްރީ ލަންކާގެ ނޫސްވެރިންގެ ޖަމްއިއްޔާ ތަކުން ގޮވާލާފައިވެއެވެ. އޭގެ އިތުރުން، ސެންޓަރ ފޯ ލޯ އެންޑް ޑިމޮކްރަސީ، ކޮމިޓީ ޓު ޕްރޮޓެކްޓް ޖާނަލިސްޓްސް (ސީޕީޖޭ)، ފެޑެރޭޝަން އޮފް މީޑިއާ އެމްޕްލޮއީސް ޓްރޭޑް ޔުނިއަން، ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗް، އިންޓަރނޭޝަނަލް ފެޑަރޭޝަން އޮފް ޖާނަލިސްޓްސް (އައިއެފްޖޭ)، އިންޓަރނިއުސް، ސައުތު އޭޝިއާ ފޯރ ހިއުމަން ރައިޓްސް އިން ވެސް ވަނީ މި ބިލު އަނބުރާ ގެންދިއުމަށް ގޮވާލާފައެވެ.

މި ފަރާތްތަކުގެ އިތުރުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަސައްކަތް ކުރާ ކަމާ ބެހޭ ޖަމްއިއްޔާ ތައް ހިމެނޭ ގޮތުން ރައީސް މުިއްޒު އަށް ވަނީ ގުޅިފައިވާ ސިޓީ އެއް ފޮނުވާފައެވެ. އެ ސިޓީގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޑިމޮކްރަސީއަށާއި އަސާސީ ޙައްޤުތަކަށް ނުރައްކާވެދާނެ ކަންކަން ކަމުން ދުރުހެލިވުމަށް މުއިއްޒު އަށް ގޮވާލާފައިވެއެވެ. އަދި މީޑިއާގެ މިނިވަންކަމަށް ހަނިކަން ގެނައުމާއި، ކައުންސިލްތަކުގެ ބާރުތައް ކަނޑުވާލުމަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޑިމޮކްރެޓިކް ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަށް ބޮޑު ގޮންޖެހުމެއް ކަމަށް ފާހަގަ ކޮށްފައިވެއެވެ. މި ޖަމްޢިއްޔާ ތަކުން ގޮވާލާފައިވަނީ ދިވެހި ސަރުކާރުން މި ކަންކަމާމެދު އަލުން ވިސްނައި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް އިޙްތިރާމްކުރާ، މިނިވަން އަދި ހާމަކަން ބޮޑު މުޖުތަމަޢުއެއް ބިނާކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގައި އަސާސީ ޙައްޤުތަކަށް ހަނިކަން ގެނައުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް އިތުރުވަމުންދާ ދަނޑިވަޅެއްގައި، މިނިވަން މީޑިއާ ހަނު ކުރުމަށް މަގުފަހިވެދާނެ އައު ބިލެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ދިރާސާ ކުރަމުން ގެންދާ ކަން ފާހަގަ ކުރަމުން، ސަރުކާރަށް މީޑިއާ ކޮންޓްރޯލްކޮށް ރެގިއުލޭޓްކުރުމުގެ ފުޅާ އިޚްތިޔާރުތަކެއް ދޭ "މޯލްޑިވްސް މީޑިއާ އެންޑް ބްރޯޑްކާސްޓިންގ ރެގިއުލޭޝަން ބިލް" އަނބުރާ ގެންދަން ޖެހޭ ކަމަށް ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗުން ބުނެފައިވެއެވެ.

މި ބިލަކީ ރައީސް މުޙައްމަދު މުޢިއްޒުގެ ވެރިކަމުން ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ހަނިކުރުމަށް ކުރަމުންދާ ފުޅާ މަސައްކަތުގެ ބައެއް ކަމަށާއި، މީގެ އިތުރުން، ރަށު ކައުންސިލްތަކުގެ އިދާރީ ބާރުތައް ނިގުޅައިގަތުމަށް ހުށަހަޅާ ބިލުތަކަކީ ވެސް މިކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންކަމެއް ކަމަށާއި، މިއީ 2008 ގައި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޑިމޮކްރަސީ އައަށް ބަދަލުވި އިރު ޤާއިމު ކުރެވުނު ޑިމޮކްރެޓިކް ވެރިކަމުގެ މައިގަނޑު ބައިތައް ނައްތާލުމަށް އަމާޒުކޮށްފައިވާ ކަމެއް ކަމުގައި އެ ޖަމްއިއްޔާ އިން ބުނެފައިވެއެވެ.

"ރައީސް މުޢިއްޒު 2023 އިން ފެށިގެން ވެރިކަމާ ހަވާލު ހިސާބުން އިންސާނީ ޙައްޤުތައް ހަނިކުރަމުން ގެންދަވައެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ އަމާޒު ކުރެވުނީ މީޑިއާގެ މިނިވަންކަމަށެވެ،" ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗުގެ އޭޝިއާ ޑިރެކްޓަރ އިލެއިން ޕިއަރސަން ވިދާޅުވިއެވެ. "ދިވެހި ސަރުކާރުން ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ހަނިކުރުމަށް ކުރާ ކަންތައްތައް ހުއްޓާލައި، އަސާސީ ޙައްޤުތަކަށް އިޙްތިރާމް ކުރުން އިތުރު ކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރަން ޖެހެއެވެ." އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

އޮގަސްޓު 18 ވަނަ ދުވަހު، ސަރުކާރާ ގާތް ގުޅުމެއް އޮންނަ މިނިވަން މެންބަރެއް ކަމުގައިވާ ތުޅާދޫ ދާއިރާ ތަމްސީލު ކުރާ ޢަބްދުލް ޙަންނާން އަބޫބަކުރު މީޑިއާ ކޮންޓްރޯލު ކުރާ ބިލު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުއްވިއެވެ. މި ބިލު ގާނޫނަކަށް ވުމުން، މިހާރު އޮތް މޯލްޑިވްސް މީޑިއާ ކައުންސިލާއި މޯލްޑިވްސް ބްރޯޑްކާސްޓިންގ ކޮމިޝަން އުވާލައި، އަލަށް މީޑިއާ ކޮމިޝަނެއް އުފައްދާނެއެވެ. މި އައު ކޮމިޝަން އެކުލެވިގެންވާނީ 7 މެންބަރުންގެ މައްޗަށެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 3 މެންބަރުން ޢައްޔަން ކުރާނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. މީޑިއާ އިދާރާތަކުން އިންތިޚާބުކުރާ މެންބަރުން ކޮންމެ ވަގުތެއްގައިވެސް އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓަކުން ވަކިކުރުމުގެ ބާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ލިބިގެންވެއެވެ. މިކަމުން ކޮމިޝަންގެ މިނިވަންކަމާމެދު ސުވާލު އުފެދޭ ކަމަށް ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗް އިން ބުނެފައިވެއެެވެ.

މި ކޮމިޝަނަށް އޮންލައިން ކޮންޓެންޓާ ގުޅޭގޮތުން އިސްލާހު ކުރުމަށް މީޑިއާ އިދާރާތަކަށް އަމުރުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި ކޮމިޝަނުގެ އަމުރުތަކާ ޚިލާފުވާ ނޫސްވެރިންނާއި މީޑިއާގެ މުވައްޒަފުންނަށް 5،000 ރުފިޔާއިން 25،000 ރުފިޔާއާ ހަމައަށް ޖޫރިމަނާ ކުރެވޭނެއެވެ. ކޮމިޝަނަށް އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި މީޑިއާ އިދާރާތައް ހުއްޓުވުމާއި، ނޫސްތަކުގެ ވެބްސައިޓްތައް ބްލޮކް ކުރުމާއި، ޝަކުވާތައް ތަޙްޤީޤު ކުރަމުން ދާއިރު ބްރޯޑްކާސްޓްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވެއެވެ.

ސަރުކާރުން މި ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް ބިލު ފާސްކުރުމުގެ މަސައްކަތް އަވަސް ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ ކަމަށް ހިއުމަންރައިޓްސް ވޮޗް އިން ފާހަގަ ކޮށްފައިވެއެވެ.

އޮގަސްޓު 24 ވަނަ ދުވަހު، ދިވެހިިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދުވަހު، ރައީސް މުޢިއްޒު ދެއްކެވި ވާހަކައިގައި މީޑިއާ ކޮންޓްރޯލު ބިލަށް ތާއީދު ކުރައްވާ މޭރުމުން ވާހަކަ ދައްކަވާފައިވެއެވެ. މީޑިއާ ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ ނިޔަތެއް ނެތް ކަމަށް ރައީސް މުޢިއްޒު ވިދާޅުވި ނަމަވެސް، މަޖިލީހުގައި ހިމެނޭ ސަރުކާރުގެ މެމްބަރުންނާއި، މުއިއްޒުގެ ކެބިނެޓް މިނިސްޓަރުންނާއި، މުއިއްޒުގެ ޕާޓީ ޕީއެންސީ ގެ ވަފާތެރިން ގެންދަނީ ބިލު ފާސް ކުރަން ޖެހޭ ކަމަށް ގޮވާލަމުންނެވެ. ގިނަ ފަރާތްތަކުން ދެކޭ ގޮތުގައި މި ހުރިހާ ފަރާތްތަކުން ވެސް މަސައްކަތް ކުރަމުން ގެންދަނީ މުއިއްޒު އެ ގޮތައް ބިލު ކުރިއެރުވުމަށް އަންގަވައިގެންނެވެ.

އޮގަސްޓު 27 ވަނަ ދުވަހު، ޗުއްޓީގައި އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން މި މީޑިއާ ބިލާ ގުޅޭގޮތުން ބަހުސް ކުރުން އަވަސް ކުރުމަށް ދައުރުން ބޭރުން ޚާއްޞަ ޖަލްސާއެއް ބޭއްވިއެވެ. ހަމަ އެ ދުވަހުު ސަރުކާރުން ކޮންޓްރޯލު ކުރާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އަޣްލަބިއްޔަތުން ފާސް ކުރީ ބިލު ބަލައިގަތުމަށެވެ.

ބިލު ދިރާސާ ކުރުމަށް ފޮނުވި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާ ބެހޭ ކޮމިޓީން އޮގަސްޓު 28 ވަނަ ދުވަހު، ނިންމީ މި ބިލާ ގުޅޭގޮތުން އާންމުންގެ ޚިޔާލު ހޯދުމަށް 10 ދުވަހުގެ މުއްދަތެއް ދިނުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އޮގަސްޓު 31 އިން ފެށިގެން 3 ދުވަހުގެ މުއްދަތެއް މީޑިއާ އިދާރާތަކާ މަޝްވަރާ ކުރުމަށް ކަނޑައެޅުނެވެ. ރައީސް މުޢިއްޒު ވަނީ ރައީސް އޮފީސް ދޮށުގައި އިހުތިޖާޖު ކުރަމުން ދިޔަ ނޫސްވެރިންގެ ތެރެއިން ބައެއް ނޫސްވެރިންނާ ރައީސް އޮފީހުގައި ބައްދަލު ކުރައްވާފައެވެ. މި ބައްދަލުވުމުގައި ބިލާ ގުޅޭގޮތުން ނޫސްވެރިންގެ ކަންބޮޑުވުންތަައް ރައީސް މުއިއްޒު އަށް ވަނީ ދަންނަވާފައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ބައްދަލުވުމަށްފަހު އެ ބައްދަލުވުމުގައި ބައިވެރިވި ނޫސްވެރިން ވަނީ ބިލު ބޭރު ކުރުމުގެ ވިސްނުމެއް ސަރުކާރުގައި ނެތް ކަމަށް ބުނެ ހިތްހަމަ ނުޖެހުން ފާޅު ކޮށްފައެވެ.

މި ބިލު ހުށަހެޅުނު ފަހުން، ރާއްޖޭގެ ނޫސްވެރިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގެލެރީގަ އާއި މަޖިލީސް އިދާރާގެ ކުރިމަތީގައި އިހުތިޖާޖު ކޮށްފައިވެއެވެ. ނޫސްވެރިން ބުނަމުން ދިޔައީ މި ޤާނޫނުން ރާއްޖޭގައި "މިނިވަން ނޫސްވެރިކަން ނައްތާލެވިގެންދާނެ" ކަމަށެވެ.

މި އިހުތިޖާޖުތައް އޮގަސްޓު 27 ވަނަ ދުވަހު އިތުރަށް ވަރުގަދަ ވިކަން ފާހަގަ ކުރެވުނެވެ. ރައީސް އޮފީހުގެ ކުރިމަތީގައި ސުލްހަވެރިކަމާ އެކު އިހުތިޖާޖު ކުރަމުން ދިޔަ ނޫސްވެރިން ފުލުހުން ގަދަކަމުން ދަމާ ގެންގޮސް ފުލުހުންގެ ވެހިކަލްތަކަށް ލިއެވެ.

ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗް އިން ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި ފުލުހުން 5 ނޫސްވެރިން ހައްޔަރު ކޮށް، އިންޒާރު ދިނުމަށް ފަހު ދޫކޮށްލިއެވެ. އެދުވަހު މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްއިން ނެރުނު ބަޔާނެއްގައި އެއްވެސް މީހަކު ހައްޔަރު ނުކުރާ ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

މޯލްޑިވްސް ޖަރނަލިސްޓްސް އެސޯސިއޭޝަންގެ އެގްޒެކެޓިވެޓިވް ކޮމިޓީގެ މެންބަރު މުޙައްމަދު ޖުނައިދު ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗަށް ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި، މި ބިލު ޤާނޫނަކަށް ވެއްޖެނަމަ "ދިވެހިރާއްޖެ އަނބުރާ ޑިމޮކްރަސީގެ ކުރީގެ ދުވަސްވަރަށް ގެންދާނެއެވެ. އެއީ ފުރަތަމަ ޑިމޮކްރެޓިކް އިންތިޚާބަށް ފަހު ޤާއިމު ކުރެވުނު އަމިއްލަ އަށް ރެގިއުލޭޓްކުރުމުގެ އޮނިގަނޑު މުޅިން ނައްތާލެވޭނެތީ." ކަމަށް ޖުނެއިދު ބުނެފައިވެއެވެ. އޭނާ އިތުރަށް ބުނި ގޮތުގައި މި ޤާނޫނު ފަރުމާ ކުރެވިފައި ވަނީ "އެއްވެސް ފާޑުކިޔުމެއް ނުވަތަ ވާދަވެރިކަމެއް ނެތި، ވެރިކަމެއް ހިންގުމަށް މަގުފަހިކުރުމަށެވެ."

2025 ވަނަ އަހަރުގެ ވޯލްޑް ޕްރެސް ފްރީޑަމް އިންޑެކްސްގައި ދިވެހިރާއްޖެ ވަނީ 104 ވަނައިގައެވެ. މިއީ 2021 ގައި 72 ވަނައިގައި އޮތުމަށްފަހު ފަހަތަށް ވަރަށް ބޮޑު ސޮއްސާލުމެއް ކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ނޫސްވެރިންނާއި މީޑިއާ އިދާރާތަކުން މިހާރު ވެސް އަމިއްލަ އަށް ސެންސަރުކުރުން ވަރަށް ބޮޑަށް ގެންގުޅެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ޚައްސާސް މައުޟޫޢުތަކާ ގުޅޭގޮތުން، ޖިސްމާނީ އަދި އޮންލައިން ފުރައްސާރައިގެ ބިރަށް، އަދި ރިޕޯޓުކުރުމުގެ ސަބަބުން މަރުގެ އިންޒާރު ލިބުމުގެ ބިރަށް މިކަން ކުރެއެވެ. ޖުނައިދު ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރި ގޮތުގައި މި ޑްރާފްޓް ޤާނޫނުގެ "ސާފުނޫން މާއްދާތަކުގެ" ދަށުން ދަޢުވާ ކުރެވިދާނެ ކަމުގެ ބިރަށް ނޫސްވެރިން އިތުރަށް އަމިއްލައަށް ސެންސަރު ކުރަން މަޖުބޫރު ވެގެން ދާނެއެވެ.

މިނިވަން މީޑިއާ އަށް ހަނިކަން ގެނައުމަށް ސަރުކާރުން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ސުޕަރ މެޖޯރިޓީ އޮތް ވެރިކަން ކުރާ ޕީޕަލްސް ނޭޝަނަލް ކޮންގްރެސް (ޕީއެންސީ) އިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އަސާސީ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަން ހަނިކުރުމަށް ކުރަމުންދާ ފުޅާ މަސައްކަތުގެ ބައެއް ކަމަށް ދެކޭ ކަމަށް ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗް އިން ބުނެފައިވެއެވެ.

"ދިވެހި ސަރުކާރުން ވަގުތުން މި މީޑިއާ ބިލު އަނބުރާ ގެންދިއުމަށް ގޮވާލަމެވެ. އަދި.....ރަށު ކައުންސިލްތަކުގެ އިދާރީ ބާރުތައް ނިގުޅައިގަތުމުގެ މަސައްކަތް ހުއްޓާލުމަށް ގޮވާލަމެވެ،" ޕިއަރސަން ވިދާޅުވިއެވެ.

"ރައީސް މުޢިއްޒު އޭނާގެ ވެރިކަން ޚުދުމުޚުތާރު ކަމުގެ މަގަށް ދާން ފަށާފައިވާ ދިއުން ބަދަލުކޮށް، އޭގެ ބަދަލުގައި އިންސާނީ ޙައްޤުތައް ކުރިއެރުވުމަށާއި ރައްކާތެރިކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރަން ޖެހެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި މިނިވަން އަދި މުސްތަޤިއްލު މީޑިއާއެއް ޤާއިމުކުރުން ހިމެނެއެވެ." ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗުގެ އޭޝިއާ ޑިރެކްޓަރ އިލެއިން ޕިއަރސަން ވިދާޅުވިއެވެ.