ރާއްޖޭގައި މަނާ ކޮށްފައި އޮތް ކަށި މިޔަރުގެ މަސްވެރިކަމަށް ސަރުކާރުން ހުޅުވާލިތާ ކުޑަ ދުވަސް ކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ކަށި މިޔަރު ހިމެނޭ ގޮތައް 70 ބާވަތެއްގެ މިޔަރާއި މަޑީގެ ބާވަތްތަކުގެ ބައިނަލް އަގްވާމީ ވިޔަފާރި އަށް ހުރަސް އަޅަން ފާސް ކުރުމުގައި ރާއްޖެ އިން ބައިވެރިވެއްޖެ އެވެ.

ކޮންވެންޝަން އޮން އިންޓަރނޭޝަނަލް ޓްރޭޑް އިން އެންޑެންޖާޑް ސްޕީޝީޒް އޮފް ވައިލްޑް ފައުނާ އެންޑް ފްލޯރާ (ސައިޓީސް) ގެ މެމްބަރު ގައުމުތަކުން، ފެހުރިއްސާއި، އެން މަޑީގެ ހުރިހާ ބާވަތްތައް ވަނީ އެޕެންޑިކްސް I ގެ ދަށަށް ގެނެސްފައެވެ. މި ގޮތައް ނިންމުމާ އެކު އެންމެ މަތީ ދަރަޖައިގެ ރައްކާތެރިކަން މި ބާވަތްތަކަށް ލިބި، މި ބާވަތްތަކާއި އެ ތަކެތީގެ އުފެއްދުންތަކުގެ ހުރިހާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރިއެއް މަނާ ވެގެން ދާނެ އެވެ.

ނެތިދިއުމުގެ ބޮޑު ނުރައްކަލެއްގައިވާ އޯޝިއަނިކް ވައިޓް ޓިޕް ޝާކް (ފީ މިޔަރު) އަށް ވެސް ވަނީ އެންމެ މަތީ ދަރަޖައިގެ ރައްކާތެރިކަން ދީފައެވެ.

ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ، ދުނިޔޭގައިވާ އެންމެ ބޮޑު މަސް ކަމަށްވާ ފެހުރިހީގެ އުރަހައިގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރި މިހާރު ވެސް ކުރެވެމުން ދާއިރު، އެ ތަކެތި ސައިޓީސް ގެ އެޕެންޑިކްސް I ގެ ދަށަށް ގެނައުމުން، ވިޔަފާރި ބަންދުވެ، އެ ތަކެތީގެ އާބާދީ އިތުރަށް ދަށްވިޔަ ނުދިނުމަށް ވަރަށް މުހިންމު ރައްކާތެރިކަމެއް ލިބިގެންދާނެ ކަމަށް ތަޖުރިބާކާރުން ބުނެއެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ގިޓާފިޝް (މަޑި މިޔަރު) ގެ ބައެއް ބާވަތްތަކަކީ ނެތިދިއުމުގެ ނުރައްކަލެއްގައިވާ ބާވަތްތައް ކަމަށް ވުމާއެކު ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރި ހުއްޓުވުމުގެ ގޮތުން އަހަރަކު އެކްސްޕޯޓް ކުރެވޭނެ އަދަދު ސުމަކަށް ގެނައުމަށް ސައިޓީސް ގެ މެމްބަރުން ނިންމުމާއެކު މިބާވަތުގެ މިޔަރުގެ ވިޔަފާރި މުޅިން ހުއްޓޭނެ ކަަމަށް ވަނީ ބެލެވިފައެވެ.

ދުނިޔޭގެ މަހުގެ ވިޔަފާރި އާއި އުރަހައިގެ ވިޔަފާރީގައި ގިނައިން ފެންނަ، އަދި ދުނިޔޭގެ ބައެއް ހިސާބުތަކުގައި ފިޝް އެންޑް ޗިޕްސް ގައި 'ފްލޭކް' ގެ ނަމުގައި މަޝްހޫރުވެފައިވާ ބާވަތެއް ކަމަށްވާ ސްމޫތް-ހައުންޑް (ހޮނޑު މިޔަރު) އަށް ވެސް ވަނީ ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ސައިޓީސް ގެ ރައްކާތެރިކަން ލިބިފައެވެ. މި ބާވަތްތައް ވަނީ އެޕެންޑިކްސް II ގެ ދަށަށް ލިސްޓުކޮށްފައެވެ، މާނައަކީ ވިޔަފާރި ކުރެވޭނީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި އެ ބާވަތުގެ މަސްވެރިކަން ކުރެވޭނެ ކަން ސައިޓީސް އަށް ސާބިތުކޮށްދެވުމުންނެވެ.

ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 1 ވަނަ ދުވަހު ރާއްޖޭގައި ހުއްދަ ކުރި ކަށި މިޔަރުގެ މަސްވެރިކަމަށް ސައިޓީސްގެ ނިންމުމުގެ ސަބަބުން ވަރަށް ބޮޑަށް ހުރަސް އެޅޭނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.

ކަނޑުގެ ވަރަށް ފުނުގައި އުޅޭ ގަލްޕާ ޝާކް (ކަށި މިޔަރު) ގެ ބާވަތްތަކަކީ ކޮސްމެޓިކްސް އިންޑަސްޓްރީ ގައި ވަރަށް ބޮޑު ޑިމާންޑެއް އޮންނަ އެ ތަކެތީގެ ތެލުގެ ބޭނުމުގައި ބާނަމުން އަންނަ ބާވަތްތަކެކެވެ. މި ބާވަތްތައް ވެސް ވަނީ އެޕެންޑިކްސް II ގެ ދަށަށް ލިސްޓުކޮށްފައެވެ. ދުނިޔޭގެ ބައެއް ސަރަހައްދުތަކުގައި، އެ ތަކެތީގެ އާބާދީ 80% އާ ހަމައަށް ދަށްވެފައިވެއެވެ. ކަށި މިޔަރުގެ ބާވަތްތައް ބޮޑުވަނީ ވަރަށް ލަހުންނެވެ. އަދި ދަރިމައި ވަނީ އުމުރުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ. އަދި ދަރިމައިވަނީ ވަރަށް މަދު އަދަދަކަށެވެ. އެ ތަކެތީގެ އާބާދީ ދަށްވުމުން އަނބުރާ ރަނގަޅުވުމަށްވެސް ވަރަށް ގިނަ ދުވަސް ނަގައެވެ.

މި ނިންމުންތަކަށް އެއްބަސްވެފައިވަނީ އދ ގެ ސައިޓީސް ގެ 20 ވަނަ ކޮންފަރެންސް އޮފް ދަ ޕާޓީޒް (CoP20) ގެ ބައްދަލުވުމުގައި ހުކުރު ދުވަހު އެވެ. ސައިޓީސް ކޮޕް20 ގެ ބައްދަލުވުން ކުރިއަށް ދަނީ އުޒްބެކިސްތާނުގެ ސަމަރުގަންދުގައި ނޮވެމްބަރު 24 އިން ޑިސެމްބަރު 5 ގެ ނިޔަލަށެވެ.

މިޔަރުގެ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލު ކުރުމަށް ހުށަހެޅި ހުށަހެޅުމަކީ ގިނަ ސަރުކާރުތަކެއް ބައިވެރިވެގެން ހުށަހެޅި ހުށަހެޅުމެވެ. މިގޮތުން، އޯޝަނިކް ވައިޓިޕް ޝާކްސް (ފީބޯ މިޔަރު) އެޕެންޑިކްސް 1 އަށް ބަދަލުކުރުމަށް ޕެނަމާއިން އިސްކޮށް މަސައްކަތްކޮށްފައިވާއިރު، ފެހުރިހި އެޕެންޑިކްސް 1 އަށް ބަދަލުކުރުމަށް ދިވެހިރާއްޖެ އިން އިސްކޮށް މަސައްކަތްކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި މަޑީގެ ބާވަތްތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށް އިކުއެޑޯ އިން އިސް ދައުރެއް އަދާ ކުރިއެވެ.

ފީބޯ މިޔަރު ރައްކައުތެރި ކުރުމަށް ބޭނުންވި ދެބައިކުޅަ އެއްބައިގެ އަޣުލަބިއްޔަތު ލިބިފައިވާއިރު، 83 އިންސައްތަ މެންބަރުން ތާއީދު ކޮށްފައިވެއެވެ. އެން މަޑީގެ ބާވަތްތަކާއި ފެހުރިހި އެޕެންޑިކްސް 1 އަށް ބަދަލުކުރުމުގެ ހުށަހެޅުމަށް ހުރިހާ ގައުމަކުން ތާއީދު ކޮށްފައި ވެއެވެ.

ކަށި މިޔަރުގެ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލު ކުރުމަށް ހުށަހެޅީ އިނގިރޭސިވިލާތާއި އާއި ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން އިން ގުޅިގެންނެވެ. ބޭނުންވި ދެބައިކުޅަ އެއްބައިގެ އަޣުލަބިއްޔަތު މި ހުށަހެޅުމަށް ލިބިފައިވާއިރު، 86 އިންސައްތަ މެންބަރުން ތާއީދުކޮށްފައިވެއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ކަށި މިޔަރުގެ ބާވަތްތަކަށް ހުއްދަ ދޭން ނިންމެވި ނަމަވެސް، ކަށި މިޔަރުގެ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލު ކުރުމަށް ސައިޓީސް އަށް ހުށަހެޅުމުން ރާއްޖެ އިން ދެކޮޅު ހަދާފައި ނުވާ ކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.